TP Uông Bí gặp khó trong "khai tử" lò vôi thủ công

Theo lộ trình, hết năm 2018 TP Uông Bí sẽ xóa sổ 46 cơ sở lò vôi nhằm tránh gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, để “khai tử” những lò vôi này, hiện nay địa phương đang vấp phải không ít khó khăn…

[links()]

Với 46 cơ sở, gồm 61 lò vôi thủ công và 96 ống lò các loại, TP Uông Bí hiện là địa phương có nhiều cơ sở sản xuất vôi nhất tỉnh (cả tỉnh có hơn 60 cơ sở). Trong đó tập trung chủ yếu tại 2 phường: Phương Nam (42 cơ sở) và Phương Đông (4 cơ sở).  Trung bình mỗi năm, 46 cơ sở sản xuất được hơn 266.400 tấn vôi cung cấp ra thị trường.

Khói bụi tại lò vôi khu Vành Kiệu 1, phường Phương Nam làm ảnh hưởng tới môi trường xung quanh.

Hầu hết số lò vôi được xây dựng trên diện tích đất nông nghiệp do các hộ dân tự chuyển đổi mục đích sử dụng. Trong quá trình xây dựng, các lò vôi đều chung cảnh “3 không”: Không được cấp phép, không có quy hoạch xây dựng và không có giấy phép xây dựng. Ngoài ra, do công nghệ sản xuất lò vôi thủ công liên hoàn, dây chuyền thô sơ lạc hậu nên hoạt động sản xuất, kinh doanh vôi tại đây đã tác động lớn đến ô nhiễm môi trường xung quanh.

Nhiều năm nay, 3 cơ sở sản xuất vôi với 7 ống lò tại khu Bí Trung 1, phường Phương Đông (trên địa bàn phường còn 4 cơ sở) hoạt động liên tục, thải chất bụi, khí gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Ghi nhận tại hiện trường trên tuyến đường dẫn ra cảng Bạch Thái Bưởi những ngày đầu tháng 1/2018 cho thấy, cây cối dọc đường, mái nhà xung quanh gần khu vực lò vôi đều bị phủ một lớp bụi trắng xóa. Không khí ở đây lúc nào cũng chìm trong tình trạng ngột ngạt vì khói bụi bay mù mịt.

Theo quan sát của chúng tôi, ô nhiễm chủ yếu phát sinh từ bụi vôi, bụi xỉ từ 7 ống lò của 3 cơ sở sản xuất vôi. Bên cạnh đó, trong quá trình vận chuyển nguyên, vật liệu (đá vôi, bã than) và chở vôi đi tiêu thụ, một số phương tiện chạy nhanh, ẩu, che đậy không đảm bảo làm rơi vãi vôi, đá xuống đường gây ô nhiễm môi trường và làm mất an toàn giao thông trên cả tuyến đường. Đáng nói, nhiều lần các hộ dân ở đây đã phản ánh với chính quyền địa phương, cơ quan chức năng, song đến nay 3 cơ sở sản xuất vôi vẫn ngang nhiên hoạt động.

Không riêng gì khu Bí Trung 1, tại một số lò vôi thủ công khu Vành Kiệu 1, phường Phương Nam cũng xảy ra tình trạng tương tự. Khói, bụi xả thải trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm, trong khi tại các lò vôi tình trạng mất an toàn lao động, cháy nổ vẫn đang tiềm ẩn rất cao. Theo thống kê của UBND TP Uông Bí, hiện nay tổng số lao động tại các lò vôi thủ công có gần 1.000 người, trong đó lao động địa phương chiếm hơn 600 người. Tuy nhiên, đa số lao động thủ công không được trang bị kiến thức và thiết bị bảo hộ lao động. Thường xuyên tiếp xúc với khói, bụi, mang vác vật nặng trên cao nên nguy cơ mất an toàn lao động luôn thường trực.

Trước thực trạng trên, tháng 3/2016, UBND tỉnh đã thông qua Kế hoạch số 1460/KH-UBND về việc chấm dứt hoạt động các cơ sở sản xuất vôi bằng lò thủ công trên địa bàn tỉnh. Theo đó, lộ trình đến hết năm 2018 chấm dứt hoàn toàn việc sản xuất vôi bằng các lò thủ công trên địa bàn tỉnh nhằm giảm thiểu các tác động ô nhiễm môi trường. Trên cơ sở đó, ngày 27/10/2017, TP Uông Bí đã ra Quyết định số 6208/QĐ-UBND phê duyệt đề án “Hỗ trợ việc chấm dứt hoạt động các cơ sở sản xuất vôi thủ công trên địa bàn TP Uông Bí”. Theo đề án, sẽ xóa bỏ toàn bộ lò sản xuất vôi thủ công trên địa bàn thành phố trước ngày 31/12/2018 nhằm đảm bảo môi trường và sức khỏe cho người dân. Kinh phí thực hiện hỗ trợ đề án hơn 11,7 tỷ đồng (trong đó hỗ trợ cho lao động trên 5,79 tỷ đồng; hỗ trợ tháo dỡ, khôi phục mặt bằng trên 5,32 tỷ đồng).

