Bảo vệ nguồn lợi thủy sản: Hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân

Tính đến tháng 4/2018, trên địa bàn Quảng Ninh có tổng số 8.410 tàu với khoảng 33.000 lao động đang hoạt động khai thác thủy sản trên địa bàn. Trong đó có 5.833 tàu thường xuyên hoạt động ven bờ (chiếm 69,3%), đã gây sức ép quá lớn cho nguồn lợi thủy sản và môi trường tại vùng biển ven bờ. Song, với các chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân của trung ương, của tỉnh, chỉ trong 1 năm qua, nhiều ngư dân đã chuyển đổi nghề thành công, giảm số tàu đánh bắt ven bờ xuống còn 4.038 tàu.

Ngư dân Hà An, TX Quảng Yên, được vận động chuyển đổi nghề từ khai thác thủy sản ven bờ sang nuôi trồng thủy sản.  Ảnh: Việt Hoa

Theo bà Đặng Việt Hương, Trưởng Phòng Quản lý nguồn lợi và Môi trường thủy sản (Chi cục Thủy sản tỉnh), trước thực trạng nguồn lợi thủy sản bị đe dọa, những năm qua UBND tỉnh đã chỉ đạo và triển khai thực hiện nhiều giải pháp cụ thể để tái tạo nguồn lợi thủy sản, trong đó ban hành các chính sách hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề. Điển hình như chính sách hỗ trợ lãi suất đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, hỗ trợ 6% lãi suất vốn vay/năm. Một hồ sơ có thể vay tối thiểu 50-100 triệu đồng. Thời gian áp dụng chính sách đến năm 2020. Tỉnh đã phê duyệt danh mục 45 nghề, nhóm nghề đào tạo trình độ sơ cấp và mức chi phí đào tạo, mức hỗ trợ cho từng nghề... để ngư dân nắm bắt cơ hội. Bên cạnh đó, tỉnh đã triển khai thực hiện các chính sách của trung ương như khuyến khích, hỗ trợ khai thác, nuôi trồng hải sản và dịch vụ khai thác hải sản trên các vùng biển xa và hỗ trợ giảm tổn thất trong nông nghiệp, chính sách phát triển thuỷ sản…

Cùng với các chính sách của tỉnh, trung ương, các sở, ban, ngành và các địa phương trong tỉnh đã tích cực tuyên truyền, ban hành các kế hoạch, định hướng chuyển đổi nghề trong khai thác thủy sản. Điển hình là ngành nông nghiệp đang tiếp tục đẩy mạnh công tác phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung và Chương trình OCOP; thực thi các chính sách các vùng sản xuất tập trung để thu hút lao động khai thác thủy sản phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững; ưu tiên giao mặt nước không thu tiền sử dụng mặt nước cho người dân chuyển từ nghề khai thác thủy sản ven bờ sang nghề nuôi trồng thủy sản theo Quyết định số 209/2016/QĐ-UBND về ban hành quy chế quản lý bãi triều và mặt nước nuôi trồng thủy sản.

Theo thống kê của Chi cục Thủy sản (Sở NN&PTNT), với những chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề của trung ương, tỉnh và vốn tự có của người dân, từ năm 2014 đến nay đã phát triển thêm được 461 tàu xa bờ, giải quyết việc làm cho hơn 2.800 lao động. Chuyển đổi trong nội bộ nghề khai thác đã hỗ trợ 12 ngư dân vay vốn đầu tư đóng mới, 1 ngư dân nâng cấp tàu cá theo Nghị định 76 của Chính phủ, giải quyết việc làm cho 120 lao động, thu nhập bình quân 7-8 triệu đồng/người/tháng. Đồng thời, đóng mới, nâng cấp cải hoán tàu cá đến nay đạt 448 tàu, giải quyết việc làm cho 2.240 lao động, trong đó 62 tàu được hỗ trợ lãi suất vay vốn 6%/năm, thu nhập bình quân 4-5 triệu đồng/người/tháng.

Đối với chuyển sang nghề khai thác khác, theo thống kê của các địa phương đã có khoảng 150 hộ ngư dân làm nghề cấm (te xiệp, lồng bát quái, cào nhuyễn thể ven bờ...) chuyển đổi sang làm nghề khai thác khác như lưới rê, câu. Trong đó, huyện Hải Hà 84 hộ, Cẩm Phả 20 hộ, còn lại là các hộ thuộc các địa phương như Quảng Yên, Vân Đồn.

Ông Nguyễn Văn Vên (xóm Nam, xã Liên Vị, TX Quảng Yên) chuyển đổi nghề từ khai thác thủy sản ven bờ sang nuôi hà treo dây. Ảnh: Phạm Tuyết (Trung tâm TT-VH Quảng Yên)

Trong chuyển đổi từ nghề khai thác sang nghề nuôi trồng thuỷ sản, bước đầu có khoảng 150-200 hộ khai thác thuỷ sản ở Cẩm Phả, Vân Đồn, Đầm Hà đã chuyển từ khai thác sang nuôi trồng thuỷ sản và được địa phương cấp mặt nước không thu tiền; một số hộ vẫn tiếp tục đăng ký để chuyển đổi sang nuôi trồng thuỷ sản.

Với chuyển đổi sang các nghề dịch vụ và phi nông nghiệp, có khoảng 50-70 chủ tàu làm nghề khai thác thuỷ sản tại Vân Đồn, Cẩm Phả đã chuyển từ khai thác sang dịch vụ thủy sản (cung cấp hàng hoá, nước, đá lạnh và nhu yếu phẩm tại các khu nuôi trồng thuỷ sản, cảng cá). Tại TX Quảng Yên, trong năm 2018 đã thực hiện hỗ trợ vay vốn chuyển đổi nghề cho 70 hộ ngư dân từ các nguồn Quỹ hỗ trợ Hội Nông dân trung ương và tỉnh giải quyết khoảng 200 việc làm cho ngư dân. Các hộ được vay vốn bước đầu triển khai chuyển nghề. Phần lớn chủ tàu đã cho con em mình lao động tại các doanh nghiệp nuôi trồng thuỷ sản, tại các nhà máy, khu công nghiệp và các nghề phi nông nghiệp như buôn bán...

Ông Nguyễn Văn Vên (xóm Nam, xã Liên Vị, TX Quảng Yên) là một trong những hộ ngư dân có thâm niên gần 20 năm làm nghề biển và khai thác thủy sản bằng lờ dây. Sau khi được tuyên truyền và hỗ trợ ông nhận thức rõ tác hại của việc sử dụng phương tiện lờ dây, ảnh hưởng rất lớn tới nguồn lợi thủy sản, ông đã nhận thầu bãi triều ở xã Hoàng Tân và chuyển sang nuôi hà treo dây. Với nghề mới này, thu nhập của gia đình ông tuy không cao do phát sinh chi phí vận chuyển, thuê nhân công lao động... nhưng cuộc sống của gia đình ông không còn phải lênh đênh trên sông nước nhiều như trước nữa.

Hàng loạt chính sách hỗ trợ đã giúp ngư dân chuyển đổi nghề thành công. Trong mấy năm trở lại đây số tàu khai thác thủy sản vùng ven bờ đã đăng ký có xu hướng giảm dần (năm 2014 có 6.373 tàu, năm 2015 có 5.720 tàu, năm 2016 có 5.014 tàu, đến nay còn 4.038 tàu). Qua đó, góp phần bảo vệ tốt hơn nguồn lợi thủy sản và môi trường biển.

Thanh Hằng