Từ nghị quyết đầu tiên đến những vùng quê đáng sống- Bài 2: Từ gian nan thu "trái ngọt"

Sau 10 năm thực hiện chương trình xây dựng NTM, đến nay Quảng Ninh đã có 5 địa phương cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn NTM, 90 xã đạt chuẩn NTM; 15 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 1 xã đạt chuẩn NTM mới kiểu mẫu; thu nhập của người dân khu vực nông thôn đạt 41,5 triệu đồng/người/năm, tăng 3,8 lần so với năm 2010; tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,68% (năm 2010) xuống còn 1% (năm 2019).

Anh Nình Văn Dìn, thôn Thán Phún, xã Hải Sơn (TP Móng Cái) tham gia quét dọn vệ sinh tuyến đường bê tông thôn xóm.

Trong kết quả chung ấy, bên cạnh nguồn lực từ Trung ương, tỉnh, sự vào cuộc quyết liệt, thường xuyên, liên tục trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp thì sự tham gia tích cực của người dân - chủ thể chính của chương trình, chính là tiền đề quan trọng để chương trình xây dựng NTM thu về những “trái ngọt”.

Mưa dầm thấm lâu

Mặc dù có xuất phát điểm thấp so với các địa phương khác trong triển khai xây dựng NTM, nhưng sau hơn 7 năm triển khai, đến cuối năm 2017, Đông Ngũ là một trong 3 xã của huyện Tiên Yên được công nhận đạt chuẩn NTM. Để có được thành công đó, công tác dân vận, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của quần chúng nhân dân, khơi dậy sức mạnh đoàn kết được xem là trọng yếu. Bí thư Đảng ủy xã Đông Ngũ Nguyễn Thị Mây cho biết: Việc tuyên truyền, vận động không thể làm ngày một, ngày hai, mà phải trường kỳ, tỉ mỉ, mưa dầm thấm lâu; kèm theo đó là động viên, khích lệ, bám sát cơ sở để nắm rõ tâm tư, nguyện vọng của người dân, ưu tiên giải quyết những nguyện vọng cấp kíp, chính đáng. Cùng với đó là kịp thời uốn nắn, điều chỉnh, chấn chỉnh những khuyết thiếu, tồn tại.

Không chỉ tại Tiên Yên, những địa phương khác như Đông Triều, Uông Bí, Hoành Bồ, Móng Cái, Hải Hà cũng có những cách làm sáng tạo để “luồng gió” NTM được lan tỏa rộng khắp. Cũng từ đó, nhận thức của người dân về xây dựng NTM được nâng lên rõ rệt. Từ việc coi đây là một chương trình đầu tư của Nhà nước cho vùng nông thôn, đến nay, người dân đã chủ động tham gia với những việc làm cụ thể như hiến đất làm đường, tham gia ngày công lao động, ủng hộ kinh phí, hiện vật, xây dựng và giữ gìn cảnh quan môi trường… Ở giai đoạn đầu, từ 2011-2015, tổng nguồn vốn huy động cho NTM là gần 58.000 tỷ đồng, trong đó, ngân sách Trung ương, địa phương chiếm khoảng 7,8%; vốn huy động từ cộng đồng dân cư chiếm tới 19,35%; giai đoạn 2, con số này là 7,04%, gần gấp đôi ngân sách từ Trung ương, địa phương.

Người dân xã Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ) tham gia làm đường bê tông liên thôn.

Chúng tôi gặp anh Nình Văn Dìn (thôn Thán Phún, xã Hải Sơn, TP Móng Cái) khi anh đang cùng bà con trong thôn quét dọn đường làng ngõ xóm. Phấn khởi chia sẻ với chúng tôi, anh nói: Đầu năm 2019 khi có chủ trương đầu một tuyến đường bê tông cho bà con trong xóm, 26 hộ gia đình tôi và các hộ trong thôn đã chủ động hiến trên 4.000m2 đất để mở rộng đường, đóng góp hàng nghìn ngày công lao động để thi công đường và lắp đặt điện chiếu sáng. Có đường, có điện, bà con trong thôn ai cũng phấn khởi, cùng động viên nhau giữ gìn tài sản chung. Chủ nhật hằng tuần, các hộ lại phân công nhau quét dọn, vệ sinh cho sạch đẹp.

Khi nhận thức của các tầng lớp nhân dân về nông nghiệp, nông dân, nông thôn thay đổi, cuốn hút người dân chung tay tạo dựng nên những miền quê đáng sống. Kéo theo đó là quan hệ sản xuất trong nông nghiệp, nông thôn được đổi mới, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, đời sống của nhân dân cũng nâng lên đáng kể. Nhiều mô hình phát triển kinh tế với những vùng chuyên canh đã được hình thành, tạo nên sức bật mới cho kinh tế nông thôn.

"Thay áo mới" cho những vùng quê

100% xã có đường trục xã, liên xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; 100% hệ thống thủy lợi đảm bảo đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh; mạng lưới điện quốc gia phủ tới 100% xã; 98,2% xã đạt chuẩn về tiêu chí hạ tầng thương mại nông thôn. Sóng viễn thông, Internet được phủ đến 100% các xã, thôn… Nông thôn Quảng Ninh đã có sự chuyển mình căn bản. Từng khu dân cư, xóm làng như được “thay áo mới”, rạng rỡ trong bước phát triển của mảnh đất vùng Đông Bắc Tổ quốc.

