Vì sao hộ kinh doanh "ngại" chuyển đổi lên doanh nghiệp?

Theo số liệu của Sở KH&ĐT cho thấy, từ đầu năm đến nay toàn tỉnh đã có 2.200 doanh nghiệp, đơn vị đăng ký thành lập mới, trong đó có 1.565 doanh nghiệp. Trong số doanh nghiệp được thành lập mới này thì số được chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên là rất ít.

Thông qua các hội nghị hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, cán bộ Sở KH&ĐT đã tuyên truyền vận động thành lập doanh nghiệp.

Theo chính sách, hộ kinh doanh có nhiều hạn chế so với doanh nghiệp như: Hạn chế quyền kinh doanh, chỉ được đăng ký tại một địa điểm, hoạt động kinh doanh trong phạm vi quận, huyện, không mở chi nhánh, văn phòng đại diện tại địa bàn khác, hạn chế quy mô sử dụng lao động (dưới 10 lao động thường xuyên) và hoạt động ở một số ngành nghề phải là doanh nghiệp. Hộ kinh doanh cũng bị hạn chế huy động vốn ngân hàng, hỗ trợ vốn của các hiệp hội ngành nghề, chủ yếu là sử dụng vốn từ chính thành viên tham gia.

Dù có những hạn chế, nhưng hộ kinh doanh vẫn chọn mô hình này thay vì doanh nghiệp, bởi trên thực tế, mô hình này vẫn có những lợi thế nhất định. Chị Đặng Thị Bình, hộ kinh doanh ăn uống (phường Bạch Đằng, TP Hạ Long) chia sẻ: Nếu đăng ký thành lập doanh nghiệp sẽ mất thời gian và chi phí. Vấn đề tuyển dụng, sa thải lao động hoặc giải thể doanh nghiệp cũng phải theo đúng quy định, trong khi với hộ kinh doanh cá thể thực hiện chế độ sổ sách kế toán, hồ sơ, trình tự thủ tục thành lập đơn giản; lệ phí thành lập chỉ bằng 50% lệ phí thành lập doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, xét về yếu tố thị trường, khi mới thành lập, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ có sức cạnh tranh yếu; chủ các doanh nghiệp đa phần chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về thị trường, do đó việc xác định cung cầu, tìm đối tác, dự đoán biến động của thị trường... kém. Về tài chính, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ này đều có tiềm lực kinh tế, vốn kinh doanh yếu. Việc tiếp cận các nguồn vốn tín dụng khó khăn do không có tài sản thế chấp, dẫn đến không có điều kiện phát triển sản xuất kinh doanh. Đây là những thách thức mà các cá nhân kinh doanh phải đối mặt trong việc điều hành doanh nghiệp mới thành lập.

Phường Mạo Khê, TX Đông Triều, tổ chức hội nghị vận động thành lập doanh nghiệp năm 2018. Ảnh: Nguyễn Xuân (CTV)

Cùng với những nguyên nhân trên, nút thắt của việc các cá nhân kinh doanh không muốn phát triển thành doanh nghiệp là ở chính sách. Theo ông Vũ Ngọc Lâm, Phó trưởng Phòng Tài chính - Kế hoạch TP Hạ Long: Việc thực hiện khoán thuế, tự kê khai, tự nộp thuế của các hộ kinh doanh phần nào đã tạo kẽ hở cho các cá nhân kinh doanh thiếu trung thực trong việc kê khai thuế. Với quy định doanh thu dưới 100 triệu đồng không phải nộp thuế, nhiều hộ kinh doanh không muốn phát triển thành doanh nghiệp.

Ông Lâm dẫn chứng: Qua rà soát các cơ sở kinh doanh, TP Hạ Long đã phát hiện ra nhiều trường hợp kê khai thuế thiếu trung thực. Như quán phở Q (phường Hồng Hải) trước đây tự kê khai doanh thu dưới 100 triệu đồng nhưng sau một tuần kiểm đếm, quán phở này đã phải kê khai lại mức doanh thu và nộp thuế hàng chục triệu đồng mỗi tháng. Hay trường hợp cơ quan chức năng đã phát hiện một hộ kinh doanh tàu du lịch Vịnh Hạ Long có 4 chiếc tàu nhưng mỗi người trong gia đình đứng tên một chiếc để giảm doanh thu tính thuế. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng cũng phát hiện có trên 20 hộ có hiện tượng lách thuế tương tự và đã kêu gọi, vận động các hộ kinh doanh này chuyển đổi lên doanh nghiệp.

Với quy định doanh thu dưới 100 triệu đồng không phải nộp thuế, nhiều hộ kinh doanh tàu du lịch đã tìm cách lách thuế và không muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Đức Hùng, Phó trưởng Phòng Đăng ký kinh doanh Sở KH&ĐT, việc các hộ kinh doanh “ngại” chuyển đổi doanh nghiệp, khiến các hội nghị tuyên truyền, vận động thành lập doanh nghiệp rất ít người tham dự. TP Cẩm Phả mời vài trăm người nhưng chỉ có vài chục người đến, hay TP Hạ Long mời vài chục người thì chỉ vài người đến dự...

Để các cá nhân kinh doanh không “ngại” chuyển đổi lên doanh nghiệp, thiết nghĩ Chính phủ cần tiếp tục có những chính sách kích thích sự phát triển doanh nghiệp, cải thiện hơn nữa môi trường kinh doanh, công bằng giữa các loại hình doanh nghiệp. Bên cạnh đó, UBND tỉnh cần giao chỉ tiêu cá nhân kinh doanh thành lập doanh nghiệp cho UBND các huyện, thị xã, thành phố để các địa phương triển khai thực hiện. Các địa phương phải xây dựng lộ trình, bước đi thích hợp nhằm tạo sự đồng thuận cao của hộ kinh doanh; tập trung vận động những hộ kinh doanh sử dụng từ 10 lao động trở lên, hộ kinh doanh có doanh số lớn, thường xuyên sử dụng hóa đơn chuyển đổi thành doanh nghiệp...

Khắc phục bất cập về chính sách, cơ quan thuế cũng cần sớm áp dụng quản lý điện tử với hộ kinh doanh, để các hộ khai thuế điện tử, nộp thuế điện tử, sử dụng hóa đơn điện tử, đặc biệt là những hộ kinh doanh lớn.

Thanh Hằng