Cần sớm thành lập Khu bảo tồn Đa dạng sinh học Quảng Nam Châu

Quảng Ninh có sự đa dạng về điều kiện tự nhiên, địa hình và các hệ sinh thái. Chính sự đa dạng về hệ sinh thái đã hình thành tính đa dạng sinh học (ĐDSH) cao với nhiều nhóm các loài động vật, thực vật, thủy sinh vô cùng phong phú, trong đó có khu vực Quảng Nam Châu, xã Quảng Đức, Quảng Sơn (huyện Hải Hà) cần được bảo tồn.

Là rừng phòng hộ biên giới, thế nhưng người dân vẫn tự do ra vào, tiềm ẩn nguy cơ xâm hại rừng. Ảnh: Việt Hoa

Quảng Nam Châu là khu vực có diện tích rừng tự nhiên lớn và liền khoảnh, có tiềm năng trong việc duy trì, bảo tồn ĐDSH trong khu vực. Theo kết quả điều tra rừng tỉnh Quảng Ninh năm 2015, khu vực Quảng Nam Châu có khoảng 12.000ha rừng tự nhiên (hơn 9.700ha rừng thường xanh, chiếm trên 80% tổng diện tích rừng tự nhiên trong khu vực). Với độ cao tuyệt đối từ 200-1.500m so với mặt nước biển, bao gồm các dãy núi cao, dạng bán bình nguyên, đỉnh núi cao nhất trong khu vực được ghi nhận là đỉnh Quảng Nam Châu (1.507m), địa hình chia cắt nhiều tạo thành các dãy núi dài, liên tục, được bao phủ bởi thảm thực vật rừng tự nhiên đa dạng và phong phú.

Khu vực Quảng Nam Châu có hệ thống sông suối khá dày đặc như: Sông Ka Long, sông Tấn Mài, sông Tài Chi và nhiều sông suối nhỏ khác. Nhìn chung, hệ thống sông suối chảy từ hướng Tây Bắc ra Đông Nam và đổ ra biển. Đây là nguồn nước ngọt có trữ lượng lớn, bền vững, đồng thời cũng là nơi có trữ lượng nguồn nước ngầm khá lớn, đáp ứng cơ bản được nhu cầu tại chỗ cho sản xuất và sinh hoạt của nhân dân địa phương. Việc đảm bảo và duy trì nguồn nước ngầm, hạn chế tối đa dòng chảy mặt có liên quan nhiều tới vai trò của hệ thống rừng phòng hộ tự nhiên trong khu vực Quảng Nam Châu. Do đó, trong thời gian tới cần tiếp tục triển khai các giải pháp nhằm quản lý có hiệu quả hơn diện tích rừng tự nhiên này.

Theo kết quả khảo sát thực địa trên tuyến tại khu vực nghiên cứu cũng cho thấy hiện trạng rừng tự nhiên ở Quảng Nam Châu tương đối tốt, một số vùng gần như nguyên sơ, chưa có nhiều dấu hiệu tác động của con người. Đặc điểm chung ở các khu vực này là cách xa bìa rừng, đường giao thông chính khoảng từ 10-20km, độ cao tương đối so với mặt nước biển (khoảng 700m), thảm thực vật dày, cấu trúc tầng tán với nhiều loài cây gỗ lớn… Đây cũng là những khu vực phát hiện và ghi nhận nhiều thông tin của các loài thú lớn như: Khỉ mặt đỏ, khỉ vàng, lợn rừng, gấu ngựa… Tổng số họ các loài thú ghi nhận được ở Quảng Nam Châu là 14 trên tổng số 21 họ đã ghi nhận ở toàn tỉnh, chiếm khoảng 66%.

Khu vực Quảng Nam Châu có hệ sinh thái phong phú. (Ảnh: Chim phướn lớn ở rừng Quảng Nam Châu)

Với những giá trị về sự ĐDSH như vậy, nhưng hiện các hoạt động trong khu vực Quảng Nam Châu, như khai thác gỗ trái phép, thu hái lâm sản ngoài gỗ, khai thác đá, chăn thả gia súc đã tác động xấu tới sinh cảnh khu trú của hệ thú và các loài động vật rừng. Điều đáng nói là hoạt động chăn thả gia súc tự do gây ảnh hưởng tới sự tồn tại của khu hệ thú, bởi không những cạnh tranh trực tiếp về nơi sống và thức ăn mà còn có thể là nguyên nhân gây nên các bệnh truyền nhiễm tới các loài động vật khác trong rừng. Do đó, việc triển khai phương án quản lý và bảo vệ rừng, kiểm soát chặt chẽ hoạt động chăn thả gia súc tự do cũng được coi là giải pháp quan trọng trong nỗ lực xây dựng và quản lý các chương trình bảo tồn đa dạng sinh học trong tương lai.

Vì vậy, các ngành chức năng cần rà soát, nghiên cứu, bổ sung và làm rõ tính ĐDSH trong khu vực, tiến tới mục tiêu xây dựng và thành lập khu bảo tồn Quảng Nam Châu. Đây cũng là khu vực có sự tác động của con người, trực tiếp xâm hại tới thành phần loài và sinh cảnh sống của chúng, do đó, cần thiết phải tăng cường công tác tuần tra, xử lý, đồng thời tiếp tục bảo tồn nghiêm ngặt diện tích rừng tự nhiên hiện có. Đặc biệt là tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức cho mọi tầng lớp nhân dân tại các xã xung quanh, góp phần làm thay đổi nhận thức của người dân, từ đó làm thay đổi hành vi trong ứng xử với tài nguyên thiên nhiên. Do vậy, việc sớm triển khai để thành lập Khu bảo tồn đa dạng sinh học Quảng Nam Châu là rất cần thiết, và phù hợp với Kế hoạch bảo tồn ĐDSH giai đoạn 2016- 2020 đã được UBND tỉnh phê duyệt.

Hiểu Trân