Quản lý đất lâm nghiệp, đất NTTS: Vẫn còn nhiều bất cập

Thời gian qua, công tác quản lý đất đai nói chung và đất lâm nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản (NTTS) nói riêng trên địa bàn tỉnh đã được cấp ủy, chính quyền địa phương chú trọng. Tuy nhiên, trong thực tế triển khai vẫn còn nhiều khó khăn vướng mắc.

Một số hộ dân ở các xã Hồng Thái Tây, Hoàng Quế (TX Đông Triều) đã tự ý xây dựng nhà trên đất NTTS.

Để tăng cường công tác quản lý đất đai, Sở TN&MT đã tập trung đo đạc bản đồ địa chính đất lâm nghiệp và các loại đất khác trên địa bàn tỉnh, xây dựng cơ sở dữ liệu, đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ), tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt phương án sử dụng đất của các công ty lâm nghiệp. Sở đã phối hợp với địa phương rà soát công tác giao đất, cho thuê đất, quản lý đối với đất rừng, đất NTTS đã giao theo thẩm quyền tới hộ gia đình, cá nhân. Cùng với đó, các địa phương cũng ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, tăng cường quản lý sử dụng đất, xây dựng đề án giao đất, giao rừng, xử lý vi phạm lấn chiếm đất đai, chuyển nhượng đất không đúng quy định.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay hầu hết diện tích đất khu vực bãi triều (đất ngập nước) NTTS trên địa bàn Quảng Ninh chưa được đo vẽ, cập nhật trong bản đồ địa chính, khó xác định ranh giới, nên khó khăn cho công tác quản lý. Số hộ gia đình đang sử dụng đất NTTS nhưng chưa làm thủ tục giao và cấp giấy chứng nhận QDSĐ còn nhiều như: Tiên Yên (791ha chưa giao, cho thuê đối với 285 hộ); Hoành Bồ (625ha đang sử dụng chưa giao, cho thuê đối với 1.716 hộ); Móng Cái (2.699ha đang sử dụng cũng chưa giao, chưa thuê, chưa cấp giấy chứng nhận QSDĐ cho 832 hộ).

Đáng bàn là nhiều trường hợp NTTS xâm phạm đến hành lang bảo vệ đê như tại khu vực Hà Nam (TX Quảng Yên), hay nhiều hộ dân tự ý xây dựng nhà ở trên đất NTTS như tại xã Hồng Thái Tây, xã Hoàng Quế (TX Đông Triều). Qua đây cũng thấy rằng việc quản lý đất NTTS của một số địa phương chưa thật sự chặt chẽ, không ít phần diện tích trong đó mặc dù chưa được giao nhưng vẫn được người dân đã và đang sử dụng.

Với 2/3 diện tích tự nhiên là rừng và đất rừng, nguồn tài nguyên được coi là “vàng xanh” này đóng vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế của Quảng Ninh. Ngoài chức năng phòng hộ đầu nguồn, bảo tồn đa dạng sinh học, phòng hộ môi trường, đây còn là nơi cung cấp nguồn lâm sản rất lớn, nguyên liệu sản xuất dăm mảnh xuất khẩu, gỗ xây dựng cơ bản và nhiều lâm sản có giá trị kinh tế khác.

Một móng nhà mới được xây nằm ngay trong vùng lõi rừng phòng hộ hồ Trúc Bài Sơn. (ảnh chụp tháng 10/2018). Ảnh: Phạm Hoạch (CTV)

Tuy nhiên, việc giao đất rừng cho các công ty lâm nghiệp, các hộ gia đình trước đây theo lô, khoảnh, không được đo vẽ, không có tọa độ, ranh giới, mốc giới, diện tích giao không chính xác, khó xác định ngoài thực địa… dẫn đến việc chồng chéo, tranh chấp, lấn chiếm đất rừng xảy ra ở một số địa phương.

Có thể kể đến trong tổng thể diện tích rừng đặc dụng của BQL Rừng đặc dụng cảnh quan môi trường TP Hạ Long đang lẫn vào hơn 900ha diện tích rừng sản xuất và diện tích này cũng đã được giao khoán cho người dân đầu tư sản xuất từ lâu. Đáng nói là thực trạng trên không chỉ tồn tại ở BQL Rừng đặc dụng cảnh quan môi trường TP Hạ Long hay BQL Rừng phòng hộ Yên Lập mà còn ở nhiều đơn vị khác. Bên cạnh đó, thời gian qua hàng loạt các vụ xây dựng nhà ở trái phép trên đất rừng; mua bán, lấn chiếm diện tích đất rừng... đã được cơ quan chức năng phát hiện và làm rõ tại một số địa phương. 

Nhiều trường hợp chuyển nhượng QSDĐ không làm thủ tục theo đúng quy định như: Không có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền, chuyển nhượng cho đối tượng không trực tiếp sản xuất nông nghiệp, các hộ từ nơi khác đến... dẫn tới khó khăn cho công tác quản lý của chính quyền địa phương.

Mặt khác, một số xã trong khi thực hiện phương án giao đất, giao rừng nhưng chưa được giao đất tại thực địa, chưa có giấy chứng nhận QSDĐ đã để người dân chặt phá, đốt nương trồng keo như ở các xã Đồng Sơn, Đồng Lâm (huyện Hoành Bồ). Thêm vào đó, công tác hiện trường của cán bộ xã, kiểm lâm địa bàn và các đơn vị được giao đất chưa phát huy hết trách nhiệm, để hộ dân lấn chiếm đất đai, chặt phá rừng tự nhiên (điển hình như vụ lấn chiếm rừng Yên Lập, lấn chiếm đất rừng ở huyện Bình Liêu, năm 2015).

Từ thực tế trên cho thấy, công tác quản lý và sử dụng đất NTTS, đất rừng vẫn còn những bất cập. Do vậy cần phải được khắc phục hiệu quả. Đặc biệt là đẩy nhanh việc giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận QSDĐ đối với đất rừng, đất NTTS cho các hộ đang sử dụng đủ điều kiện được cấp; xử lý nghiêm các trường hợp lấn chiếm đất đai, chuyển mục đích sử dụng đất trái phép... Qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng đất, thuận lợi cho công tác quản lý.

Hiểu Trân