Trồng rừng gỗ lớn - Phát triển lâm nghiệp theo hướng bền vững

Rừng gỗ lớn không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cao cho người trồng, còn có chức năng bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu. Tỉnh Quảng Ninh phấn đấu đến năm 2020 phát triển 18.000ha rừng sản xuất kinh doanh gỗ lớn. Để thực hiện được mục tiêu đó, những năm qua Quảng Ninh đã có nhiều nỗ lực trong phát triển rừng gỗ lớn.

Trung tâm Khuyến nông (Sở NN&PTNT) hướng dẫn nông dân xã Quảng Lợi (huyện Đầm Hà) cách thức chuyển hóa rừng gỗ nhỏ thành rừng gỗ lớn. (Ảnh: Trung tâm Khuyến nông tỉnh cung cấp)

Quảng Ninh là một trong những tỉnh có diện tích rừng và đất lâm nghiệp chiếm tỷ lệ lớn (hơn 70% diện tích tự nhiên). Theo kết quả kiểm kê rừng, hiện toàn tỉnh có 436.000ha đất lâm nghiệp (25.225,8ha rừng đặc dụng, 136.479,3ha rừng phòng hộ, 264.289,8ha rừng sản xuất). Giai đoạn 2010-2018, bình quân mỗi năm toàn tỉnh trồng mới 12.000ha rừng. Sản xuất cây giống cơ bản đáp ứng nhu cầu phục vụ trồng rừng tại các địa phương trong tỉnh. Trồng rừng sản xuất (keo, bạch đàn), mật độ bình quân trong tỉnh là 2.500 cây/ha; các công ty lâm nghiệp trồng với mật độ 1.650-2.000 cây/ha. Trong đó, keo vẫn là loài cây chủ lực được lựa chọn với tỷ lệ gây trồng từ 80-90% diện tích. Lợi nhuận từ sản phẩm rừng trồng đã giúp các hộ dân khu vực miền núi cải thiện thu nhập, xóa nghèo bền vững.

Theo phân tích của ông Nguyễn Khắc Dũng, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh: Rừng gỗ lớn mang lại giá trị kinh tế cao hơn nhiều lần so với rừng trồng gỗ nhỏ. Rừng trồng phổ biến hiện nay là rừng keo tai tượng, khi khai thác ở năm thứ 5 (gỗ nguyên liệu chế biến dăm gỗ) giá trị trung bình 32 triệu đồng/ha. Nếu khai thác khi cây trở thành gỗ lớn (trên 12 năm tuổi, đạt đường kính D1.3 trên 25cm), có giá trị từ 2-4 triệu đồng/m³, khoảng 120-150 triệu đồng/ha, cao gấp 4-5 lần giá trị rừng gỗ nhỏ. Bên cạnh đó, trồng rừng gỗ lớn chi phí thấp hơn so với trồng rừng gỗ nhỏ, do giai đoạn về sau chủ yếu là bảo vệ rừng thay vì trồng lại rừng.

Tham gia triển khai Đề án tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, từ năm 2014 Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với Tổng cục Lâm nghiệp xây dựng mô hình trồng rừng gỗ lớn theo định hướng sản xuất kinh doanh gỗ lớn tại một số địa phương có thế mạnh về đất rừng trong tỉnh. Đến nay, Trung tâm đã triển khai trồng mới hơn 120ha và chuyển hóa gần 70ha rừng gỗ nhỏ thành rừng gỗ lớn tại Ba Chẽ, Vân Đồn và Tiên Yên.

Từ năm 2015-2017, Trung tâm Khoa học và Sản xuất lâm nông nghiệp (Sở NN&PTNT) phối hợp với Trung tâm Khuyến nông quốc gia triển khai mô hình áp dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh bằng giống bạch đàn dòng UP54, UP99 trên diện tích 80ha. Kết quả bước đầu, khả năng sinh trưởng cây rừng trong mô hình tốt hơn hẳn, độ đồng đều cao. Cùng với chính sách giao đất, giao rừng, cộng với hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc và hỗ trợ về cây giống, đến nay nhiều diện tích rừng trồng gỗ lớn ở các địa phương đã bắt đầu đem lại cho người trồng thu nhập tương đối ổn định.

Công nhân Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Ba Chẽ thu hoạch rừng keo sau chu kỳ 5 năm.

Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cũng cho thấy, phát triển rừng trồng gỗ lớn phục vụ chế biến gỗ xuất khẩu còn những hạn chế. Trước hết là do cơ chế hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh theo Quyết định số 899 (ngày 29/3/2017) của UBND tỉnh quy định mức hỗ trợ không quá 15 triệu đồng/ha tại xã, thôn, đặc biệt khó khăn, xã biên giới; mức hỗ trợ không quá 10 triệu đồng/ha tại các địa bàn còn lại, theo người dân phản ánh là còn thấp. Bên cạnh đó, nhiều điều kiện chặt chẽ quy định: Quy mô rừng gỗ lớn phải đạt tối thiểu là 50ha đối với doanh nghiệp, HTX; 9ha đối với trang trại, tổ hợp tác; 3ha đối với cá nhân, hộ gia đình. Người sản xuất được hỗ trợ tối đa 2 lần cho cả giai đoạn, chỉ hỗ trợ lần 2 khi diện tích mở rộng tối thiểu bằng 50% diện tích trồng lần 1. Để được hỗ trợ, người sản xuất phải cam kết quy trình sản xuất ổn định, không khai thác cây trồng trước thời gian hoặc chưa đạt các tiêu chuẩn quy định đối với trồng rừng gỗ lớn...

Một chu kỳ của rừng trồng gỗ lớn từ 10-15 năm, dài hơn rất nhiều so với rừng trồng gỗ nhỏ (từ 4-6 năm). Đời sống người dân ở những vùng trọng điểm về lâm nghiệp hiện còn khó khăn, thu nhập từ ngoài rừng chưa đảm bảo cho cuộc sống. Điều này khiến người dân chủ yếu chỉ đầu tư trồng rừng gỗ nhỏ, thu hoạch nhanh để quay vòng vốn, có thu nhập trang trải cuộc sống hằng ngày, chứ chưa mạnh dạn đầu tư cho rừng gỗ lớn.

Để hiện thực hóa được mục tiêu phát triển 18.000ha rừng sản xuất kinh doanh gỗ lớn, các cấp, ngành chức năng phải nỗ lực hơn nữa trong việc vận động, thay đổi nhận thức người dân. Đồng thời, cần có cơ chế hỗ trợ tốt hơn nữa, nhất là hỗ trợ lãi suất vay vốn ngân hàng, hỗ trợ sinh kế cho người dân yên tâm trồng rừng.

Minh Hà

[links()]