Bài 1: Tháo dần những "nút thắt"

Xác định hạ tầng giao thông đóng vai trò quan trọng và là một trong 3 đột phá chiến lược nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nhiều năm qua, Quảng Ninh đã đặc biệt quan tâm đầu tư phát triển hạ tầng giao thông. Bằng nhiều nguồn lực và cách nghĩ, cách làm sáng tạo, tỉnh đã tạo sự đột phá lớn, làm thay đổi mạnh mẽ bộ mặt giao thông trên địa bàn tỉnh.

Nhận diện những bất cập

Quảng Ninh được ví như Việt Nam thu nhỏ, có cửa khẩu, cảng nước sâu, sở hữu nhiều tiềm năng du lịch, khoáng sản... Cùng với TP Hải Phòng và thủ đô Hà Nội, tỉnh được Trung ương xác định là hạt nhân của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Quảng Ninh còn nằm trong khu vực hợp tác phát triển “Hai hành lang, một vành đai kinh tế Việt Nam - Trung Quốc”, là tỉnh có nhiều thuận lợi cho việc phát triển hệ thống cảng biển nước sâu, tiếp nhận được tàu có trọng tải lớn, có các cửa khẩu với Trung Quốc... đáp ứng tốt nhu cầu giao lưu hàng hoá với các quốc gia trong khu vực.

Cầu Bạch Đằng nối Hải Phòng - Quảng Ninh đang từng ngày vươn dài trên dòng sông  Bạch Đằng lịch sử.

Mặc dù có nhiều tiềm năng, lợi thế như vậy nhưng nhiều năm trước, bởi những hạn chế về hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông nên trong phát triển kinh tế - xã hội, Quảng Ninh được đánh giá là chưa xứng với tiềm năng, thế mạnh. Tuyến quốc lộ hầu hết xuống cấp, thiếu tính kết nối vùng, đường tỉnh chỉ đạt cấp IV miền núi, đường liên xã bê tông hóa chỉ đạt trên 30%, nhỏ hẹp, xuống cấp. Để đi từ TP Hạ Long đến các địa phương khu vực miền Đông, miền Tây của tỉnh, nếu đi bằng ô tô cũng mất từ 2-5h...  Đây là lý do nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước e ngại khi chọn Quảng Ninh để đầu tư...

Còn nhớ, năm 2012, tại hội nghị xúc tiến đầu tư lần đầu tiên được Quảng Ninh tổ chức, nhiều nhà đầu tư trong và  ngoài  nước đã chỉ ra điểm yếu của Quảng Ninh trong thu hút đầu tư là do giao thông không thuận lợi, khiến chi phí  lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư. Một doanh nhân Hàn Quốc đã so sánh, đi từ thủ đô Seoul (Hàn Quốc) đến thủ đô Hà Nội (Việt Nam) dài gần 3.000km chỉ mất 4h30’, nhưng di chuyển từ thủ đô Hà Nội đến TP Hạ Long (200km) cũng mất từng ấy thời gian. Chính vì bất lợi về giao thông đã khiến Quảng Ninh dù có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển nhưng vẫn khó mời gọi đầu tư.

Phát triển cao tốc - bước tiến lớn

Nhận diện được những bất lợi về hạ tầng giao thông, Quảng Ninh đã mạnh dạn đổi mới tư duy, có nhiều ý tưởng phát triển đột phá cho việc tự "cởi trói", tháo gỡ "nút thắt" hạ tầng giao thông. Điều này được thể hiện rõ tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII (nhiệm kỳ 2010-2015). Theo đó, quan điểm phát triển dựa vào tập trung huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, tạo động lực nâng cao chất lượng, hiệu quả tăng trưởng để phát triển nhanh, bền vững.

Đường băng Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn đã hoàn thành thi công.

Trên quan điểm này, Quảng Ninh đã tranh thủ sự giúp đỡ của Trung ương, chủ động đề xuất Chính phủ cho phép tỉnh tự huy động các nguồn vốn hợp pháp để triển khai cao tốc Hạ Long – Hải Phòng thông qua việc thực hiện tiết kiệm chi mỗi năm 1.000 tỷ đồng, phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, huy động mọi nguồn lực để đầu tư cho dự án.

Đề xuất của Quảng Ninh trong bối cảnh nguồn vốn bố trí cho các công trình giao thông của Nhà nước còn đang rất hạn hẹp, vì thế đã nhanh chóng được Chính phủ chấp thuận. Ngày 13/9/2014, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã phát lệnh khởi công Dự án cao tốc Hạ Long - Hải Phòng.

Trong quá trình triển khai Dự án này, Quảng Ninh gặp phải khó khăn do nguồn vốn để thực hiện cây cầu nối Quảng Ninh – Hải Phòng qua sông Bạch Đằng rất lớn. Bởi đây là cây cầu có nhiều yếu tố phức tạp, kể cả đường dẫn và cầu dẫn có chiều dài hơn 5km mới có thể kết nối đến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, vốn từ tiết kiệm chi của tỉnh theo tính toán phải mất đến gần 10 năm mới đủ để đầu tư. Trước khó khăn này, Quảng Ninh lại một lần nữa đề xuất ý tưởng với Chính phủ đó là huy động nguồn lực ngoài ngân sách, đổi mới tư duy, cách làm thông qua thực hiện các mô hình đầu tư BOT cầu Bạch Đằng và được chấp thuận.

Để thu hút đầu tư, hiện thực hóa các ý tưởng phát triển, Quảng Ninh tập trung đẩy mạnh nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền các cấp, tạo bước chuyển rõ nét về cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính, GPMB; thực hiện nhất quán các chính sách khuyến khích đầu tư, tạo môi trường đầu tư lành mạnh. Chỉ trong thời gian ngắn, 8 nhà đầu tư trong nước cũng đã đề xuất được tham gia đầu tư Dự án cầu Bạch Đằng và nút giao cuối tuyến với tổng mức đầu tư hơn 7.000 tỷ đồng. Đây là Dự án góp phần hoàn thiện đồng bộ tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng – Hạ Long. Đồng thời, cũng là mở ra hướng đầu tư mới để Quảng Ninh xây dựng cao tốc Hạ Long – Vân Đồn, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn và thời gian tới sẽ là cao tốc Vân Đồn – Móng Cái với tổng số vốn đầu tư ngoài ngân sách cho các công trình giao thông lên đến gần 50.000 tỷ đồng.

Đến nay, các dự án này đang trong giai đoạn thực hiện tăng tốc các hạng mục cuối, để sẵn sàng về đích trong quý II/2018. Đây là chuỗi dự án giao thông động lực không chỉ với tỉnh Quảng Ninh mà là của cả khu vực phía Bắc, góp phần hoàn thiện tuyến cao tốc kéo dài từ Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Vân Đồn và thời gian tới là đến Móng Cái; là chuỗi cao tốc dài nhất Việt Nam hiện nay, hành lang đường bộ đầu tiên kết nối các tỉnh phía Bắc Việt Nam với Trung Quốc, tạo động lực thúc đẩy phát triển liên vùng.

Bài 2: Mở lối, tạo động lực bứt phá

Đỗ Phương-Lương Công