Giải bài toán khó sau đầu tư của Xuân Sơn

Xuân Sơn là một điểm sáng của TX Đông Triều khi đã huy động nguồn lực xã hội hoá thành công xây dựng Trung tâm Văn hoá – Thể thao (VHTT) phường, với tổng vốn hơn 100 tỷ đồng. Tuy nhiên, vấn đề nan giải hơn là làm sao phát huy hiệu quả sau đầu tư...

Nhà đa năng là hạng mục nằm trong quần thể Trung tâm VHTT phường Xuân Sơn (Đông Triều) mới được khánh thành vào tháng 3/2018.

Ghé thăm công trình, chúng tôi choáng ngợp không chỉ bởi quy mô hoành tráng, bề thế mà còn bởi tổng thể các hạng mục được thiết kế bởi bàn tay chuyên nghiệp với tính khoa học và thẩm mỹ cao. Quan sát cho thấy, nhà đa năng không chỉ rộng rãi, thiết kế đẹp với hệ thống hành lang tiện lợi mà còn thân thiện với môi trường, chỉ cần mở hệ thống cửa thông nhau là gió lùa vào rất thoáng. Khu bể bơi có đầy đủ bể trẻ em, bể bơi người lớn, nhà tắm tráng, thay đồ... với thiết kế bắt mắt. Khu vui chơi trẻ em có mái che cũng rất sinh động, đa dạng các trò chơi. Cũng nằm trong quần thể công trình nhưng các hạng mục như khách sạn, đình làng Cầm lại được bố trí độc lập, với khuôn viên riêng, trong đó, đình làng Cầm hiện đã hoàn thiện.

Không giấu sự tự hào, ông Nguyễn Công Miên, Phó Chủ tịch UBND phường Xuân Sơn vừa dẫn tôi đi thực tế vừa giới thiệu thêm: Sân bóng đá cỏ tự nhiên có hệ thống thoát nước dưới mặt sân, xung quanh có mương nước thông với sông rất thuận cho việc phun tưới chăm sóc cỏ. Bể bơi là dạng kiên cố với công nghệ tiệt trùng hiện đại, bơm trực tiếp bằng nước sạch sinh hoạt, xử lý nước theo công nghệ ozon – công nghệ hiện đại giúp nước trong bể được lọc tuần hoàn và rất hạn chế phải dùng hoá chất để khử trùng.

Đình làng Cầm nằm khá độc lập bên cạnh Trung tâm VHTT phường.

Đây đúng là công trình “trong mơ” với người dân Xuân Sơn. Bởi lẽ, khu đất đồng lầy ngập nước quanh năm chỉ để cỏ mọc hoang và ễnh ương làm tổ nay hoàn toàn đổi khác với diện mạo khang trang. Hai khu dân cư lân cận trước đây ngăn cách do đồng lầy nay đã có thể thông nhau bằng con đường bê tông rộng rãi, phẳng đẹp. Không chỉ vậy, ông Nguyễn Công Miên cho hay, sau khi Trung tâm hình thành, người dân đã tham gia hiến trên 10 nghìn m2 đất để làm đường kết nối từ các khu phố tới đây và một số phường, xã lân cận. Công trình không chỉ góp phần giúp Xuân Sơn hoàn thiện tiêu chí lên phường mà ngay khi đưa vào sử dụng cũng đã phát huy vai trò trong tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao thiết thực phục vụ người dân trên địa bàn. Khuôn viên công trình rộng rãi, khang trang, không gian trong lành cũng thúc đẩy sự phát triển phong trào TDTT trên địa bàn, như đi bộ, bóng đá, cầu lông... Về lâu dài còn hứa hẹn phát triển hơn nữa, qua đó sẽ kéo theo sự phát triển của hệ thống dịch vụ phục vụ các hoạt động ăn uống, nghỉ ngơi, các tour du lịch trên địa bàn...

