Bài 2: Quyết tâm của Quảng Ninh

Với Chỉ thị số 18-CT/TU ngày 1/9/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh, Quảng Ninh đã xây dựng, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó có những giải pháp được coi là tiên phong trong cả nước.

[links()]

Lực lượng tuần tra kiểm soát của Hải đội 2 Biên phòng thu giữ tang vật đánh bắt thủy sản theo hình thức tận diệt. Ảnh: Nguyễn Chiến

Với tình trạng khai thác thủy hải sản theo kiểu tận diệt trong thời gian dài, tiềm ẩn rất lớn nguy cơ ngư trường của Quảng Ninh dần mất đi những loài thủy sản đặc trưng, thậm chí là cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, hủy hoại môi trường biển…

Khó trong quản lý hoạt động khai thác thủy sản

Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản, UBND tỉnh đã ban hành khá nhiều quy định về hoạt động khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh; danh mục các loại nghề khai thác, ngư cụ bị cấm và thời gian cấm khai thác ở các ngư trường trên địa bàn tỉnh; công tác kiểm tra, xử lý vi phạm đối với hoạt động thủy sản được tăng cường… Cùng với đó, việc thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản cũng diễn ra thường xuyên.

Tuy nhiên thực tế nhiều địa phương chưa quyết liệt trong công tác triển khai, tuyên truyền, phổ biến cho người dân các quy định của pháp luật về bảo vệ nguồn lợi thủy sản; chưa bố trí cán bộ, phương tiện, kinh phí hoạt động; chưa chủ động, tích cực phối hợp với cơ quan chức năng trong việc tổ chức tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn những hoạt động vi phạm trong hoạt động khai thác và sản xuất, kinh doanh, vận chuyển, tàng trữ các loại hóa chất độc hại, thiết bị, ngư cụ khai thác thủy sản có tính tận diệt bị cấm như đã phân cấp quản lý.

Trong khi đó vùng biển Quảng Ninh có đặc điểm rộng, nhiều đảo, bến bãi, vụng, vịnh, luồng lạch, khó kiểm soát các hoạt động khai thác thủy sản trái phép. Hoạt động của các đối tượng làm nghề cấm trong khai thác thủy sản ngày càng tinh vi, phức tạp; sử dụng trang bị thiết bị thông tin hiện đại. Còn phổ biến tình trạng ngư dân chưa có ý thức chấp hành các quy định của pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Cùng với đó, nhận thức của cán bộ, nhất là ở cấp huyện, xã về công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản chưa đầy đủ, còn hiện tượng buông lỏng quản lý.

Thêm vào đó, một số quy định trong công tác quản lý nhà nước về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản có nhiều bất cập, thiếu hoặc không còn phù hợp với tình hình thực tế; chế tài xử lý lại chưa đủ mạnh, chưa có tác dụng răn đe.

Song song với đó, công tác phối hợp tuần tra, kiểm soát và trao đổi thông tin giữa các lực lượng chức năng của tỉnh với các địa phương chưa đồng bộ, thường xuyên nên hiệu quả ngăn chặn các hoạt động khai thác thủy sản trái phép không cao. Tỉnh cũng chưa cụ thể hóa các quy hoạch phát triển liên quan đến khai thác, nuôi trồng, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, cũng như xây dựng một cách khoa học các quy chế quản lý, phân vùng, mùa vụ trong khai thác và bảo tồn nguồn lợi thủy sản.

TP Hạ Long ra quân hưởng ứng phong trào bảo vệ nguồn lợi thủy sản năm 2018. Ảnh: Hồng Nhung

Quyết tâm xây dựng “Chỉ thị xanh”

Nhằm triển khai thực hiện có hiệu lực, hiệu quả Luật Thủy sản và các quy định có liên quan của pháp luật về bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản và các nguồn lợi tự nhiên; đồng thời, trên cơ sở những đặc điểm cụ thể, thực tiễn phát triển của tỉnh trong định hướng phát triển dịch vụ du lịch bền vững gắn với các di sản, nguồn lợi tự nhiên riêng có của tỉnh, ngày 1/9/2017, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 18-CT/TU về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh.

Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Văn Đọc, khẳng định: Đây là chỉ thị có tính chất đồng bộ, tổng thể, quán triệt trong cả hệ thống chính trị cùng hành động, với những chiến lược cụ thể, tầm nhìn dài hạn nhằm quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản bền vững, đảm bảo sự đa dạng sinh học lâu dài trong định hướng phát triển chung của tỉnh. Đồng thời, có giải pháp hữu hiệu để giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, ổn định sinh kế lâu dài cho ngư dân, giảm nghèo bền vững; triển khai có hiệu quả Chương trình bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 tỉnh Quảng Ninh.

