Hiệu quả sau chuyển đổi tại các HTX nông nghiệp

Sau gần 5 năm thi hành Luật HTX năm 2012, các HTX hoạt động lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp (gọi chung HTX nông nghiệp) trên địa bàn tỉnh có những chuyển biến rõ nét về cơ cấu tổ chức, quy mô hoạt động, sản xuất kinh doanh mang lại doanh thu cho HTX và thu nhập cho thành viên, đóng góp vào phát triển kinh tế- xã hội địa phương, tỉnh.

Mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng của gia đình ông Dương Văn Hùng, thành viên của HTX Nông nghiệp Hà An, TX Quảng Yên.

Ông Dương Ngọc Hưng, Phó Chi cục Trưởng, Chi cục Phát triển Nông thôn tỉnh, cho biết: Thời điểm Luật HTX năm 2012 chính thức có hiệu lực (tháng 7/2013), toàn tỉnh có tổng số 162 HTX nông nghiệp với gần 60.000 thành viên. Phần lớn những HTX này được thành lập trong giai đoạn bao cấp, hoạt động chủ yếu cung cấp dịch vụ đầu vào bao gồm: Thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, cây con giống, thủy lợi... Cơ sở hạ tầng kỹ thuật ở nhiều HTX đã  xuống cấp không đảm bảo cung ứng dịch vụ thường xuyên cho thành viên, một số HTX đã ngừng hoạt động chỉ tồn tại trên danh nghĩa.

Theo quy định luật mới, những HTX ngừng hoạt động, hoặc hoạt động cầm chừng sẽ phải giải thể hoặc chuyển sang loại hình kinh tế khác, hạn cuối là 31/7/2016. Đến nay, đã có  80 HTX giải thể theo quy định. Riêng những HTX nông nghiệp còn tài sản, quỹ hoạt động sản xuất, đang duy trì tốt cung cấp dịch vụ cho thành viên sẽ đăng ký lại theo quy định.

Đơn cử là HTX Nông nghiệp Hà An (TX Quảng Yên), được thành lập từ năm 1960. HTX nổi tiếng với sản phẩm chiếu cói, thảm cói xuất khẩu sang các thị trường Đông Âu (giai đoan 1980-1989). Sau khi xóa bỏ bao cấp, chuyển sang cơ chế thị trường, HTX mất dần thị trường và lâm vào tình cảnh khó khăn phải chuyển từ cói sang trồng lúa.

Năm 2003, HTX này chuyển đổi 156ha sang nuôi trồng thủy sản, đồng thời đảm bảo cung cấp dịch vụ vật tư cây, con giống, thức ăn, thuốc bảo vệ thực vật cho các xã viên. Khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực,  HTX thực hiện chuyển đổi nhằm tinh gọn lại bộ máy, cơ cấu lại hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp, đầu tư cơ sở hạ tầng, áp dụng khoa học kỹ thuật, thu hút thêm thành viên mới. Hiện HTX có tổng số 1.600 hộ thành viên, lợi nhuận hằng năm đạt 1,5 tỷ đồng (từ các nguồn cung ứng dịch vụ, thuê đất).

Không chỉ hiệu quả đối với những HTX chuyển đổi lại mà luật mới còn khích lệ nhiều HTX nông nghiệp thành lập mới. Tính đến ngày 30/9/2017, toàn tỉnh có 249 HTX nông nghiệp, trong đó số thành lập mới là 87 HTX (tính từ 7/2013). Cùng với đó, giá trị tài sản của các HTX trên địa bàn tỉnh tăng lên, đạt gần 260 tỷ đồng, tăng 70 tỷ đồng (so với năm 2012); tổng thu nhập của HTX đạt gần 148 triệu đồng/HTX, lợi nhuận gần 73 triệu đồng/HTX, tăng 39 triệu đồng so thời điểm năm 2013; thu nhập bình quân lao động tăng từ 1,7 triệu đồng (năm 2013)  lên 2,5 triệu đồng/người.

