Vân Đồn phát triển vùng sản xuất tập trung: Tạo hướng đi bền vững

Với mục tiêu nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp và mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản địa phương, những năm qua, huyện Vân Đồn đã tập trung đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và xây dựng các mô hình sản xuất hợp lý, theo hướng sản xuất hàng hoá nông sản, khuyến khích người dân phát triển sản phẩm thế mạnh của địa phương.

[links()]

Toàn diện nhưng chưa đột phá

Cuối tháng 11, khi những đợt gió lạnh đầu mùa tràn về, chúng tôi có mặt tại vùng trồng đào ở Vân Đồn. Đến nhà ông Lê Xuân Lộc, thôn 5, xã Hạ Long, một trong những người thành công trong làm giàu từ nghề trồng đào. Hiện vườn đào của ông đã có trên 1.000 gốc. Ông Lộc chia sẻ: Từ đầu năm 2013, huyện triển khai dự án áp dụng kỹ thuật trồng cây đào bằng ghép nhánh từ cây đào gốc Vân Đồn thay thế cho cách trồng đào truyền thống trước đây. Theo đó, kỹ thuật mới đã lai tạo ra đào có thế đẹp, thời gian trồng chỉ 2 đến 3 năm là có thể bán trên thị trường, rút ngắn thời gian từ 3 đến 5 năm so với trồng đào ươm hạt truyền thống. Tận dụng cơ hội này, ông đã học hỏi kỹ thuật mới để áp dụng vào toàn bộ diện tích trồng đào của nhà mình, vụ hoa Tết năm ngoái gia đình ông cũng thu hoạch được khá.

Vườn đào của gia đình ông Lê Xuân Lộc, thôn 5, xã Hạ Long.

Không chỉ gia đình ông Lộc mà nhiều hộ dân trong xã Hạ Long, cây đào là nguồn thu nhập chính, nuôi sống cả gia đình, là tiềm lực kinh tế giúp gia đình ổn định cuộc sống lâu dài, từng bước giảm nghèo, vươn lên làm giàu. Cùng với các hộ trồng đào, những hộ trồng cam, nuôi trồng thủy sản cũng cho thu nhập khá. Hiện các xã cũng đã khuyến khích người dân phát triển sản phẩm thế mạnh của mình, bước đầu hình thành được nhiều mô hình kinh tế trang trại, gia trại.

Tiêu biểu như xã Vạn Yên đã xây dựng đề án trồng cây cam bản địa theo hướng VietGAP, giai đoạn đầu (từ năm 2013-2015) đã trồng được gần 100ha cam. Hay như xã Hạ Long đã quy hoạch được 30ha trồng đào, quy hoạch vùng nuôi nhuyễn thể, cá lồng bè ở Bản Sen, Thắng Lợi, Đông Xá… bước đầu cho hiệu quả kinh tế cao. Cùng với đó, cơ sở hạ tầng nông thôn từng bước được đầu tư xây dựng, nâng cấp hoàn thiện; đường giao thông nông thôn đã được bê tông hóa, nhựa hóa đạt 85%; hệ thống kênh mương nội đồng được quan tâm đầu tư cải tạo, nâng cấp đáp ứng cơ bản nhu cầu sản xuất của nhân dân.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Phòng NN&PTNT huyện, những kết quả trên đây chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế và chưa đồng đều giữa các vùng. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cách thức sản xuất trong nông nghiệp còn chậm, phổ biến vẫn là sản xuất nhỏ phân tán; năng suất, chất lượng nhiều mặt hàng thấp. Công tác kiểm soát, quản lý nguồn và chất lượng giống cây trồng, nhuyễn thể còn nhiều bất cập...

Để khắc phục những tồn tại trên, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Vân Đồn đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HU ngày 16/12/2015 về phát triển các vùng sản xuất tập trung trên địa bàn huyện Vân Đồn giai đoạn 2016-2020. Với mục tiêu: Xây dựng các vùng sản xuất tập trung về trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị sản phẩm góp phần nâng cao thu nhập cho nhân dân đồng thời phục vụ cho phát triển du lịch, dịch vụ; tập trung xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại cho một số sản phẩm hàng hóa sản xuất tập trung quy mô lớn tại địa phương.

