Quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản: Tránh tính phong trào, cao điểm

Thực hiện Chỉ thị 18-CT/TU của Ban Thường vụ tỉnh ủy về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, các đơn vị, địa phương thực hiện đồng thời các hoạt động thả giống thủy sản và ra quân xử lý vi phạm.

Cán bộ Chi cục Thủy sản hướng dẫn ngư dân những quy định về khai thác thủy sản.

Các địa phương tích cực vào cuộc

Thực hiện Chỉ thị 18-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, sau gần 9 tháng triển khai, công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đã đạt được những kết quả tích cực. Hoạt động tuyên truyền, vận động, phổ biến chính sách cho ngư dân tăng gần 10 lần. Hoạt động thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản không chỉ bó hẹp trong phạm vi thời gian tổ chức kỷ niệm ngày truyền thống ngành thủy sản (1/4), mà thành nhiều đợt trong năm...

Từ đầu năm đến nay toàn tỉnh đã thả được 3.220.700 con tôm, cá giống để tái tạo nguồn lợi, tăng 30%; Đã phát hiện và xử lý 1.131 vụ vi phạm khai thác thủy sản, tăng gấp 5,7 lần, thu phạt nộp ngân sách nhà nước trên 3,9 tỷ đồng, tăng gấp 3,48 lần so với 9 tháng trước đó.

Đặc biệt, chỉ tính trong tháng 4, toàn tỉnh đã xử lý gần 300 trường hợp vi phạm khai thác thủy sản, thu phạt nộp ngân sách nhà nước trên 1 tỷ đồng, bằng 70% số vụ và 50% về số tiền phạt so với cả quý I, bằng 250% so với thời điểm trước khi thực hiện Chỉ thị 18. Các đơn vị đạt kết quả cao như Sở NN&PTNT xử lý 108 vụ, thu phạt 299 triệu đồng, tuyên truyền, nhắc nhở gần 200 chủ tàu cá, 100% chủ tàu vi phạm ký cam kết không tái phạm; Bộ đội Biên phòng tỉnh xử lý 44 vụ, phạt 347 triệu đồng; TP Móng Cái xử lý 10 vụ, phạt 51 triệu đồng; huyện Hải Hà xử lý 29 vụ, thu phạt 44 triệu đồng; huyện Vân Đồn xử lý 10 vụ, thu phạt 12 triệu đồng...

Nhiều chủ tàu sử dụng cào đáy để khai thác thủy sản làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tầng đáy ngư trường.

Theo đánh giá từ các đơn vị, địa phương, sự nỗ lực trên đã nâng cao nhận thức cho ngư dân trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Tại các vùng ngư trường, tình trạng khai thác thủy sản bằng hình thức, ngư cụ cấm đã giảm hẳn, đặc biệt là các hình thức khai thác có tính tận diệt; vùng ngư trường ven biển đã có dấu hiệu phục hồi nguồn lợi…

Cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt

Mặc dù đã đạt được những kết quả khả quan nói trên tuy nhiên theo cơ quan chuyên môn, trong thời gian tới cần phải bảo vệ nguồn lợi theo chiều sâu, khắc phục được những điểm khó đang tồn tại và triển khai được những giải pháp thiết thực hơn, tránh tính phong trào, cao điểm.

Thực tế trong thời gian qua vẫn có những đơn vị, địa phương chưa thực sự vào cuộc. Đơn cử như trong tháng 4 vừa qua, các đơn vị như Cô Tô, Đầm Hà, Quảng Yên, Cẩm Phả, Hạ Long và Công an tỉnh đạt kết quả triển khai thấp, nhất là trong công tác kiểm tra, xử lý vi phạm; các đơn vị Hoành Bồ, Tiên Yên, Ba Chẽ, Bình Liêu, Đông Triều, Uông Bí, Vườn quốc gia Bái Tử Long và Sở Công Thương không có số liệu báo cáo.

Cán bộ Chi cục Thủy sản kiểm đếm tang vật lồng bát quái để chuẩn bị tiêu hủy.