Có được kết quả trên là do thời gian qua, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ về nguồn vốn vay, kinh phí thành lập mới HTX, tư vấn, đào tạo, khoa học kỹ thuật, giúp các HTX tiếp cận mô hình mới đem lại hiệu quả cao. Đặc biệt năm 2013, UBND tỉnh đã phê duyệt và triển khai đề án “Tỉnh Quảng Ninh - Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP), khuyến khích phát triển các sản phẩm truyền thống, đặc trưng của địa phương. Vì vậy, HTX đã phát huy được vai trò kết nối người dân trong vùng sản xuất, phát triển các sản phẩm đặc trưng của từng vùng, miền. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có tổng số 34 HTX tham gia phát triển sản phẩm OCOP.

Sản phẩm tỏi đen của HTX Nông, lâm, ngư nghiệp Thái An (TP Móng Cái) được trưng bày và giới thiệu tại Tuần kết nối tiêu dùng sản phẩm OCOP Quảng Ninh (tháng 10/2017)

Như tại HTX Nông trang Vạn Yên (huyện Vân Đồn), được thành lập năm 2014 với ngành nghề chính là trồng, phát triển sản phẩm cam truyền thống xây dựng thành thương hiệu địa phương. Ông Trần Văn Hậu, Giám đốc HTX Nông trang Vạn Yên cho biết: Do địa phương có cây cam truyền thống nhưng không phát huy được thế mạnh, năm 2014 tôi cùng 10 hộ gia đình trồng cam trên địa bàn xã Vạn Yên thành lập HTX. Mục tiêu để vực dậy phát triển cây cam bản địa thành thương hiệu và đưa về trồng một số giống cam nổi tiếng khác về trồng nhằm đa dạng sản phẩm đem lại giá trị kinh tế cao cho thành viên. Sau gần 4 năm phát triển, đến nay HTX đã có diện tích gần 50 ha cam bản địa và các loại cam khác, sản lượng trung bình đạt 100 tấn/quả/ năm, doanh thu hơn 3 tỷ đồng. Từ 10 thành viên lúc mới thành lập đến nay đã có 22 thành viên. Cam của HTX Nông trang Vạn Yên đã đăng ký sản phẩm OCOP huyện Vân Đồn và tham gia quảng bá tại hội chợ ở trong và ngoài tỉnh.

Ngoài HTX Nông trang Vạn Yên, còn nhiều HTX hoạt động lĩnh vực nông nghiệp được thành lập mới trên địa bàn tỉnh phát triển sản phẩm OCOP mang lại hiệu quả cao như: Sản phẩm tỏi đen HTX Thái An (TP Móng Cái); quả vải (HTX Vải chín sớm Phương Nam, TP Uông Bí); chè vối Đầm Hà (HTX dịch vụ nông nghiệp Thanh Thủy, huyện Đầm Hà)...

Bên cạnh những kết quả đạt được, nhiều HTX nông nghiệp cũng phản ánh, do lĩnh vực hoạt động của các HTX có tính rủi ro cao; cơ chế bảo lãnh tín dụng và hỗ trợ lãi suất chưa thực sự hiệu quả; trình độ năng lực cán bộ quản lý hạn chế, còn có nhiều HTX hoạt động manh mún nhỏ lẻ; áp dụng khoa học kỹ thuật sản xuất chưa nhiều... đã ảnh hưởng đến sự phát triển của các HTX.

Do đó, để nâng cao vai trò và phát huy hiệu quả các HTX nông nghiệp, theo ông Nguyễn Văn Nghi, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cần tăng cường tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, nhà nước về phát triển kinh tế tập thể; xây dựng mô hình thí điểm HTX theo từng lĩnh vực để đánh giá rút kinh nghiệm; thực hiện hiệu quả cơ chế chính sách hỗ trợ  phát huy vai trò của ban chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể từ tỉnh đến cấp xã...

Dương Trường