Hải Hà: Giữ thế mạnh cây chè

Hải Hà có truyền thống trồng chè trên 50 năm, hiện nay huyện xác định cây chè là một trong những cây trồng chủ lực trong ngành sản xuất nông nghiệp và là mô hình chủ đạo trong lộ trình phát triển kinh tế nông thôn theo chương trình xây dựng nông thôn mới.

Cây chè - một trong những cây trồng chủ lực trong ngành sản xuất nông nghiệp huyện Hải Hà. (Ảnh: Thu hái chè vùng chè Quảng Long)

Chúng tôi đến xã Quảng Long, xã có diện tích trồng chè lớn nhất của Hải Hà (chiếm hơn 40% diện tích toàn huyện), thăm cơ sở chế biến chè của gia đình ông Phạm Văn Khiêm (thôn 9) đang được đầu tư mở rộng, ông chia sẻ: Gắn bó với cây chè gần 30 năm nay, trải qua bao thăng trầm, cơ sở chế biến của gia đình mới được như hiện nay, một vụ chè cơ sở chế biến được khoảng 100 tấn chè khô. Để tăng năng suất, hiện gia đình đầu tư hơn 1,5 tỷ đồng xây dựng nhà xưởng mới với diện tích 1.000m². Cuối năm nay sẽ đưa vào hoạt động. Rất nhiều hộ dân thôn 9 đang làm giàu từ cây chè.

Năm 1965 cây chè được đưa vào trồng thử nghiệm tại xã Quảng Long, bởi sự phù hợp với khí hậu và điều kiện đất đai. Sản vật quý giá là chè Đường Hoa - một thương hiệu chè đi vào lịch sử, qua quá trình khảo sát, lấy mẫu xác định chè Đường Hoa xã Quảng Long được xếp thứ nhì toàn quốc, chỉ đứng sau chè Tân Cương - Thái Nguyên và sản phẩm chè được phục vụ tại Hội nghị Pari 1973 cùng những hội nghị quan trọng trong cả nước. Trải qua nhiều giai đoạn, chè Đường Hoa đã có chỗ đứng vững trên thị trường.

Hiện nay diện tích trồng chè của xã là 426ha, từ giống chè trung du lá nhỏ đã được thay thế dần bằng giống chè có năng suất, chất lượng cao như chè PH10, chè Ngọc Thuý. Năm 2018, năng suất bình quân đạt 2,5 tấn chè tươi/ha/tháng, sản lượng 9.450 tấn, giá  bình quân 6.000 đồng/kg, doanh thu ước đạt 56,7 tỷ đồng.

Chè giống mới được đưa vào trồng tại gia đình chị Hà Thị Thật, thôn 8 xã Quảng Long.

Ông Đinh Hữu Phượng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Quảng Long, cho biết: Vùng chè Quảng Long hình thành từ những năm 60, trải qua rất nhiều thăng trầm, có thời điểm người dân bỏ chè trồng keo nhưng xã kiên quyết thực hiện vùng quy hoạch trồng chè. Từ năm 2016 tới nay, vùng chè phát triển tốt. Hiện trên địa bàn xã thành lập 2 tổ liên kết trồng và chế biến chè để đảm bảo sản phẩm sạch theo tiêu chuẩn VietGAP đáp ứng được thị trường khó tính trong nước và quốc tế. Đặc biệt, năm 2018, xã đã phối hợp với doanh nghiệp triển khai khu du lịch đồi chè, đầu tư kiến thiết khu vực khu nhà sàn, đường vào lô chè, biển quảng cáo khu du lịch... với kinh phí trên 1,3 tỷ đồng, nhà nước chi hỗ trợ trên 300 triệu đồng, số còn lại do nhân dân và doanh nghiệp đóng góp. Đến nay Quảng Long trở thành điểm đến trong tour du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm của huyện Hải Hà.

Hải Hà có hơn 980ha chè (thời điểm năm 2004) nằm rải rác ở rất nhiều xã trên địa bàn, tập trung nhiều nhất là ở xã Quảng Long, Quảng Thịnh. Từ năm 2014 trở lại đây, thị trường xuất khẩu chè gặp nhiều khó khăn, giá cả sản phẩm xuống thấp đã ảnh hưởng tới tâm lý người sản xuất. Thêm vào đó, từ năm 2016 do chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp theo nhu cầu phát triển của KCN cảng biển Hải Hà dẫn tới thiếu hụt lao động, nhiều diện tích chè không được chăm sóc, thu hái, một số diện tích trồng chè bị người dân phá bỏ để trồng cây lâm nghiệp, cây dược liệu... đã ảnh hưởng lớn đến diện tích trồng chè toàn huyện. Đến nay, diện tích chè toàn huyện chỉ còn 718,07ha.

Nhằm thúc đẩy ngành chè phát triển trở lại, từ năm 2016 huyện đã triển khai đề án tổng thể phát triển vùng chè tập trung chất lượng cao giai đoạn 2016-2020. Theo đó, huyện tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm bằng việc thay thế 200ha chè giống mới (Ngọc Thuý); đầu tư dây chuyền sản xuất ở một số cơ sở để đáp ứng việc chế biến chè chất lượng cao; hỗ trợ máy móc cơ giới hoá cho người nông dân thu hái, trồng chè và hỗ trợ xúc tiến thương mại cho sản phẩm chè định hướng chuyển dần sang thị trường nội tiêu với mục tiêu đạt 30% tổng sản phẩm.

Chế biến chè tại cơ sở gia đình ông Phạm Văn Khiêm, thôn 9, xã Quảng Long.

Sau 2 năm thực hiện đề án, đã trồng thay thế 35,2ha chè trung du bằng chè Ngọc Thúy; hỗ trợ 32 máy hái chè cho người dân 2 xã Quảng Long, Quảng Thịnh; nâng cấp 2 xưởng chế biến và lắp đặt dây chuyền chế biến tiên tiến, trong đó hỗ trợ 1 dây chuyền chế biến chè theo tiêu chuẩn VietGAP. Sản phẩm chè được xếp hạng 3 sao trong chuỗi sản phẩm OCOP và nằm trong danh mục 12 nhóm sản phẩm mang thương hiệu cấp tỉnh, cấp quốc gia giai đoạn 2018-2020.

Huyện Hải Hà đang tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp về giống, quy trình kỹ thuật chăm sóc thu hái, chế biến. Phấn đấu 60% diện tích chè tại các vùng sản xuất chè tập trung đáp ứng sản xuất an toàn theo hướng VietGAP tạo ra sản phẩm chè an toàn. 100% sản phẩm chè của các vùng sản xuất tập trung tiêu thụ trong nước, chè nguyên liệu cho chế biến và xuất khẩu được chứng nhận, công bố sản xuất theo quy trình sản xuất an toàn.

Trung Thành