Nắng đã vàng trên đỉnh Cao Sơn

Năm nay nhuận. Mùa đông đến cũng muộn. Nhưng hoa xuân thì nở sớm. Đường lên khai trường của Công ty CP Than Cao Sơn vẫn mênh mang sương trắng.

Chiếc xe PAJERO đưa chúng tôi lao trong gió lạnh. Mới đầu ca mà khai trường mỏ đã ồn ào tiếng máy. Tôi chợt nhớ tới những điều ông Đăng Đình Sông, Chủ tịch Công đoàn Công ty CP Than Cao Sơn tâm sự: “2017 là năm khó khăn rất lớn với Cao Sơn. Anh có thể kiểm chứng trên thực tế!”.

Xe cộ tấp nập trên mỏ.

Tôi có thể hiểu phần nào cái khó của Cao Sơn qua bản báo cáo tổng kết cuối năm 2017. Đó là một năm không mấy thuận lợi cả về chủ quan lẫn khách quan, từ thời tiết đến khai trường, địa chất biến động, hệ thống băng nghiền của băng tải vận chuyển đất đá hoạt động không ổn định, phải dùng thiết bị ô tô thay thế với một cung độ xa. Mặt khác, năm 2017, Cao Sơn cũng là đơn vị được giao sản lượng ở mức cao nhất trong các mỏ lộ thiên của TKV… Khó khăn nhiều đấy! Sáu tháng đầu năm thời tiết lại xấu, sản lượng sụt giảm, làm mất cân đối về tài chính. Nhưng bằng sự nỗ lực, sáng tạo trong tổ chức điều hành, Cao Sơn đã tạo thành sức mạnh đoàn kết, sức mạnh đồng hành của người lao động, đã về tới đích một cách ngoạn mục và an toàn. Các chỉ tiêu kinh tế, kĩ thuật sản xuất đều hoàn thành từ 100% kế hoạch giao cả năm trở lên…

Để khỏi mất thời gian, tôi bảo Bùi Văn Huy, cán bộ Tuyên giáo Công đoàn Công ty, người đi cùng tôi, cứ liệu trên đường, tiện đâu tranh thủ đấy cho được việc. Rất may là Đặng Viết Căn, Quản đốc Phân xưởng Vận tải 3 đang có mặt tại đơn vị. Đây là đơn vị vận tải chủ lực của Công ty với 31 đầu xe chủng loại CAT 777D, tải trọng 96 tấn. Căn thuộc lớp cán bộ có mặt ở mỏ vào những năm đầu của thập niên 90, thế kỷ trước. Hiện Căn được giao quản lý 154 cán bộ, công nhân viên, đơn vị chuyên làm nhiệm vụ vận chuyển đất đá. Năm 2017, đơn vị của Căn vận chuyển được 92 triệu tấn, hoàn thành với tỷ lệ 103,4% kế hoạch năm; thu nhập bình quân người lao động đạt trên 8 triệu đồng/tháng.

Hoạt động vận chuyển đất đá tại khai trường của Công ty.

Theo Căn, cái khó nhất của công trường hiện nay là cung độ vận chuyển đất đá dài. Năm 2017, bộ phận ghiền của băng tải đá chưa ổn định, chưa đáp ứng được nhu cầu. Cụ thể, kế hoạch vận chuyển bằng băng tải là 15 triệu m³ đất đá, thực tế chỉ đạt 13,5 triệu, con số còn lại đành phải vận chuyển bằng xe vận tải. Vậy là đơn vị của Căn phải "cõng" thêm 1,5 triệu m³ đất đá trên một cung độ vận chuyển dài, có vị trí lên tới trên 8km. Được cái, Công ty đã có những chỉ đạo quyết liệt trong vấn đề tái cơ cấu, sắp xếp, định biên lại nguồn nhân sự tại các đơn vị sản xuất và phòng ban tham mưu cho đến lực lượng nhân công lao động, nên đã đem lại hiệu quả trong điều hành sản xuất, nhất là việc tổ chức mở những tuyến đường hợp lý, rút ngắn cung độ từ khu vực xúc đến khu vực đổ thải.