Thực tế với Chỉ thị 18, các cấp ủy đảng, ban cán sự đảng, đảng đoàn; cấp ủy các sở, ban, ngành; MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cùng chính quyền vào cuộc, lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản. Chỉ thị cũng không dừng ở việc quán triệt, hành động quyết liệt trong hệ thống chính trị của tỉnh, mà còn phải tạo sức lan tỏa rộng rãi, để người dân, đặc biệt là ngư dân phải là chủ thể chính trong bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản…

Được biết, ngay sau Chỉ thị 18, UBND tỉnh đã ban hành 3 văn bản quan trọng liên quan đến Quy chế tiếp nhận và xử lý thông tin đường dây nóng bảo vệ nguồn lợi thủy sản; ngăn chặn việc sử dụng chất nổ, xung điện chất độc hại và các nghề khai thác thủy sản bị cấm trên địa bàn tỉnh; triển khai các giải pháp về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh.

Đối với các địa phương, sở, ngành, đã ban hành trên 80 văn bản, về: Chương trình hành động, quyết định, kế hoạch, văn bản chỉ đạo thực hiện công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề cho ngư dân sau khi thực hiện việc cấm sử dụng các ngư cụ không được phép đánh bắt thủy sản; tổ chức thả giống thủy sản tái tạo nguồn lợi...

Cán bộ Đội Kiểm tra và Xử lý vi phạm trên vịnh Hạ Long (Ban Quản lý vịnh Hạ Long) thực hiện tuần tra kiểm soát trên địa bàn vịnh (tháng 11/2017). Ảnh: Lưu Linh

Với các giải pháp được thực hiện đồng bộ, quyết liệt, Quảng Ninh được đánh giá là địa phương tiên phong trong cả nước thực hiện những giải pháp mạnh, lần đầu tiên được áp dụng trên vùng biển địa phương và cũng chưa có vùng biển nào trong cả nước thực hiện trước đó… Đơn cử Quảng Ninh bổ sung 5 nghề cấm ngoài danh mục nghề cấm khai thác thủy sản do Bộ NN&PTNT quy định, trong đó là địa phương đầu tiên của cả nước cấm nghề lồng bát quái; phân cấp, phân quyền cho các địa phương trong việc quản lý vùng biển ven bờ.

Đặc biệt phải kể đến việc tỉnh tiến hành rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch chi tiết các khu vực đánh bắt thủy sản theo mùa vụ, chủng loại, kích cỡ các loài thủy sản được phép khai thác, kích thước mắt lưới và ngư cụ khai thác trên các vùng biển của tỉnh. Triển khai việc cấm các hoạt động khai thác thủy sản trong vùng lõi Vịnh Hạ Long; trong đó, xây dựng kế hoạch, lộ trình từ năm 2018 chấm dứt toàn bộ các hoạt động khai thác, đánh bắt thủy sản ở các khu vực đã được khảo sát, quy hoạch trên Vịnh Hạ Long, một số địa điểm trên Vịnh Bái Tử Long, các Khu bảo tồn biển,...

Nghiên cứu, ban hành chính sách hỗ trợ chuyển đổi các nghề khai thác có tính chất hủy diệt, tận diệt nguồn lợi thủy sản và hủy hoại môi trường sang các nghề khai thác có tính chọn lọc cao, thân thiện với môi trường; chính sách giải bản tàu cá công suất nhỏ không đủ điều kiện hoạt động; chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng và cấp chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng cho ngư dân địa phương; cơ chế trích lại kinh phí thu từ xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản để bổ sung phục vụ hoạt động bảo vệ nguồn lợi thủy sản…

Tỉnh cũng có lộ trình đề xuất với Trung ương cho phép tỉnh được tạm thời ban hành một số cơ chế chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn địa phương để phục vụ công tác quản lý nhà nước về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản như: Cho phép thí điểm thành lập lực lượng Kiểm ngư cấp tỉnh; cấm một số nghề khai thác có tính chất tận diệt trên phạm vi toàn quốc; thực hiện cấm khai thác thủy sản trong mùa sinh sản và chính sách hỗ trợ ngư dân trong thời gian tạm ngừng khai thác,...

Hồng Nhung - Việt Hoa

Bài 3: Để có những "ngư trường xanh"