Mặc dù đơn vị chuyên môn tỉnh đã sớm chủ động triển khai xây dựng chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân đang làm nghề cấm, thế nhưng thời điểm này vẫn đang ở bước xin ý kiến các sở, ngành, sau đó mới hoàn thiện, trình HĐND tỉnh ban hành. Trong khi đó, từ 1/4 toàn tỉnh ra quân cấm triệt để việc sử dụng lồng bát quái, không ít ngư dân do chưa chuyển đổi sang nghề khác hợp lý đành phơi tàu trên bờ, cuộc sống gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, qua rà soát các chính sách hỗ trợ sản xuất và phát triển dịch vụ đang áp dụng cho ngư dân hiện nay, mặc dù tương đối đầy đủ, như chính sách về hỗ trợ một lần sau đầu tư đóng tàu theo Nghị định số 17/2018/NĐ-CP, các chính sách của tỉnh về hỗ trợ lãi suất vốn vay đầu tư vào nông nghiệp của tỉnh, giao mặt nước, bãi triều, hỗ trợ áp dụng cho vùng sản xuất tập trung, hỗ trợ đào tạo nghề... Tuy nhiên, tất cả đều chưa đề cập đến đối tượng các tàu cá công suất dưới 20CV (vốn là các đối tượng khai thác ven bờ, dễ sử dụng các hình thức khai thác tận diệt) có nhu cầu đóng mới chuyển sang tàu trên 30CV để khai thác các nghề được phép hoạt động.

Quy định cấm các nghề khai thác thủy sản có tính tận diệt đã được ban hành khá sớm (năm 2014), từ tháng 9/2017 đến nay, thực hiện Chỉ thị 18 của Tỉnh ủy, các đơn vị, địa phương đều ra quân triển khai rất mạnh mẽ. Tuy nhiên hiện nay vẫn chưa xây dựng quy định xử lý tang vật tạm thời. Bộ NN&PTNT cũng chưa ban hành cấm trên phạm vi cả nước một số nghề khai thác thủy sản mà Quảng Ninh đang cấm như nghề lờ dây (lồng bát quái); chưa ban hành danh mục các ngư cụ cấm sản xuất, kinh doanh, tàng trữ, trang thiết bị khai thác thủy sản. Trong khi đây là cơ sở cho các lực lượng chức năng kiểm soát, xử lý, hạn chế nguồn cung cấp cho ngư dân tiến hành các hoạt động khai thác vi phạm pháp luật.

Hiện nay Chi cục Thuỷ sản đang là lực lượng chính trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản, tuy nhiên lại chưa được bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để có thể đảm bảo hoạt động 24/24 giờ tại các ngư trường trọng điểm.

Học sinh phường Tân An, TX Quảng Yên tham gia thả giống để tái tạo nguồn lợi thủy sản.

Việc quản lý, tiến tới cô lập, tiêu diệt các loài thủy sinh vật ngoại lai xâm hại còn lỏng lẻo, trong khi chúng có thể phá hoại các hệ sinh thái, tiêu diệt các loài sinh vật bản địa. Đặc biệt việc thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản vẫn chủ yếu dựa vào nguồn giống của các đơn vị doanh nghiệp sản xuất giống thủy sản, chưa có sự tham gia của các nghiệp đoàn nghề cá và ngư dân, những chủ thể đang ngày ngày trực tiếp khai thác nguồn lợi thủy sản. Một bộ phận người dân chưa hiểu rõ về hoạt động thả giống thủy sản, vẫn triển khai theo tính hình thức; đối tượng thả chưa chú trọng các loại thủy sản bản địa, có khả năng sinh trưởng, sinh sản, tái tạo đàn tốt.

Bên cạnh đó mặc dù Luật Thủy sản đã quy định rõ việc cần thiết phải xây dựng và sử dụng quỹ tái tạo nguồn lợi thủy sản, trong đó đối tượng tham gia là những cá nhân, đơn vị hưởng lợi từ nguồn lợi thủy sản, tuy nhiên từ trước đến nay nội dung này chưa từng được thực hiện.

Việt Hoa