Theo đó, vùng trồng trọt tập trung gồm: Trồng cam tại các xã Bản Sen, Vạn Yên nhân rộng diện tích sản xuất tại Đài Xuyên, Đoàn Kết, Bình Dân với tổng diện tích 450-500ha; trồng đào tập trung ở xã Hạ Long, nhân rộng diện tích sản xuất tại Đài Xuyên, Đoàn Kết, Bình Dân, Vạn Yên phấn đấu mở rộng diện tích hằng năm từ 10-15ha đạt diện tích trồng đào đến năm 2020 là 120-150ha; vùng nuôi nhuyễn thể đến năm 2020 diện tích ổn định đạt 1.550ha; vùng nuôi cá và thuỷ sản khác tập trung ở các xã Quan Lạn, Minh Châu, Thắng Lợi, Bản Sen, Hạ Long.

Xây dựng các vùng sản xuất tập trung

Thực hiện Nghị quyết số 04-NQ/HU về phát triển các vùng sản xuất tập trung trên địa bàn huyện Vân Đồn giai đoạn 2016-2020, từ năm 2016 đến nay, huyện đã triển khai thực hiện nhiều dự án hỗ trợ sản xuất, hỗ trợ lãi suất tín dụng theo cơ chế hỗ trợ khuyến khích phát triển sản xuất tập trung, sản xuất hàng hóa. Đặc biệt, để phát triển sản phẩm đặc thù có thế mạnh của địa phương, huyện đã hỗ trợ đối với một số sản phẩm đặc thù trên địa bàn. Trong 2 năm huyện đã hỗ trợ sản xuất 15 dự án (trong đó: Năm 2016 thực hiện 10 dự án, năm 2017 thực hiện 5 dự án). Với kinh phí phê duyệt hỗ trợ là trên 3,85 tỷ đồng. Hiện Vân Đồn đang tiếp tục thẩm định 4 dự án khác với kinh phí xây dựng trên 1,5 tỷ đồng.

Cùng với đó, huyện cũng hỗ trợ lãi suất vốn vay tín dụng cho 86 hợp đồng tín dụng (HĐTD) (trong đó: Năm 2016 là 59 HĐTD, năm 2017 đã phê duyệt đợt 1 là 27 HĐTD) với kinh phí hỗ trợ là 2,29 tỷ đồng. Hiện đang thẩm định 47 HĐTD khác với kinh phí dự kiến hỗ trợ trên 900 triệu đồng. Thông qua các dự án hỗ trợ đã huy động được rất lớn nguồn lực đầu tư trong dân tập trung cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa, tạo ra khối lượng hàng hóa lớn, góp phần nâng cao đáng kể thu nhập, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.

Đào Vân Đồn được nhiều người chơi hoa tìm mua mỗi dịp Tết đến. Ảnh: Nguyễn Hưng (CTV)

Từ việc ưu tiên hỗ trợ các dự án đã khuyến khích nhiều hộ gia đình tham gia, đến nay diện tích cây cam được mở rộng lên đến trên 300ha (trong đó, xã Bản Sen: 70ha; Vạn Yên: 148ha; Đài Xuyên 20,5ha; Đoàn Kết 55,5ha). Sản lượng cam ước đạt 700-800 tấn/năm với mức thu nhập bình quân ước đạt từ 300-450 triệu đồng/ha. Tổng diện tích trồng đào toàn huyện đến nay ước đạt 68,7ha, tăng 10,7ha so với năm 2016, đạt 53,3% so với quy hoạch vùng sản xuất đào tập trung trên địa bàn huyện đến năm 2020. Trong đó, xã Hạ Long 59,3ha, Đông Xá 2,8ha, Đài Xuyên 3ha, Đoàn Kết 4,1ha.

Đối với vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, đến nay tổng diện tích nuôi trồng trên địa bàn huyện có 3.100ha, trong đó: Diện tích quy hoạch vùng nuôi nhuyễn thể tập trung là 2.000ha tập trung tại xã Bản Sen 750ha, Hạ Long 250ha, Thắng Lợi 150ha, Đông Xá 230ha, Ngọc Vừng 100ha với đối tượng nuôi chủ yếu là hàu Thái Bình Dương, ngao giá, ốc các loại... Diện tích quy hoạch vùng nuôi cá lồng bè 200ha, với trên 4.700 ô lồng nuôi cá biển, đối tượng nuôi chủ yếu là cá song, cá giò, cá hồng,… tập trung ở các xã: Bản Sen 22ha, Hạ Long 30ha, Ngọc Vừng 2ha, Thắng Lợi 35ha, Đông Xá 50ha.