Đi đôi với công tác này là quy chế trả lương lũy tiến cho công nhân vận hành, trả lương theo giờ công lao động, một người có thể làm nhiều việc. Công ty cũng cân đối chi phí sửa chữa lớn, sửa chữa thường xuyên để nâng cao chất lượng và thời gian sử dụng thiết bị. Các đơn vị quản lý, công nhân vận hành và sửa chữa có thể chủ động được trong công tác vận hành và sửa chữa thiết bị của mình… đã kích thích, động viên kịp thời người lao động, tạo thành phong trào thi đua sản xuất. Những kết quả tích cực này đã góp vai trò rất lớn vào việc hoàn thành nhiệm vụ được giao của Công ty năm 2017 vừa qua. Năm 2018 này, Phân xưởng Vận tải 3 của Căn được giao vận chuyển hơn 71 triệu tấn. Anh hy vọng, hệ thống nghiền của băng tải đá sẽ hoạt động ổn định, mang lại hiệu quả hơn. Và cả những kinh nghiệm tích cực vượt khó năm 2017 sẽ tiếp tục được Công ty phát huy và hoàn thiện hơn.

Câu chuyện của Trưởng phòng Điều khiển sản xuất Bùi Sỹ Tiến lại thu hút tôi về đề tài khác trong chuyến thượng sơn này. Đó là phương thức đổi mới quản lý thiết bị vận tải theo cách bàn giao ca tại khai trường, tuy mới chỉ được áp dụng từ 15/10/2017. Lúc đầu triển khai cũng có nhiều ý kiến bàn ra tán vào, về khâu sửa chữa đầu ca, rồi quản lý nhân sự và thiết bị không có mặt ở đơn vị… Nhưng làm rồi thấy cũng không mấy phức tạp mà hiệu quả đem lại rất cao, nhất là công tác quản lý điều hành thiết bị vận tải than, đất trong hàng ca. Trước đây, hết ca sản xuất, tất cả thiết bị vận tải đều đưa về đơn vị chủ quản, đơn vị cân đối thực hiện lệnh của điều khiển sản xuất. Bây giờ mới thấy lãng phí vô cùng, lãng phí cả về thời gian di chuyển lẫn nhiên liệu và hao mòn thiết bị.

“Vậy hiệu quả cụ thể thế nào?” - Tôi hỏi. “Phép tính đơn giản thôi anh ạ! Xe không mất thời gian chạy từ khai trường về đơn vị và ngược lại. Tài xế nhận xe, nhận lệnh sản xuất tại khai trường, họ nhanh chóng bàn giao ca, kiểm tra kỹ thuật thiết bị tại chỗ và vào sản xuất luôn. Khi thiết bị vận tải đã có mặt ở khai trường, các phương tiện như máy xúc, xe gạt cũng không còn lý do nào để lần khân. Thời gian đầu triển khai cũng có phần trục trặc nhưng đã nhanh chóng được ổn định, mang lại hiệu quả rất lớn, nhất là kéo dài được thời gian hoạt động của người và thiết bị trong ca, tăng năng suất lao động” - Tiến trả lời.

Công nhân sửa chữa xe, khắc phục sự cố.

Chia tay Trưởng phòng Bùi Sỹ Tiến, chúng tôi ra khai trường mỏ. Nhân vật thứ ba trong chuyến đi này là Quản đốc Công trường Khai thác I Vũ Hữu Vinh. Vinh thuộc lớp cán bộ có thâm niên cao ở mỏ. Anh là kỹ sư khai thác Trường Đại học Mỏ - Địa chất, nhưng lại kinh qua từ công nhân kỹ thuật, nhân viên và Phó trưởng phòng Kỹ thuật khai thác, rồi đến Quản đốc Công trường Khai thác II. Vinh đã bước sang tuổi 54, cái tuổi "đã toan về già" đối với người làm mỏ, nhưng anh còn khá sôi nổi, hoạt bát. Hiện Vinh quản lý toàn bộ máy xúc thủy lực gầu ngược từ loại 3,5m³/gầu đến 12m³/gầu của Công ty. Diện hoạt động rộng từ độ cao +200m xuống đáy moong -115m, nhiệm vụ chủ yếu là bóc than và bóc xúc đất đá ở nhưng nơi trọng yếu, khó khăn, đào hố bơm và phòng chống mưa bão.

