Quản lý các phương tiện vận tải khách đường bộ: Nan giải xử lý vi phạm

Sự phát triển của hạ tầng giao thông và nhu cầu đi lại ngày càng cao của người dân nên hoạt động vận tải hành khách đường bộ trên địa bàn tỉnh “nở rộ” với nhiều loại hình, phương tiện. Thế nhưng, chính sự đa dạng này đã kéo theo những phức tạp, khó khăn cho công tác quản lý, làm suy giảm chất lượng dịch vụ; đặc biệt tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông (ATGT), mất an ninh trật tự. Thực tế, tình trạng tranh giành khách, xe bỏ bến, xe dù bến cóc, nâng giá (đối với xe buýt), đặc biệt tình trạng xe đón khách ngoài bến xảy ra thường xuyên...

Sự cạnh tranh khốc liệt

Từ 3 đến 5 giờ sáng, trên các nẻo đường trên địa bàn tỉnh, hàng đoàn xe khách đủ loại, 16 chỗ, 24 chỗ, 35 chỗ, 45 chỗ đã hoạt động rất tấp nập, nối đuôi nhau đón khách đi các tỉnh, thành Hà Nội, Hải Phòng... Trong số đó, không ít xe không đăng ký hoạt động tuyến cố định, núp bóng xe hợp đồng với những chiêu thức hoạt động tinh vi, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong quá trình kiểm tra, xử lý. Việc đón những chuyến xe này cũng rất đơn giản, có thể đứng ở bất cứ vị trí nào trên tuyến đường hoặc chỉ cần một cuộc điện thoại liên lạc, hẹn địa điểm, xe sẽ đón, trả tận nơi.

Nếu đi tuyến Hạ Long - Hà Nội, mức giá khoảng 130.000 - 150.000 đồng/khách, cao gần gấp đôi so với xe khách chạy theo tuyến cố định; thời gian cũng được rút ngắn còn 2-3 giờ đồng hồ. Vào những dịp cao điểm, ngày lễ, Tết, đông sinh viên nghỉ, những chuyến xe này trở nên “đắt khách”. Chỉ cần hành khách lên xe, đã có người chờ sẵn, ghi tên khách và thu tiền. Trong vai hành khách, chúng tôi đã được trải nghiệm một chuyến xe sớm nhớ đời. Khi xe chạy đến Đại Yên (TP Hạ Long), tài xế nhận được cuộc điện thoại báo có chốt kiểm tra của lực lượng CSGT, ngay lập tức, tấm biển “Hà Nội” đặt trước đầu xe được cất xuống. Đến khi qua chốt, tấm biển lại được đặt ngay ngắn trở lại vị trí cũ. Trên suốt hành trình, xe cứ lao vun vút, nhất là ở những đoạn đường cua vắng người khiến chúng tôi không ít lần hoảng sợ.

Xe đón khách ngay tại chân cầu Bãi Cháy, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Cùng với loại hình phương tiện vận tải kể trên, hai năm trở lại đây, Quảng Ninh cũng xuất hiện thêm hình thức vận tải khách mới. Đó là xe “limosine” (xe 16 chỗ nhưng được hoán cải thành xe 10 chỗ). Những chiếc xe này có chỗ ngồi rộng rãi, lắp đặt wifi, ổ cắm sạc điện thoại, tiện nghi nên giá cả cũng cao hơn hẳn, từ  220.000-230.000 đồng/khách, tùy vị trí ngồi trong xe. Trong khi tuyến vận tải khách ngoại tỉnh sôi động như vậy thì tuyến vận tải khách nội tỉnh cũng không kém. Theo thống kê của Sở GT-VT, trên địa bàn tỉnh hiện có 122 xe thuộc 26 đơn vị vận tải chạy chở khách nội tỉnh mỗi ngày, chưa kể đến 470 xe hoạt động tuyến liên tỉnh và gần 700 xe đối lưu của tỉnh ngoài.

Với loại hình đa dạng, số đầu xe vượt xa rất nhiều so với nhu cầu đi lại thực tế của người dân đã dẫn đến tình trạng chạy đua giành khách giữa các chủ xe chạy cùng tuyến. Thực tế, đã xảy ra không ít cuộc va chạm, xô xát giữa các chủ xe, lái xe với nhau. Điển hình là ngày 25/6/2018, xe khách của Công ty Kumho-Việt Thanh chạy với tốc độ cao, va chạm và đã chèn ép xe của Công ty TNHH Phúc Xuyên, dẫn đến xô xát giữa hai bên. Chị Hồ Thị Thu Hằng, thường xuyên đi lại tuyến Cẩm Phả - Hạ Long, chia sẻ: “Lúc tan tầm, cao điểm đông khách thì không sao chứ vắng khách, xe lạng lách, rượt đuổi nhau khiến hành khách trên xe như đang chơi trò cảm giác mạnh. Các lái xe, phụ xe gọi điện cho nhau, căn từng phút, giành từng khách. Không những thế, giá vé thu cũng không ổn định và thống nhất. Nhất là xe buýt tuyến Vân Đồn - Bãi Cháy, nhiều xe không xuất vé cho hành khách”.