Trong số những vùng quê ấy, Đông Triều là một điểm sáng, khi năm 2015 là địa phương đầu tiên của tỉnh, thứ 4 của cả nước hoàn thành xây dựng chương trình NTM. Năm 2019, xã Việt Dân của TX Đông Triều là địa phương đầu tiên được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; đây cũng là xã NTM kiểu mẫu đầu tiên trong cả nước.

Mô hình trồng bưởi Diễn của ông Nguyễn Văn Hạnh, thôn Đồng Ý, xã Việt Dân, TX Đông Triều.

Trở lại Việt Dân sau 5 tháng được công nhận xã NTM kiểu mẫu, được đi trên những tuyến đường bê rộng mở, trải dài đến từng thôn, xóm, với hệ thống chiếu sáng rực rỡ và có biển chỉ dẫn cụ thể; ngắm những ngôi nhà mới khang trang, sạch đẹp bao quanh là những vườn na, vườn cam, bưởi xanh tươi; nhìn trẻ em được học tập, vui chơi trong những ngôi trường đạt chuẩn giáo dục, chúng tôi cảm nhận rõ sự thay da, đổi thịt của vùng quê này. Chính chương trình xây dựng NTM khoác lên Việt Dân một bức tranh làng quê nhiều sắc màu, trong đó nổi bật là những gam màu sáng.

Nói về thành quả xây dựng NTM của địa phương, Phó Chủ tịch UBND xã Việt Dân Nguyễn Ngọc Tiên cho biết: Thực hiện chương trình xây dựng NTM, cùng với nguồn lực của nhà nước, nhân dân trong xã đã tích cực chung tay cùng đóng góp công sức, tiền của để xây dựng quê hương. Trong đó nổi bật là thực hiện dồn điền đổi thửa, chuyển đổi cơ cấu, quy hoạch vùng sản xuất tập trung với 300 ha trồng lúa chất lượng cao, 200ha trồng cây na dai, 45ha cây có múi như cam Canh, bưởi Diễn, hoàn thiện hệ thống tưới tiêu. Từ mức thu nhập đầu người hơn 27 triệu đồng/năm vào năm 2013, đến nay thu nhập của người dân tăng gấp đôi - gần 56 triệu đồng/năm. Toàn xã không còn hộ nghèo, 842 hộ có nhà biệt thự, chiếm 66% tổng số hộ trong xã.

Sự đổi thay ấy cũng đã và đang đến với nhiều xã khác. Cách đây 10 năm, đường giao thông, hệ thống trường học, trạm y tế, nhà văn hóa… của xã vùng cao biên giới Hải Sơn (TP Móng Cái) đều thiếu thốn, nhưng giờ đây Hải Sơn đã đổi khác. Ông Mễ Quang Vinh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Hải Sơn cho biết: Khi bước vào thực hiện chương trình xây dựng NTM, lúc đó Hải Sơn là xã nghèo, đời sống người dân gặp vô vàn khó khăn. Thế nhưng, chỉ sau gần 10 năm, nơi này đã thay đổi toàn diện. 100% đường ngõ xóm được bê tông hóa; 100% tuyến đường ngõ đảm bảo đi được vào mùa mưa; 100% trường học và trạm y tế đều đạt chuẩn; 53 nhà ở được xây mới và nâng cấp; 150 công trình vệ sinh, 18 chuồng trại được di dời, 80 sân vườn được chỉnh trang…

Xóm họ Đặng, thôn Pò Hèn, xã Hải Sơn (TP Móng Cái) thay da đổi thịt sau 10 năm xây dựng NTM.

Từ một xã ĐBKK, với 73 hộ nghèo (31,2%) và 65 hộ cận nghèo (28%), thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 5 triệu đồng/người/năm, thì nay, 3/3 thôn đã thoát diện ĐBKK; số hộ nghèo chỉ còn 5 hộ (1,4%), cận nghèo còn 9 hộ (2,5%), thu nhập bình quân đạt 36,7 triệu đồng/người/năm. Với kết quả đạt được, năm 2018 xã Hải Sơn đã cán đích NTM và hiện đang tập trung xây dựng thôn NTM kiểu mẫu tại thôn Pò Hèn, Lục Chắn gắn với các loại hình dịch vụ.

Không chỉ Việt Dân, Hải Sơn, nhiều địa phương có điều kiện khó khăn, xuất phát điểm thấp khi xây dựng NTM, song đã nỗ lực không ngừng và đạt nhiều kết quả ghi nhận như các xã Thanh Lâm, Minh Cầm (Ba Chẽ), Tình Húc (Bình Liêu)… Để 90 xã NTM trên địa bàn toàn tỉnh có diện mạo như ngày hôm nay là công sức to lớn của cấp ủy, chính quyền các cấp và nhân dân trong toàn tỉnh cùng chung tay gây dựng. Giờ đây, những xã NTM đang cùng nhau tiếp tục hoàn thiện, nâng cao chất lượng các tiêu chí, phấn đấu trở thành những vùng quê đáng sống của Quảng Ninh.

Bài 3: Trên hành trình khẳng định sự khác biệt

Thu Chung - Nguyên Ngọc

[links()]