Giải bài toán khai thác, phát huy

Vai trò quan trọng, ý nghĩa dân sinh của công trình đã rõ ràng, tuy nhiên khi địa phương tiếp nhận bàn giao quản lý, vận hành đã phát sinh nhiều vấn đề nan giải. Ông Miên cho biết, công trình sau bàn giao (bàn giao theo hạng mục, rải rác từ giữa năm 2017 đến đầu năm nay) vẫn phải tiếp tục hoàn thiện. Bể bơi vận hành cũng kéo theo vấn đề về người trông nom, bảo vệ, kinh phí để hút lọc nước. Sân bóng đá cũng phải có nhân lực để tưới, chăm sóc cỏ thường xuyên. Sân chơi trẻ em cần người trông nom, quản lý... Vì vậy, phường đã trích ngân sách hợp đồng thuê 1 bảo vệ với mức lương 3 triệu đồng/tháng cộng với điện, nước bao cấp cho các hoạt động, kể cả điện cho thi công hoàn thiện công trình như đã nói trên, với kinh phí lên tới cả chục triệu đồng/tháng. Năm 2017, phường đã giao cho Đoàn thanh niên phường quản lý khu bể bơi có thu phí (trừ đối tượng trẻ mầm non đến hết tiểu học) nhưng không hiệu quả, không thể duy trì được.

Khu vui chơi có mái che từng bị mất một số con giống do không được quản lý tốt. Ảnh chụp ngày 9/4/2018.

Chỉ cho chúng tôi thấy những viên gạch bong ra phía trên bể bơi, những cầu bập bênh ở khu vui chơi bị mất một số con giống, rồi cỏ chết từng đám ở sân bóng đá... ông Miên trầm ngâm bảo, phường quản lý không xuể, cũng không đủ nguồn lực cho quản lý, duy tu, sửa chữa. Công trình công ích là của chung nhưng ý thức, trách nhiệm giữ gìn của mỗi người dân thì chưa phải ai cũng cao... Mỗi lời ông nói, chúng tôi đều cảm nhận sự trải nghiệm thực tế rất thấm thía khi mà công trình xây dựng được đã khó nhưng để quản lý, phát huy hiệu quả sau đầu tư có lẽ còn nan giải hơn.

Xác định rõ, không giao cho tư nhân quản lý thì khó mà duy trì được, Xuân Sơn đã quyết định áp dụng phương thức công – tư trong quản lý, khai thác công trình. Theo đó, “tư” là cho cá nhân có năng lực kinh tế vào đầu tư kinh doanh các hoạt động thể thao có thu phí để quản lý, duy tu, bảo dưỡng công trình, như bơi, bóng đá, tập gym, cầu lông, tennis... “Công” là kinh doanh có điều kiện, trong đó miễn phí hoạt động bơi cho các cháu thanh, thiếu nhi từ cấp học mầm non đến hết tiểu học trên địa bàn phường; các hoạt động văn hoá, thể thao của phường tổ chức tại đây. Các hạng mục được giao cho tư nhân quản lý, phường chỉ giữ lại thư viện để vận hành Trung tâm Học tập cộng đồng.

Khách sạn do doanh nghiệp đầu tư đang được xây dựng bên cạnh Trung tâm VHTT phường Xuân Sơn, dự kiến tới đây sẽ giao cho tư nhân quản lý nhằm khai thác hiệu quả công trình phục vụ nhu cầu người dân, du khách.

Qua thông báo mời thầu, phường đã chọn được 2 cá nhân liên doanh cùng nhau để tham gia quản lý công trình. Trách nhiệm của họ là quản lý, tiếp tục đầu tư, sửa chữa, bảo dưỡng những phần hư hỏng, kinh doanh có điều kiện theo yêu cầu của địa phương như kể trên. Hợp đồng được ký 5 năm/lần. Chia sẻ với chúng tôi, ông Miên nhấn mạnh: Mục tiêu quan trọng nhất là phát huy tốt công năng Trung tâm VHTT phường, phục vụ đời sống văn hoá tinh thần nhân dân, đồng thời có kinh phí để duy trì, bảo dưỡng công trình chứ chúng tôi không tính toán lời lãi gì cả. Việc vận hành theo mô hình quản lý tư đối với Trung tâm hiện đã khởi động, cho thấy hiệu quả bước đầu và giảm gánh nặng, áp lực rất lớn cho địa phương.

Phan Hằng