Hầu hết lao động thủ công ở những lò vôi trên địa bàn TP Uông Bí đều không được trang bị bảo hộ lao động, nguy cơ mất an toàn tương đối cao.

Ngày 5/12/2017, TP Uông Bí đã tổ chức hội nghị công bố đề án hỗ trợ chấm dứt hoạt động các cơ sở sản xuất vôi thủ công tới các cơ sở sản xuất ở 2 phường Phương Đông và Phương Nam. Theo đó, các chủ lò chủ động phá dỡ lò trước 31/12/2017 được hỗ trợ mức 30.000 đồng/tấn/năm; chủ lò chủ động phá dỡ lò trước 30/6/2018 được hỗ trợ 20.000 đồng/tấn/năm; các chủ lò phá dỡ trước 31/12/2018 được hỗ trợ mức 10.000 đồng/tấn/năm. Về giải pháp đào tạo, chuyển đổi nghề cho lao động tại lò vôi, hiện địa phương đang định hướng chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp; lao động tại các cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và kinh doanh buôn bán.

Được biết, giữa tháng 12/2017, 28 cơ sở tại phường Phương Nam đã gửi đơn kiến nghị lên tỉnh xin ra hạn thời gian xóa bỏ các lò vôi thủ công. Trong đơn trình, hầu hết các hộ dân đều mong muốn tỉnh sẽ gia hạn cho các lò vôi hoạt động đến hết năm 2020. Đồng thời, đề xuất địa phương xem xét kỹ phương án chuyển đổi nghề nghiệp phù hợp cho người lao động.

Bắt đầu hoạt động từ đầu năm 2013, lò vôi của ông Hoàng Quốc Chiến, khu Vành Kiệu 1, phường Phương Nam mỗi năm sản xuất 10.000 tấn vôi. Hiện tại, gia đình ông đang thuê 30 lao động địa phương với mức lương bình quân 6-7 triệu đồng/người/tháng. Từ khi nghe thông báo hết năm 2018, tỉnh sẽ xóa bỏ toàn bộ lò vôi thủ công, gia đình ông như ngồi trên “đống lửa” bởi số tiền nợ mà ông kê khai vay mượn ngân hàng, người thân lên tới hơn 1,8 tỷ đồng.

Ông Chiến chia sẻ: Chủ trương của nhà nước, chúng tôi sẽ thực hiện nhưng cần phải có lộ trình thời gian dài hơn để các cơ sở thu hồi lại vốn trả nợ. Đa số các lò vôi đều mới đi vào hoạt động 3 - 4 năm, chủ yếu vay mượn vốn ngân hàng để đầu tư xây dựng, chưa kịp thu hồi vốn trả nợ. Nếu năm nay phá dỡ lò vôi, nhiều hộ sẽ lâm cảnh nợ nần chồng chất, mất việc làm.

Trao đổi với chúng tôi, ông Đặng Duy Thịnh, Chủ tịch UBND phường Phương Nam cho biết: Lộ trình thực hiện xóa bỏ các lò vôi thủ công đang gặp nhiều khó khăn, bởi hầu hết các hộ đều không mấy đồng tình. Nguyên nhân do các hộ muốn xin lùi thời gian để thu hồi vốn trả nợ ngân hàng. Thống kê tại thời điểm tháng 7/2017, có 34/42 cơ sở lò vôi vay vốn các ngân hàng để đầu tư, sản xuất với tổng dư nợ hơn 29,6 tỷ đồng. Giải pháp trước mắt, địa phương sẽ tiếp tục phối hợp, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để các hộ thực hiện nghiêm đề án.

Năm 2018, tỉnh lựa chọn chủ đề công tác năm là “Bảo vệ và nâng cao chất lượng môi trường tự nhiên”. Việc xóa bỏ lò vôi thủ công là điều tất yếu để bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để tìm giải pháp cho đôi bên đồng thuận, địa phương cần xem xét kỹ lưỡng lại các phương án hỗ trợ, nhất là hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động và thời gian thực hiện lộ trình xóa bỏ lò vôi một cách hợp lý.

Phạm Tăng