Hợp tác Công - Tư Quảng Ninh: "Luồng gió mới" trong phát triển

Một mùa xuân mới lại về! Quảng Ninh đã có những thành quả rất đáng để chúng ta tự hào. Từ sự đột phá trong tư duy, đổi mới trong cách làm, Quảng Ninh đã có những bước phát triển vươn tầm quốc gia, quốc tế. Và trong hành trình này, sẽ thật thiếu sót nếu không nhắc đến dấu ấn của hợp tác Công - Tư (PPP).

Cao tốc Hạ Long - Hải Phòng. Ảnh: Đỗ Phương

NHỮNG CÔNG TRÌNH CỦA MÙA XUÂN

Những ngày đầu năm 2019, đi trên cây cầu Bạch Đằng, chúng tôi có chút bâng khuâng. 5 năm về trước, trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử, cây cầu này chưa hiện hữu và cũng không nhiều người dân dám mơ ước là sẽ có. Khoảng cách giữa đôi bờ Quảng Ninh - Hải Phòng tuy gần mà thật xa. Bởi đó không chỉ có khoảng cách về địa lý mà còn có cả những bất lợi, khó khăn cho cả 2 địa phương trong việc phát triển kinh tế - xã hội.

Để kéo gần khoảng cách này, Quảng Ninh đã mạnh dạn đề xuất Chính phủ được phép xây dựng cao tốc từ huy động các nguồn vốn hợp pháp. Đây là dự án tiên phong của tỉnh trong đổi mới phương thức đầu tư vào công trình giao thông, cũng là việc làm chưa có trong tiền lệ của đất nước. Bởi trước đó, vốn đầu tư làm cao tốc là nhiệm vụ của Bộ Giao thông - Vận tải, nằm trong danh mục chi từ ngân sách Trung ương. Đề xuất táo bạo nhưng đi kèm với lộ trình thực hiện bài bản, chính là tiền đề để Chính phủ chấp thuận cách làm của tỉnh.

Theo đó, cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đã chính thức được triển khai xây dựng năm 2014. Tuyến cao tốc có thiết kế dài 24,6km, rộng 25m, 4 làn xe, vận tốc tối đa 100km/h, gồm 2 dự án thành phần là: Cao tốc Hạ Long - cầu Bạch Đằng được đầu tư 6.416 tỷ đồng bằng vốn ngân sách, với chiều dài 19,3km; cầu Bạch Đằng, đường dẫn và nút giao cuối tuyến dài 5,3km, đầu tư theo hình thức BOT, tổng vốn 7.277 tỷ đồng.

Sau 4 năm thi công, ngày 1/9/2018, cao tốc chính thức đi vào hoạt động trong sự hân hoan, chờ đợi của nhân dân 2 địa phương Quảng Ninh, Hải Phòng. Chúc mừng tỉnh Quảng Ninh trong buổi lễ thông xe, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân toàn tỉnh đã năng động, sáng tạo, nỗ lực phấn đấu đưa tỉnh nhà phát triển nhanh, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Đặc biệt là việc vận dụng linh hoạt trong huy động các nguồn lực để đầu tư cho hạ tầng giao thông. Đây cũng là minh chứng cụ thể nhất cho tư duy dám nghĩ, dám làm của lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh.

Sau sự kiện thông xe cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, chỉ trong 3 tháng cuối năm 2018, Quảng Ninh liên tiếp khánh thành, đưa vào sử dụng hàng loạt dự án PPP với tổng vốn đầu tư lên tới hàng ngàn tỷ đồng, như: Cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long...

Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn. Ảnh: Đỗ Phương

Sự kiện cuối cùng trong chuỗi các dự án PPP được hoàn thành năm 2018 là đưa Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn vào hoạt động. Đây là cảng hàng không hàng đầu về mức độ tiện nghi, các hạng mục công trình mặt đất có kiến trúc hiện đại. Với dự án này, giấc mơ "mở cửa bầu trời" của Quảng Ninh sau rất nhiều năm ấp ủ, chờ đợi nay đã thành hiện thực. 

Được biết, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn là một trong 10 cảng hàng không quốc tế của mạng lưới cảng hàng không dân dụng cả nước được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 236/QĐ-TTg ngày 23/2/2018, đáp ứng mong mỏi không chỉ của người dân Quảng Ninh mà của nhân dân cả nước và các nhà đầu tư quốc tế, nhất là các nhà đầu tư đang có ý định đầu tư vào Quảng Ninh. Theo quy hoạch, đến năm 2030 Cảng sẽ hoàn thành đường lăn song song với đường băng, hoàn chỉnh đơn nguyên còn lại của nhà ga, nâng công suất lên 5 triệu hành khách/năm, vị trí đỗ nâng lên 12 máy bay cùng lúc.

Liên tiếp những dự án Công - Tư được khởi công, hoàn thành và đi vào sử dụng đã đưa Quảng Ninh trở thành hiện tượng của cả nước. Bởi chưa có một địa phương nào trong một thời gian ngắn có thể huy động nguồn lực đầu tư ngoài ngân sách lớn và đồng bộ như vậy. Bởi vậy, nhiều người đã ví những công trình PPP như khởi đầu cho mùa xuân mới, thắng lợi mới của Quảng Ninh.

