Đặc khu kinh tế: Giấc mơ tôi

Tôi vẫn nhớ như in buổi chiều tháng 12 hôm ấy của 11 tháng về trước, giữa Noel và Tết dương lịch, được nghe về Vân Đồn bên ly nước cam vắt mát lạnh.

Cuộc nói chuyện dự kiến khoảng 30 phút. Những ngày cuối năm, ai cũng bận. Từ nước Pháp xa xôi, chúng tôi chỉ có đúng 1 tuần ở Hà Nội. Cuộc gặp cuối cùng kéo dài gấp 3 lần thời gian.

Trước mặt chúng tôi không phải con người sinh ra tại đất Quảng Ninh, càng không phải tại Vân Đồn, mà như hiểu từng gốc cây ngọn cỏ nơi đây, thốt ra những lời như trong huyết mạch.

Một Quảng Ninh mở, đa văn hóa, khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Vịnh Hạ Long, khu Bái Tử Long, chùa Yên Tử - cái nôi Phật giáo. Một Vân Đồn, nơi dự kiến sẽ trở thành đặc khu kinh tế, hành chính. Từ lúc kéo điện tới dân cách chỉ mấy năm về trước, đến dự án vô cùng táo bạo xây dựng sân bay quốc tế, quyết tâm kết nối với sự phát triển vượt trội của thế giới bao la ngoài kia.

Hơn 2 tháng sau, lại hành trình từ Paris xa xôi, chúng tôi về cùng một đoàn 10 người, mang theo mình lời hứa sẽ đến tận nơi thăm Vân Đồn. Khu đảo còn khá hoang sơ, thiên nhiên như còn nguyên vẹn. Giữa sông nước mênh mông, là những ngọn núi kỳ vĩ, sức mạnh của tự nhiên, sức mạnh gì đó của cha ông để lại như hiển hiện. Và tôi mơ…

Tôi mơ một Singapore, một Hồng Kông, hay một Israel sẽ mọc lên từ nơi đây, để 20 năm sau con cháu sẽ không còn phải đi bất cứ đâu để tìm cho mình một môi trường lý tưởng, vượt trội để làm việc. Là nơi đáng sống, biểu tượng của Xanh, Tri thức, là top của những kiến trúc độc đáo, nơi sự sáng tạo lên ngôi.
 

Đặc khu Vân Đồn năm 2050

Vân Đồn nằm trong vùng Vịnh Hạ Long - Bái Tử Long (di sản thiên nhiên thế giới), có điều kiện tự nhiên và hệ sinh thái đa dạng, có vườn quốc gia Bái Tử Long (vườn di sản thứ 38 của ASEAN); tài nguyên du lịch đặc sắc, cảnh quan đẹp và sở hữu nhiều tiềm năng, cơ hội để phát triển du lịch biển, đảo cao cấp.

Với diện tích mặt đất trên 551km2, bằng Singapore trước khi đổ cát lấn biển, vị trí địa lý cách biệt và dân số hiện tại còn ít, chưa phát triển, Vân Đồn có điều kiện thuận lợi về giao thông cả đường bộ, đường biển, đường hàng không kết nối với hệ thống giao thông quốc gia và quốc tế, nhất là với Trung Quốc. Trong bán kính 5 giờ bay, Vân Đồn có cơ hội tiếp cận phục vụ một thị trường với quy mô dân số gần 3 tỷ người và tổng GDP khoảng 22 nghìn tỷ USD/năm.

Theo kinh nghiệm quốc tế về vị trí địa lí, và thị trường tiềm năng, Vân Đồn đủ các điều kiện tốt nhất để trở thành đặc khu. Là cơ hội có một không hai để tạo nên một giấc mơ…

Đặc khu kinh tế, hành chính, tên gọi có gì đó nghe vừa xa xôi với Việt Nam, vừa có vẻ muộn so với thế giới. Thực chất đơn giản là nơi thường tách biệt, nhưng chiến lược về địa lý, có những cơ chế, chính sách đặc thù, sự quyết tâm về chính trị, và có những đầu tư trọng điểm về cơ sở hạ tầng, và con người nhằm mang đến một sự phát triển vượt trội.

Trong thời kỳ số hóa, với sự vận động chóng mặt của nền kinh tế thế giới, đặc khu của Việt Nam có thể được xây dựng như "Cụm năng lực cạnh tranh". Từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của cả quốc gia, tạo liên kết kinh tế vùng, miền. Và đặc biệt sẽ là nơi khởi xướng những sáng tạo, hình thức mới về tri thức, về thể chế, hình thức sản xuất mới để từ đó nhân rộng ra các khu vực khác trên phạm vi cả quốc gia.

Vùng đất ấy sẽ là nơi nuôi dưỡng và hiện thực hóa những ước mơ Việt. Một nơi đáng sống, nơi phát triển bằng tri thức và sáng tạo, nơi thừa hưởng điều kiện tự nhiên tuyệt đẹp từ những hòn đảo; mang dấu ấn của bản đồ Việt Nam cũng như sự phát triển bền vững, tác động tích cực tới các vùng xung quanh, từ đó phát triển vươn ra thế giới.

Nơi những “dòng tri thức xanh” chảy tuần hoàn với bên ngoài, trở thành dòng kinh tế tri thức đóng vai trò then chốt trong định hướng phát triển của đặc khu. Nơi cam kết phát triển hạ tầng 3 yếu tố Xanh-Sạch-Thông minh để tôn trọng - mô phỏng thiên nhiên, tiền đề trở thành cực chống biến đổi khí hậu châu Á.

Xây mới, với tầm nhìn xa, dễ hơn rất nhiều so với sửa đi sửa lại những cái đã cũ, có quá nhiều vấn đề, tốn kém rất nhiều lần để ra một cái gì đó xứng tầm. Những quy hoạch tổng thể đến 2050 với hệ thống giao thông công cộng tuần hoàn, đô thị thông minh, năng lượng tái tạo sẽ dễ dàng thiết lập. Với tiêu chí xanh, tri thức, Vân Đồn có thể xây dựng trung tâm mô phỏng thiên nhiên (biomimicry), phòng thí nghiệm bốn yếu tố (living lab) nơi chính phủ, doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và người dân cùng đưa ra quyết định
 

Một góc đô thị Cái Rồng (huyện Vân Đồn). Ảnh: Báo Quảng Ninh

Xây mới, cũng dễ dàng quy hoạch các phân vùng kinh tế, trong một mô hình phù hợp với điều kiện Vân Đồn, và đi cùng xu hướng thế giới. Du lịch theo các mô hình mới bậc cao như khám chữa bệnh, hội thảo, hội nghị, du lịch giải trí cao cấp kèm tổ chức các liên hoan phim, ca nhạc, triển lãm nghệ thuật quốc tế ,quảng bá văn hóa.

Vân Đồn, hay bất cứ đặc khu kinh tế, hành chính của Việt Nam sẽ được xây dựng, dù các mô hình kinh tế khác nhau, thì sự bứt phá cần dựa vào kinh tế tri thức, với hàm lượng giá trị gia tăng và sự sáng tạo vượt trội. Tri thức đến từ người Việt trong và ngoài nước. Sức mạnh tập thể, đến từ một khao khát đưa đất nước đi lên.

Cho mình một giấc mơ, và cơ hội hiện thực hóa một giấc mơ Việt!

Theo Đinh Thanh Hương
(TS Kinh tế tài chính, Giám đốc dự án Accenture, Paris, Giám đốc đào tạo AVSE Global, vietnamnet.vn)