Thay đổi về năng lực điều hành và chất lượng phục vụ của chính quyền: Góc nhìn từ doanh nghiệp

Qua 3 năm chính thức triển khai thực hiện DDCI, có thể thấy năng lực cạnh tranh thông qua điểm trung vị DDCI tăng theo thời gian và tăng bền vững. Tuy nhiên, bên cạnh sự cải thiện đó vẫn còn những hạn chế và nút thắt cần cải thiện.

Lãnh đạo tỉnh trao đổi, trò chuyện với doanh nghiệp bên lề Lễ công bố kết quả chỉ số DDCI 2018.

Cải thiện nhiều chỉ số

Trong 8 chỉ số thành phần DDCI thì hầu hết đều có sự cải thiện tích cực. Hệ thống thông tin được doanh nghiệp đánh giá minh bạch hơn, bao phủ hơn. Qua khảo sát cho thấy, năm 2016 mới có 34% doanh nghiệp được hỏi tiếp cận/truy cập hệ thống website các sở, ban, ngành, thì sau 3 năm, tỷ lệ này đã tăng lên 60%; số doanh nghiệp cho rằng nội dung trên website của các sở, ban, ngành còn nghèo nàn chỉ còn 14%.

Một doanh nghiệp XNK tại TP Móng Cái nhận định rằng vẫn cập nhật liên tục thông tin về XNK trên cả trang web của Hải quan tỉnh và các kênh khác. Trên trang DDCI Hải quan cập nhật nhiều thủ tục và thông báo thường xuyên cho doanh nghiệp. Hay ở khối địa phương, năm 2016 mới có 58% doanh nghiệp có thể dễ dàng tìm được thông tin trên cổng thông tin chính quyền địa phương thì nay đã là 95%.

Xét về hệ thống chính quyền năng động, gần doanh nghiệp và chủ động sáng tạo trong triển khai thực tế, ở khối sở, ban, ngành, cho thấy những thay đổi rất tích cực. Năm 2016 chỉ 33% doanh nghiệp được hỏi cho biết chính quyền địa phương chủ động tham mưu và kiến nghị UBND tỉnh các đề xuất và giải pháp cụ thể về hỗ trợ doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thì năm 2018 tỷ lệ này đã là 80%. Ở khối địa phương, năm 2016 chỉ có 48% doanh nghiệp đánh giá chính quyền địa phương thực hiện các quyết sách của tỉnh hiệu quả thì năm 2018 đã tăng lên 94%.

Đặc biệt, có tới 90% doanh nghiệp cho biết chính quyền địa phương sáng tạo, mạnh dạn triển khai các chủ trương, quyết định của UBND tỉnh theo hướng có lợi cho cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn, cách đây 3 năm con số này chỉ là 45%.

Chỉ số tính năng động và hiệu lực của hệ thống chính quyền địa phương là điểm sáng nhất của DDCI 2018.

Chỉ số chi phí thời gian được doanh nghiệp ghi nhận đã có sự cắt giảm mạnh. Hiện có 68% doanh nghiệp ghi nhận thời gian giải quyết thủ tục hành chính của chính quyền địa phương nhanh hơn quy định của pháp luật hiện hành. Đặc biệt, cách đây 3 năm có tới 41% doanh nghiệp cho biết các hoạt động thanh kiểm tra vẫn gây cản trở cho hoạt động của họ thì nay chỉ còn 28%.

Kiểm soát chi phí không chính thức là việc nói dễ hơn làm. Nhưng những kết quả doanh nghiệp đánh giá khách quan là rất đáng ghi nhận với tỉnh. Trước đây chỉ có 37% doanh nghiệp cho biết các khoản phí, lệ phí được giảm bớt so với năm trước, thì năm 2018 đã có 70% doanh nghiệp ghi nhận điều này, 82% doanh nghiệp ghi nhận hiện tượng gây khó khăn cho doanh nghiệp giảm bớt so với năm trước đó. Đặc biệt, năm 2018 có 72% doanh nghiệp cho biết chi phí không chính thức đã giảm bớt. Đây là kết quả rất đáng khích lệ.

Hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp được đánh giá cải thiện tích cực tại các địa phương. Hiện có đến hơn 83% doanh nghiệp cho rằng các chương trình hỗ trợ của địa phương là thực chất. Tương tự, 91% doanh nghiệp cho rằng đối thoại chính quyền - doanh nghiệp dẫn đến kết quả cụ thể, 90% doanh nghiệp cũng cho rằng chính quyền địa phương có kế hoạch cụ thể, tiếp thu và thay đổi sau đối thoại, thái độ công vụ của cán bộ được cải thiện theo chiều hướng đúng mực, tích cực, kịp thời sau đối thoại. Đặc biệt, kết quả chỉ số người đứng đầu là một điểm sáng trong bức tranh DDCI những năm qua khi được doanh nghiệp đánh giá cao trong tất cả các đầu việc được giải quyết.