ĐỂ HOÀN THÀNH NHỮNG MỤC TIÊU LỚN

Trong bối cảnh hiện nay, để giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước trong đầu tư kết cấu hạ tầng cũng như dịch vụ công buộc mỗi địa phương phải tự đặt mình vào “ghế nóng” để thí điểm tiên phong vận dụng những chủ trương của Đảng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị từ cơ sở. Thí điểm thực hiện PPP, Quảng Ninh ban hành Nghị quyết tạo sự thống nhất trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, với quan điểm Nhà nước không làm những gì doanh nghiệp làm được và làm tốt hơn.

Cách làm của Quảng Ninh trong huy động nguồn lực để phát triển hạ tầng từ mô hình hợp tác công - tư (PPP) được Trung ương đánh giá là tiên phong, táo bạo, tạo nền tảng vững chắc cho sự bứt phá lớn trong phát triển KT-XH của địa phương.

Cao tốc Hạ Long - Vân Đồn. Ảnh: Đỗ Phương

Thực tế cho thấy từ những công trình hợp tác công - tư đã được tỉnh triển khai trong thời gian qua như các công trình hạ tầng giao thông, xây dựng các trụ sở làm việc của các cơ quan, sở, ngành, giao các công trình nhà nước đầu tư cho tư nhân quản lý... đã huy động rất tốt nguồn lực của doanh nghiệp, không làm phình to bộ máy của Nhà nước trong việc vận hành hoạt động công trình nữa, gánh nặng ngân sách, biên chế từ đây cũng giảm đáng kể. Bên cạnh đó, PPP còn khắc phục được một số nhược điểm cố hữu của đầu tư nhà nước là thiếu tính cạnh tranh, hiệu quả thấp.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Long khẳng định: Quảng Ninh luôn dành sự quan tâm lớn, sử dụng hiệu quả các nguồn lực, đa dạng hoá, mở rộng các hình thức đầu tư để ưu tiên phát triển hạ tầng. Do có sự nghiên cứu kỹ lưỡng nên tỉnh không ngại là địa phương tiên phong để thử sức mình, mạnh dạn, đi đầu của cả nước trong huy động nguồn lực theo phương thức PPP.

Mùa xuân là khởi đầu của một năm, cũng là thời điểm chất chứa nhiều mong ước, hy vọng về một hành trình thuận lợi để phát triển đối với mỗi con người, mỗi địa phương và mỗi quốc gia. Thật tự hào khi nhìn trong cả nước đến thời điểm này, Quảng Ninh vẫn đang là tỉnh đi đầu, đột phá trong xây dựng cơ chế, đề nghị Chính phủ cho phép tự đầu tư làm đường cao tốc, sân bay, hạ tầng du lịch bằng nguồn vốn tự huy động. Với gần 10.000 tỷ đồng từ ngân sách để thực hiện giải phóng mặt bằng và trên 32.500 tỷ đồng huy động đầu tư theo hình thức BOT, Quảng Ninh đã làm được Cảng hàng không, gần 200km đường cao tốc. Đồng thời chủ động xây dựng mô hình và vận dụng sáng tạo hình thức đối tác công - tư để huy động nguồn lực phát triển hạ tầng đồng bộ theo nguyên tắc Nhà nước không trực tiếp làm những gì nhân dân, doanh nghiệp làm được và làm tốt hơn.

Theo thống kê, tính từ năm 2012 đến nay, Quảng Ninh đã thu hút được gần 200.000 tỷ đồng vốn đầu tư toàn xã hội, bằng cách lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư (1 đồng ngân sách "lôi kéo" được 8,3 đồng đầu tư ngoài ngân sách). PPP Quảng Ninh không chỉ giải tỏa cơn khát hạ tầng cho chính Quảng Ninh, mà còn là cơ sở thực tiễn để Chính phủ ban hành Nghị định số 15/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 về đầu tư theo hình thức đối tác công - tư.

Từ hiệu quả của những công trình ban đầu, Quảng Ninh tiếp tục triển khai PPP với hàng loạt các công trình mang tính động lực, ở nhiều lĩnh vực, nhất là trong nhóm các công trình về hạ tầng giao thông. Không chỉ các công trình trọng điểm của tỉnh, việc triển khai hợp tác đầu tư mới này cũng nhanh chóng lan tỏa đến các địa phương trong tỉnh với việc thu hút thành công các nguồn lực đầu tư phục vụ phát triển.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Phạm Văn Thể cho biết: Cộng đồng doanh nghiệp chúng tôi đánh giá rất cao những giải pháp của tỉnh Quảng Ninh trong đồng hành, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp thời gian qua. Chúng tôi cũng nhận thấy rằng, tỉnh ngày càng quan tâm và tôn vinh giá trị của doanh nghiệp thông qua chủ trương để doanh nghiệp được tham gia vào quá trình triển khai đầu tư, quản lý công trình. Hiệu quả của chủ trương này có thể thấy rõ qua tiến độ các dự án được bảo đảm tốt hơn; cơ chế phân chia trách nhiệm, quản lý rủi ro hợp lý, nâng cao hiệu quả dự án. Qua hợp tác công - tư cũng phát huy rõ thế mạnh của nhà đầu tư tư nhân trong chuyển giao công nghệ, phát minh và kỹ năng quản trị; về phía Nhà nước sẽ giảm được biên chế, nhân sự cho các dịch vụ công, tăng thu ngân sách từ nguồn thuế các doanh nghiệp đầu tư PPP.

Từ sự đi trước, đón đầu trong hợp tác PPP đã và sẽ tạo cho Quảng Ninh ưu thế của người tiên phong, để ngày càng thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược. Để mùa xuân nối tiếp những mùa xuân, Quảng Ninh sẽ gặt hái được những thành tựu lớn lao hơn nữa.

Vân Du