Đầu tư vào CCN: Vì sao doanh nghiệp chưa "mặn mà"?

Cụm công nghiệp (CCN) không chỉ phục vụ cho việc di dời cơ sở tiểu thủ công nghiệp ra khỏi khu dân cư mà còn phát triển ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp theo hướng tập trung, thúc đẩy kinh tế địa phương, bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, việc thu hút đầu tư vào CCN còn gặp nhiều khó khăn.

[links()]

Sau nhiều năm, tổng mức đầu tư CCN Hà Khánh tăng từ 159 tỷ đồng theo phê duyệt dự án đã lên tới gần 300 tỷ đồng.

Hiện nay, toàn tỉnh đã có 7 CCN được thành lập. Trong đó, 3 CCN (Kim Sen, Hà Khánh, Nam Sơn) đã đi vào hoạt động, 1 CCN (Cẩm Thịnh) đang triển khai xây dựng hạ tầng, 1 CCN (Hoành Bồ) chuẩn bị đầu tư, 2 CCN (Quang Hanh, Phương Đông - Phương Nam) chưa có nhà đầu tư. Con số trên cho thấy số CCN đã được đưa vào hoạt động còn rất khiêm tốn. Đáng chú ý, tất cả các CCN đã đi vào hoạt động đều được triển khai đầu tư từ rất lâu như: CCN Kim Sen từ năm 2007, CCN Hà Khánh năm 2010, CCN Nam Sơn năm 2015. Điều này cho thấy để đầu tư cơ sở hạ tầng CCN đảm bảo hoạt động đòi hỏi doanh nghiệp mất nhiều thời gian.

Chi phí đầu tư hạ tầng CCN là rất lớn. Đơn cử như CCN Hà Khánh, sau nhiều năm, chủ đầu tư mới cơ bản hoàn thành các hạng mục hạ tầng kỹ thuật của CCN, nhưng tổng mức đầu tư trên 159 tỷ đồng theo phê duyệt dự án đã lên tới gần 300 tỷ đồng. Hay như CCN Nam Sơn, tính đến nay, tổng kinh phí đã đầu tư các hạng mục hạ tầng cơ bản như: Giải phóng mặt bằng, xây dựng 3 tuyến đường bê tông, vỉa hè, cây xanh, tường rào... là trên 101,2 tỷ đồng. 

Thời gian đầu tư dài, kinh phí lớn... khiến cho việc đầu tư cơ sở hạ tầng CCN chưa đồng bộ. Điển hình như CCN Nam Sơn, hiện hệ thống điện ngoài hàng rào chưa được đầu tư; chưa hoàn thiện sân, đường gom ngoài hàng rào thuộc tỉnh lộ 329 gây khó khăn cho kết nối giao thông. 

Việc thu hút doanh nghiệp thứ cấp vào hoạt động tại CCN còn nhiều khó khăn. Hiện, toàn tỉnh chưa có CCN nào đạt tỷ lệ lấp đầy 90%. Bà Nguyễn Thị Thu Thủy, Giám đốc Chi nhánh Công ty CP Hoàng Thái tại huyện Ba Chẽ, cho biết: Đầu tư vào CCN Nam Sơn nói riêng và CCN nói chung, doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều khó khăn. Chi phí giải phóng mặt bằng, hỗ trợ di dời, xây dựng cơ sở hạ tầng rất lớn.

Thời gian đầu tư dài, thu hồi vốn chậm, giao thông không thuận lợi. Việc thu hút đầu tư thứ cấp đối với các địa phương vùng sâu, vùng xa… gặp nhiều khó khăn hơn do điều kiện kinh tế không có nhiều lợi thế cạnh tranh, số lượng doanh nghiệp nói chung và cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp nói riêng còn ít. Ngoài là đơn vị vừa đầu tư xây dựng và quản lý vận hành hạ tầng CCN, vừa xây dựng Kho bảo quản, lưu trữ kết hợp khu xử lý thực phẩm, hiện CCN mới chỉ có 3 nhà đầu tư thứ cấp là Công ty CP Thủy sản Ba Chẽ, Công ty TNHH MTV Hàng xuất khẩu ANT, Công ty CP Hoàng Hưng HT.

TP Cẩm Phả cắm mốc giới bàn giao mặt bằng cho Công ty CP Công nghiệp Cẩm Thịnh triển khai xây dựng hạ tầng CCN Cẩm Thịnh. Ảnh: Nguyễn Cường (CTV)

Nguyên nhân khác khiến việc thu hút đầu tư vào CCN gặp nhiều khó khăn là do trước năm 2016 từ trung ương đến địa phương đều chưa có chính sách riêng hỗ trợ. Cùng với đó, ngày 2/3/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 07/CT-TTg yêu cầu tạm dừng việc bổ sung quy hoạch, thành lập, mở rộng CCN trên cả nước. Đến năm 2015, Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương mới có văn bản phê duyệt kết quả rà soát, thông báo quy hoạch danh mục CCN nên CCN mới được thành lập, quy hoạch chi tiết, đầu tư xây dựng hạ tầng.

Còn theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp thì chính sách khuyến khích đầu tư, phát triển CCN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2017-2020 theo Nghị quyết số 48/2016/NQ-UBND chưa phù hợp. Trong đó, mức hỗ trợ cho doanh nghiệp triển khai các hạng mục còn tương đối thấp so với thực tế. Cụ thể, hỗ trợ không quá 10 tỷ đồng chi phí đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, không quá 100 triệu đồng cho dự án đầu tư thứ cấp chi phí đào tạo, xúc tiến thương mại, xây dựng nhà xưởng...

Để được hưởng cơ chế này thì doanh nghiệp phải ứng vốn đầu tư ít nhất 3 năm để giải phóng mặt bằng, san gạt, hoàn thiện hạng mục đầu tư hạ tầng kỹ thuật. Khi đã hoàn thiện xong, nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện về thủ tục, thiết kế, hồ sơ thì sẽ được tỉnh hỗ trợ, trong khi đó vốn đầu tư cho hạng mục nêu trên là không nhỏ. Nghị quyết chỉ có hiệu lực trong thời gian tương đối ngắn là 3 năm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ rà phá bom, lập quy hoạch phân khu, hạ tầng kỹ thuật dùng chung… nhưng không hỗ trợ chi phí giải phóng mặt bằng. Trong khi đó, chi phí giải phóng mặt bằng chiếm kinh phí không nhỏ.

Những vướng mắc từ thực tế khiến cho các CCN khó khăn không chỉ trong việc thu hút đầu tư cơ sở hạ tầng mà cả doanh nghiệp thứ cấp, do đó, như CCN Quang Hanh dù được thành lập từ năm 2015 song đến nay vẫn chưa có nhà đầu tư.

Cao Quỳnh