Phụ xe tuyến Bãi Cháy - Mông Dương chỉ thu tiền mà không xuất vé cho hành khách.

Khó xử lý vi phạm?

Với địa hình trải dài nên hầu như toàn bộ các tuyến vận tải khách trên địa bàn tỉnh có hệ số trùng tuyến lớn dọc QL18A, tiềm ẩn nguy cơ tăng phương tiện tham gia giao thông cùng thời điểm trên đường, gây xung đột, ùn tắc giao thông. Bên cạnh đó, việc bùng nổ số lượng lớn xe vận tải khách còn nảy sinh tình trạng xe bỏ bến, xe dù, bến cóc, thường xảy ra ở các khu vực: Ngã ba Vân Đồn - Cửa Ông; chân cầu Bãi Cháy; trước cổng Bến xe khách Bãi Cháy... Chỉ trong vòng 10 phút quan sát ở Bến xe khách Bãi Cháy, phóng viên đã ghi nhận gần 10 xe đi các tuyến Thái Bình, Hà Nội, Gia Lâm đón khách ngoài bến. Phụ xe mở cửa, nhảy xuống “cò” khách, trong khi xe dừng hẳn lại hoặc chạy với tốc độ “rùa bò”. Ngay khi khách đồng ý, phụ xe nhanh chóng mở cửa, đưa lên và tiếp tục “quy trình” như vậy.

Thực tế cho thấy, đa số doanh nghiệp vận tải trên địa bàn tỉnh hiện có quy mô nhỏ, chưa chú trọng đến công tác đảm bảo ATGT trong quản lý, điều hành. Phần lớn các đơn vị chưa hoàn thiện bộ máy quản lý, theo dõi ATGT; việc thông tin những vướng mắc, bất cập trong quá trình hoạt động đến Sở GT-VT chưa kịp thời, chưa thành hệ thống. Việc phối hợp, cung cấp thông tin giữa Sở GT-VT các tỉnh, thành có hoạt động vận tải khách liên tỉnh còn nhiều khó khăn do chưa có cơ chế. Mặt khác, ngay giữa lực lượng chức năng kiểm tra thường trực trên tuyến và Sở GT-VT cũng chưa có sự kết nối.

Theo Đại úy Nguyễn Xuân Tiến, Đội trưởng Đội CSGT và dẫn đoàn số 2, Phòng CSGT Đường bộ - đường sắt, Công an tỉnh, hiện việc xử phạt các xe vận tải theo hợp đồng còn khó khăn. Nhất là, chưa thiết lập được cơ chế trao đổi thông tin thường xuyên giữa Sở GT-VT và các lực lượng chức năng thường trực trên đường để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động vận tải hằng ngày. Đặc biệt là thông tin về hoạt động vận tải theo hợp đồng do chủ xe chỉ báo về Sở GT-VT, lực lượng chức năng không có cơ sở để đối chiếu giữa danh sách hành khác thực tế và danh sách hành khách đã đăng ký. Trong quá trình xử lý, còn có sự bất hợp tác của hành khách, vào hùa với nhà xe vì muốn đi nhanh, đi sớm.

Đội CSGT và dẫn đoàn số 2, Phòng CSGT Đường bộ - đường sắt, Công an tỉnh, xử phạt các xe khách vi phạm an toàn giao thông tại khu vực QL18, đi qua địa phận phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả.

Ngoài ra, việc trích xuất dữ liệu kiểm tra hoạt động của các xe khách tỉnh ngoài hoạt động trên địa bàn còn gặp nhiều khó khăn trên hệ thống giám sát hành trình của Tổng cục Đường bộ Việt Nam khi hệ thống chỉ thể hiện các xe do Sở GT-VT Quảng Ninh chấp thuận cấp phù hiệu. Quá trình hoạt động vẫn còn xảy ra tình trạng một số phương tiện ra khỏi bến đã tắt thiết bị giám sát hành trình trên xe, dẫn đến không có tín hiệu truyền về máy chủ của Tổng cục Đường bộ Việt Nam để theo dõi, quản lý.

Hoàng Quỳnh - Thanh Hoa