Tái diễn tình trạng khai thác tận diệt sá sùng

Sá sùng là loại hải sản có giá trị kinh tế cao, phân bổ ở nhiều khu vực bãi triều trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là tại các huyện Vân Đồn, Đầm Hà, Hải Hà, Móng Cái. Tuy nhiên, cũng vì có giá trị cao nên loại hải sản này bị người dân khai thác quá mức, dẫn đến nguy cơ cạn kiệt.

[links()]

Sá sùng là loại hải sản có giá trị kinh tế cao.

Ngày 11/11/2016, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3818/2016/QĐ-UBND quy định danh mục các phương pháp khai thác, loại nghề khai thác, ngư cụ bị cấm và thời gian cấm khai thác sá sùng. Trong đó cấm triệt để việc khai thác sá sùng trong hai tháng 6 và 7 hằng năm (thời gian sinh sản của sá sùng); thời gian còn lại trong năm chỉ được khai thác bằng phương pháp thủ công truyền thống (dùng mai, thuổng) và chỉ khai thác đối với sá sùng đã đạt kích cỡ dài trên 10cm.

Cấm khai thác bằng cách tạo hang, đào rãnh, đào theo đường di chuyển của sá sùng; các biện pháp sử dụng bơm hút cát, bơm áp lực để bắt sá sùng; sử dụng âm thanh, ánh sáng, hóa chất dẫn dụ sá sùng; phá hủy môi trường sống tự nhiên của sá sùng và các hành vi cản trở đường di chuyển tự nhiên của các loài thủy sản trong các khu vực có phân bố sá sùng.

Quyết định 3818 của UBND tỉnh ngay sau khi đưa vào triển khai đã làm giảm tình trạng vi phạm trong khai thác sá sùng, đặc biệt là không còn tồn tại các điểm nóng như trước đây. Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhất là từ đầu năm 2018 đến nay, tình trạng khai thác sá sùng bằng các phương pháp, dụng cụ cấm, mang tính tận diệt lại có dấu hiệu tái diễn và ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Người dân Quan Lạn khai thác sá sùng bằng phương pháp truyền thống.

Theo biên bản làm việc giữa các đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh với các địa phương có diện tích bãi triều; biên bản làm việc của chính quyền cấp huyện với cấp xã, nơi có nguồn lợi sá sùng cho thấy, vẫn còn nhiều trường hợp người dân vi phạm các quy định, đặc biệt là sử dụng phương pháp, dụng cụ cấm để khai thác sá sùng, bị chính quyền địa phương phát hiện và xử lý.

Còn theo báo cáo của các đoàn do Sở NN&PTNT thành lập để kiểm tra, nắm tình hình khai thác sá sùng tại các bãi triều Quan Lạn (huyện Vân Đồn), Đại Bình (huyện Đầm Hà), Quảng Minh (huyện Hải Hà) trong hai tháng 6 và 7 vừa qua (thời điểm cấm khai thác triệt để) đã ghi nhận tình trạng người dân vẫn tiến hành khai thác sá sùng như bình thường. Cụ thể, sáng 15/6 tại bãi triều thuộc xã Quan Lạn (huyện Vân Đồn) có khoảng 30 người khai thác sá sùng; chiều 21/6, tại bãi triều xã Quảng Minh (huyện Hải Hà) có khoảng 7 ngư dân khai thác sá sùng; ngày 12/7, tại bãi triều xã Đại Bình (huyện Đầm Hà) có 18 người khai thác sá sùng.

Đặc biệt, nhiều ngư dân trong đó khai thác sá sùng bằng phương pháp “soi mồi”, phương pháp mang tính tận diệt cao nhất trong nhóm bị cấm. Theo đó, ngư dân không cần phát hiện tổ sá sùng mà cứ xăm lỗ, tìm và đào xuống sâu trong lòng bãi triều, tạo thành những rãnh dài và sâu. Cát đào lên được đập nhỏ, giũ tung để tìm, khiến không bỏ qua một con sá sùng nào dù to hay nhỏ, thậm chí là sá sùng đang thời kỳ sinh sản. UBND xã Quan Lạn đã phối hợp với công an huyện phát hiện và lập biên bản 2 trường hợp khai thác sá sùng bằng phương pháp “soi mồi” này.

Đoàn kiểm tra của Sở NN&PTNT kiểm tra tình hình khai thác sá sùng tại xã Phú Hải, huyện Hải Hà.

Theo lý giải của một số địa phương, một phần nguyên nhân của việc tái diễn tình trạng vi phạm trong khai thác sá sùng là do đời sống ngư dân còn nhiều khó khăn, trong 2 tháng cấm khai thác sá sùng không biết chuyển sang làm gì để mưu sinh. Bên cạnh đó, việc phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm của chính quyền địa phương không dễ dàng, do địa hình các bãi triều thông thoáng, đối tượng dễ di chuyển, trong khi các địa phương thiếu nhân lực cũng như kinh phí để triển khai. Một số địa phương, trong đó điển hình là xã Phú Hải (huyện Hải Hà) quản lý chưa tốt diện tích bãi triều, để xảy ra tình trạng người nuôi trồng thủy sản trên bãi triều lấn chiếm phần diện tích bãi triều tự nhiên, dành cho cộng đồng khai thác.

Từ những bất cập trên cho thấy các địa phương cần thực hiện tốt trách nhiệm quản lý vùng biển ven bờ theo quy chế phân cấp của tỉnh; nhân rộng các mô hình tự quản dựa vào cộng đồng để bảo vệ và phát triển nguồn lợi sá sùng; kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp khai thác sá sùng bằng phương pháp bị cấm. Bên cạnh đó, các đơn vị chức năng cũng cần tham mưu cho tỉnh có chính sách hỗ trợ cho ngư dân khai thác sá sùng trong 2 tháng cấm khai thác triệt để.

Việt Hoa