Cán bộ Cục Thuế tỉnh hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục khai nộp thuế.

Những nút thắt cần khắc phục

Bên cạnh những tích cực được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận có sự cải thiện mạnh mẽ thì năng lực cạnh tranh và chất lượng điều hành của chính quyền vẫn còn nhiều hạn chế được doanh nghiệp chỉ rõ. Cụ thể, như sau 3 năm khả năng và kết quả đáp ứng nhu cầu thông tin của doanh nghiệp trên website các sở, ban, ngành có xu hướng giảm. Năm 2016, trong số những doanh nghiệp cập nhật có tới 97% cho rằng hệ thống này đáp ứng nhu cầu của họ, 90% đánh giá hệ thống này được cập nhật thường xuyên, 88% đánh giá các sở, ban, ngành, cập nhật thường xuyên các văn bản pháp luật mới, thì năm 2018 những đánh giá trên giảm xuống còn 72%, 70% và 69%. Hay như có tới 37% doanh nghiệp ghi nhận hiện tượng trì hoãn, chậm trễ thực hiện các quyết định, chủ trương của UBND tỉnh tại địa phương, cao gấp 3 lần thống kê năm 2016.

Chi phí không chính thức dù thu được những kết quả ban đầu nhưng vẫn là thách thức, bởi trong 3 năm qua số doanh nghiệp cho biết có hiện tượng cán bộ gây khó khăn, trì hoãn thủ tục để trục lợi tăng từ 10 lên 26%. Hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp vẫn được đánh giá là kém hiệu quả ở các sở, ban, ngành. Những xung đột nội tại trong chỉ số cạnh tranh bình đẳng khi năm 2016 chỉ 14% doanh nghiệp có biết sở, ban, ngành, ưu ái hơn cho các doanh nghiệp lớn. Con số này năm 2018 không cải thiện mà còn tăng lên 21%. Có tới 50% doanh nghiệp cho biết sự ưu ái đó gây khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Câu chuyện tương tự được ghi nhận ở các địa phương khi 90-95% doanh nghiệp cho biết các nhà đầu tư lớn thuận lợi hơn trong tiếp cận thông tin và chính sách ưu đãi, xử lý thủ tục nhanh hơn. Tất cả đều cao hơn so với năm 2016. Đồng thời, thiết chế pháp lý và an ninh trật tự vẫn là hạn chế của chất lượng điều hành kinh tế tỉnh. Từ những hạn chế và nút thắt đó, cộng đồng doanh nghiệp đang yêu cầu cao hơn kết quả chỉ số người đứng đầu tại các đơn vị hiện tại.

Năm 2018, có 21% doanh nghiệp có biết sở, ban, ngành ưu ái hơn cho các doanh nghiệp lớn. (Trong ảnh: Phun sơn ngói tại Công ty TNHH Xây dựng Thanh Tuyền, TX Đông Triều).

Ông Nguyễn Đức Nhật, Giám đốc Vietsurvey - Tư vấn trưởng chỉ số DDCI Quảng Ninh, nhận định: Quảng Ninh đã làm khá tốt chương trình cải thiện chất lượng điều hành kinh tế thông qua PCI, DDCI để chủ động vươn lên, cạnh tranh và hội nhập. Song tỉnh cần hạn chế những nút thắt trong 3 năm qua. Giải quyết những nút thắt đó, Quảng Ninh chắc chắn sẽ duy trì trong nhóm dẫn đầu cả nước trong thời gian dài.

Ông Nhật đề xuất, giai đoạn tới tỉnh cần tập trung dữ liệu hóa tất cả các quá trình và kết quả điều hành kinh tế tiến tới công khai các quy trình, thủ tục thực tế tiêu chuẩn cho cộng đồng doanh nghiệp ở cả hai cấp địa phương và sở, ngành. Giao quyền cho địa phương tập trung hỗ trợ doanh nghiệp dựa trên đối thoại liên tục và sử dụng các chuyên gia giỏi trong quá trình xây dựng các lịch trình cùng chương trình hỗ trợ. Tập trung nguồn lực xử lý đầu tư cho thiết chế pháp lý và an ninh trật tự. Xây dựng chiến lược phát triển hiệu ứng lan tỏa của các nhà đầu tư chiến lược đến các doanh nghiệp nhỏ và vừa nội tỉnh, coi đây là tiêu chí lựa chọn và đánh giá hiệu quả đầu tư của các doanh nghiệp, nhà đầu tư lớn. Tiếp tục nghiên cứu và điều chỉnh chiến lược thông tin và truyền thông của tỉnh theo hướng công khai, minh bạch hóa thay vì kiểm soát.

Thanh Hằng