Ngoài ra, trong năm 2016-2017 có 7 HTX được thành lập mới nâng tổng số HTX trên địa bàn huyện lên 21 và 6 Tổ hợp tác có hoạt động liên quan đến sản xuất nông nghiệp, thủy sản. Một số HTX đã phát huy vai trò, lợi thế liên doanh liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm giúp làm tăng giá trị hàng hóa, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho các xã viên và HTX, điển hình như : HTX 10-10, HTX Nông trang tại xã Vạn Yên… Ông Đinh Trung Kiên, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn cho biết: Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi đã và đang là cách làm hiệu quả để thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, kém năng suất của bà con nông dân đã có từ lâu; nâng cao năng suất lao động; tạo ra những vùng sản xuất lớn, tập trung để có điều kiện đầu tư, thuận lợi cho việc đưa cơ giới hoá vào sản xuất nông nghiệp.

Từ những kết quả bước đầu về phát triển vùng sản xuất tập trung trên địa bàn huyện Vân Đồn cho thấy sẽ tạo bước đột phá trong nông nghiệp của huyện nhằm khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao giá trị, hiệu quả và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Qua đó, tạo đà thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, góp phần cải thiện đời sống của nông dân theo hướng làm giàu bền vững.

Thu Trang

Để đạt mục tiêu nâng giá trị nông sản Ông Tô Văn Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn: “Bố trí nguồn kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nghề cá” Thực hiện vùng sản xuất tập trung đã giúp nhân dân xác định được đối tượng cây trồng, vật nuôi, thủy sản phù hợp với điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, vùng biển huyện Vân Đồn; đồng thời vừa kết hợp nuôi trồng với tiêu thụ, chế biến thủy sản tạo những sản phẩm an toàn thực phẩm, có thương hiệu trên thị trường và được người tiêu dùng tin cậy. Nghề khai thác xa bờ từng bước được người dân quan tâm đầu tư nâng cấp công suất phương tiện, trang bị khai thác hiện đại phục vụ khai thác xa bờ vừa kết hợp phát triển kinh tế biển vừa tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn những tồn tại, đó là các cơ sở có hoạt động sản xuất kinh doanh giống cây trồng còn hạn chế, chưa đủ năng lực cung ứng giống cho các vùng sản xuất tập trung; hạ tầng một số vùng sản xuất chưa được đầu tư, nâng cấp. Bên cạnh đó, công tác kiểm soát, kiểm dịch con giống thủy sản, đối tượng nuôi chưa chặt chẽ, chủ yếu nguồn con giống thủy sản do nhân dân nhập từ nhiều nơi về địa bàn; chế biến thủy sản còn manh mún, chưa tạo ra được sản phẩm chủ lực của huyện; chưa gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế biển, chế biến thủy sản với phát triển du lịch, dịch vụ. Ngoài ra, việc sản xuất giống thủy sản trên địa bàn còn hạn chế (hiện nay một số trại giống trên địa bàn huyện mới đáp ứng được khoảng 10% con giống thuỷ sản cho người dân). Vì vậy thời gian tới huyện cũng đề nghị UBND tỉnh quan tâm bố trí nguồn kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nghề cá, cảng Cái Rồng, khu neo đậu tránh trú bão, chợ đầu mối thủy sản; quan tâm chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện dự án cơ sở hạ tầng Trung tâm giống nhuyễn thể tại Vân Đồn để sớm đưa vào hoạt động sản xuất đáp ứng nhu cầu con giống cho người nuôi. Đồng thời, sớm giao đất Công ty lâm nghiệp về cho huyện quản lý và triển khai phát triển vùng trồng cam tập trung. Ông Phạm Tuấn Vinh, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Vân Đồn: “Nâng cao kỹ thuật sản xuất cho hội viên” Hiện nay, HND của huyện có tổng số 6.000 hội viên. Để thực hiện sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung, Hội đã tuyên truyền và chỉ đạo các hội viên bám sát các nghị quyết của huyện. Hàng hóa sản xuất nông nghiệp tập trung gồm: Đào, cam, nhuyễn thể và chăn nuôi gia súc. Đây đều là các sản phẩm truyền thống và có tiềm năng thế mạnh của địa phương. Tuy nhiên, trước đây, nông dân sản xuất theo kiểu manh mún, nhỏ lẻ nên trình độ sản xuất dù được đào tạo nhưng chưa cao. Vì thế, để chuẩn bị sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung với quy mô lớn, Hội đã triển khai đào tạo, trang bị cho các hội viên kiến thức và trình độ kỹ thuật cao. Cụ thể, Hội đã mời Trung tâm khuyến nông tỉnh và các chuyên gia của Trường Thủy sản 4 về tập huấn 5 lớp kỹ thuật nuôi trồng thủy sản cho hội viên; mở các lớp đào tạo kỹ thuật trồng cam… Bên cạnh đó, HND huyện cũng hỗ trợ các hội viên thành lập HTX, đảm bảo hoạt động chuyên nghiệp, quy mô; phối hợp xét chương trình hỗ trợ phát triển sản xuất cho các hội viên về cây, con giống, phân bón… Tuy nhiên, để sản xuất hàng hóa tập trung hiệu quả, các cơ quan chức năng cần tháo gỡ một số khó khăn cho nông dân như: Giải quyết khó khăn trong việc thiếu cát xuống giống nhuyễn thể cho ngư dân kịp thời vụ; hoàn thiện quy hoạch chi tiết vùng nuôi trồng thủy sản; chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng sang trồng cây lâu năm; hỗ trợ sản xuất và vay vốn ngân hàng…    Ông Lê Hồng Phương, Chủ tịch UBND xã Bản Sen, huyện Vân Đồn: "Cần tiếp tục mở rộng quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản" Việc phát triển các vùng sản xuất tập trung, áp dụng mô hình chuỗi liên kết mà Vân Đồn đang thực hiện phải nói là rất hiệu quả. Bởi từ đó, người dân, doanh nghiệp được tiếp cận với các phương thức sản xuất tiên tiến, tiếp cận khoa học công nghệ, vùng nuôi nằm trong quy hoạch... Điều này, đã góp phần giảm thiểu thiệt hại do thời tiết cực đoan, dịch bệnh tác động gây thất thu, mất mùa. Đặc biệt, mô hình chuỗi liên kết còn giải quyết kịp thời đầu ra cho sản phẩm thông qua các đơn vị chế biến, nhất là đối với sản phẩm từ thủy sản, tạo động lực phát huy thế mạnh địa phương. Như tại xã Bản Sen, sau khi áp dụng quy hoạch vùng sản xuất tập trung, mô hình chuỗi liên kết, người dân trong xã tích cực tham gia, mở rộng phạm vi nuôi trồng, mở rộng quy mô sản xuất. Đến nay trên địa bàn xã đã có hơn 2.000 bè, hàng trăm lồng nuôi trồng thủy sản. Nhu cầu mở rộng nuôi trồng tại Bản Sen hiện còn rất nhiều, vì thế rất cần tiếp tục mở rộng quy hoạch vùng nuôi. Ông Nguyễn Sỹ Bính, thôn 5, xã Hạ Long, huyện Vân Đồn: “Quan tâm hỗ trợ ưu đãi những hộ tham gia vùng sản xuất” Là một trong những hộ gia đình trực tiếp tham gia vào phát triển vùng sản xuất tập trung, áp dụng mô hình chuỗi liên kết, tôi nhận thấy đây là cách làm có tác động tích cực đối với người dân chúng tôi. Bởi vì, phương thức này đã kết nối được những người tham gia sản xuất với nhau; tạo ra được sản phẩm thương hiệu chung; kết nối được đầu mối, thuận lợi giao thương. Tuy nhiên, hiện nay trong các ưu đãi hỗ trợ đối với các gia đình tham gia mô hình còn chưa đầy đủ, thủ tục còn rườm rà; một số vị trí quy hoạch chưa phù hợp với điều kiện phát triển thực tế tại địa phương, chưa cập nhật đầy đủ các khu vực, địa điểm nuôi của các hộ gia đình đã nuôi trước... vì thế có nhiều hộ gia đình đã không nhận được các cơ chế ưu đãi. Thêm nữa, nhu cầu về con giống trong nuôi trồng thủy sản của người dân huyện Vân Đồn hiện tại rất cao, tuy nhiên các đơn vị sản xuất giống tại huyện chưa đáp ứng đủ, khiến người dân tự mua theo nhu cầu, thời vụ, chất lượng khó kiểm soát.                     Thu Trang - Thanh Hằng - Đỗ Phương (Thực hiện)