Đơn vị của Vinh có 125 người cả thợ sửa chữa lẫn công nhân vận hành. Năm 2017, đơn vị thực hiện bóc xúc đạt 2,710 triệu tấn than khai thác và 10,487 triệu m³ đất đá bóc xúc; xử lý toàn bộ các hệ thống mương thoát nước (moong, các tuyến đường, bãi thải...), các công trình phòng chống mưa bão của mỏ. Lương bình quân thu nhập theo sản phẩm đạt 7,1 triệu đồng/tháng.

Bước vào kế hoạch năm 2018, chỉ tiêu Công ty giao cho đơn vị Vinh là khai thác 2,8 triệu tấn than bóc vỉa; 10 triệu m³ đất đá bóc xúc và phối hợp với phân xưởng xe gạt xử lý toàn bộ các tuyến mương, các đường kè phòng, chống mưa bão. Công việc nhiều, địa bàn hoạt động rộng, theo Vinh, người quản lý là một chuyện, ý thức tự giác của mỗi cán bộ, công nhân mới là điều quyết định về năng suất, an toàn và chất lượng thành phẩm. Muốn làm được điều này, người đứng đầu đơn vị, ngoài chấp hành các nội quy, quy định pháp luật của Công ty, còn phải nắm bắt được khả năng, hoàn cảnh của mỗi người để linh hoạt trong việc bố trí và điều chuyển nhân công theo từng vị trí sản xuất, từng thời điểm thích hợp, mới mong mang lại hiệu quả, năng suất.

Khi trở về Văn phòng Công ty, đồng chí Phạm Hồng Lương, Bí thư Đảng ủy Công ty, cho biết thêm: Năm 2017, Cao Sơn làm được việc lớn là thực hiện được tiêu chí đề ra từ đầu năm là “Giảm 70% sự vụ tai nạn lao động so với năm 2016 và không để xảy ra các sự vụ nghiêm trọng”. Trong năm 2018, Cao Sơn có chủ trương, quyết liệt hơn về an toàn và bảo hộ lao động, tiếp tục thực hiện quyết liệt Đề án tái cơ cấu bộ máy tổ chức sản xuất, tăng cường sử dụng công nghệ thông tin, cập nhật phần mềm vào các lĩnh vực quản lý, chỉ huy điều hành sản xuất, quản trị chi phí, quản lý thiết bị, tài sản, tài nguyên, sơ đồ chất tải... Đặc biệt năm 2018 này, Công ty đã phấn đấu năng suất lao động và năng suất thiết bị từ 4 đến 5% so với năm 2017. Đây là bài toán khó, nhưng muốn xây dựng một Cao Sơn phát triển ổn định, thật sự “An toàn - đổi mới - hiệu quả” thì không còn cách nào khác là phải “đồng tâm” thực hiện.

Tôi chia tay Cao Sơn, chia tay với những ngổn ngang lo toan và những dự liệu của người trong cuộc. Nhưng tôi như đã cảm nhận được hơi ấm từ cuộc sống đang trào dâng từ trong từng khóe mắt, trong tiếng máy khoan, máy xúc, tiếng xe trọng tải lớn gầm rú, tiếng băng tải đất cồn cào như khát vọng của những người thợ mỏ Cao Sơn bước vào thực hiện kế hoạch năm 2018. Có thể tin lắm chứ, các chỉ tiêu kinh tế, kỹ thuật được giao sẽ được Cao Sơn hoàn thành. Tin lắm chứ, bởi vì thay vì mênh mang sương trắng, nắng đã vàng trên đỉnh Cao Sơn.

Ghi chép của Trần Đình Nhân