Xây dựng Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn: Từ kinh nghiệm thế giới đến thực tiễn triển khai

Với quyết tâm xây dựng Vân Đồn trở thành Đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt, Quảng Ninh đang tiếp tục nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm xây dựng và phát triển các đặc khu kinh tế của các nước trên thế giới để khai thác tối đa các giá trị kinh tế của Vân Đồn.

[links()]

Đặc khu kinh tế - Nhìn từ thế giới

Thực tế cho thấy xu hướng thành lập và phát triển các loại hình đặc khu kinh tế, khu kinh tế tự do ngày càng gia tăng, đến nay đã có hơn 3.500 khu ở trên 135 quốc gia.

Sự phát triển của các đặc khu kinh tế đã góp phần quan trọng thúc đẩy thương mại toàn cầu, thu hút được hàng nghìn tỷ USD vốn đầu tư, tạo được trên 70 triệu việc làm trực tiếp và hơn 500 tỷ USD doanh thu thông qua hoạt động thương mại.

Từ cuối thập kỷ 60 đặc khu kinh tế đã được phát triển mạnh ở nhiều quốc gia châu Á. Trung Quốc, Hàn Quốc, Malaysia, Indonesia, Singapore,.... là những nước đã thực hiện thành công mô hình đặc khu kinh tế, trong đó Trung Quốc được coi là quốc gia thành công nhất với mô hình đặc khu kinh tế Thâm Quyến.

Hiện nay, nhiều quốc gia vẫn chọn mô hình này như một đòn bẩy nhằm đạt được sự phát triển đột phá về kinh tế, đồng thời liên tục thành lập và phát triển nhiều loại hình đặc khu kinh tế. Gần đây nhất, ngày 1/4/2017, Quốc vụ viện Trung Quốc đã phê chuẩn thành lập 7 khu thương mại tự do (FTZ) mới tại các tỉnh Liêu Ninh, Chiết Giang, Hà Nam, Hồ Bắc, Tứ Xuyên, Thiểm Tây và TP Trùng Khánh.

Cảng Cái Rồng (Vân Đồn) được đầu tư nâng cấp đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.

Ngoài ra, các quốc gia cũng thay đổi phương thức phát triển đặc khu kinh tế bằng cách đàm phán, thỏa thuận và giao cho nhà đầu tư chiến lược có năng lực để xây dựng cơ chế, chính sách, mục tiêu và định hướng phát triển đặc thù, có tính cạnh tranh quốc tế theo yêu cầu của nhà đầu tư thay cho phương thức Nhà nước tự chủ động xây dựng cơ chế, chính sách, định hướng và mục tiêu phát triển áp dụng cho các khu này. Phương thức này đã được thực hiện tại một số đặc khu kinh tế trên thế giới như tại Dubai, quần đảo Bristish Virgin Islands, Khu thương mại tự do Thượng Hải, Trung Quốc và ngay cả tại Cu Ba.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng cho thấy một số đặc khu kinh tế không thành công thường do những nguyên nhân chủ yếu: Thiếu quyết tâm chính trị của lãnh đạo cấp cao; thiếu khát vọng và nhiệt huyết của chính quyền và nhân dân nơi xác định xây dựng đặc khu kinh tế; vị trí lựa chọn không đúng; xác định phát triển ngành nghề chưa thực sự phù hợp với tiềm năng thế mạnh, lợi thế cạnh tranh của địa điểm được lựa chọn xây dựng đặc khu kinh tế; không có luật riêng; thiếu cơ chế, chính sách đủ sức cạnh tranh toàn cầu - chủ yếu dựa vào thời gian miễn hoặc ưu đãi thuế và tiền thuê đất...

Cùng với đó là việc thiếu sự hỗ trợ ban đầu của chính phủ để đầu tư phát triển hạ tầng kết nối vào đặc khu kinh tế, nhất là hạ tầng giao thông; chưa thu hút được các nhà đầu tư chiến lược và chưa có sự vào cuộc thực sự của khu vực tư nhân; tổ chức bộ máy hành chính cồng kềnh, trùng chéo; quy trình thủ tục thiếu minh bạch; chưa có cơ chế hợp tác công - tư phù hợp trong phát triển hạ tầng cho đặc khu kinh tế.

Lựa chọn Vân Đồn

Trên cơ sở đúc rút kinh nghiệm thế giới về phát triển mô hình đặc khu kinh tế, đặc khu hành chính và thực tiễn trong nước, ngay sau khi có chủ trương của Đảng, Nhà nước về việc cho phép xây dựng các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, Quảng Ninh đã bắt tay vào xây dựng đề án; đồng thời xác định đây sẽ là một trong những bước đột phá quan trọng mang tính chiến lược trong việc tiếp tục xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ - công nghiệp vào năm 2020.

Nhà ga hành khách của Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn đâng được đẩy mạnh thi công. Ảnh: Hoàng Giang

Đến nay, sau hàng chục hội nghị, hội thảo và làm việc, lấy ý kiến các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học đối với đề án; trên cơ sở các chỉ đạo, định hướng của T.Ư và Chính phủ, Quảng Ninh đã chủ động chỉ đạo các cơ quan chức năng tiến hành rà soát và mời các đơn vị tư vấn, chuyên gia quy hoạch hàng đầu thế giới phối hợp với tỉnh nghiên cứu, đề xuất hướng phát triển của Vân Đồn theo mô hình Khu hành chính - kinh tế đặc biệt có tính liên kết vùng và bảo đảm tính hiện đại, đồng bộ, khả thi. Tỉnh đã thành lập tổ công tác soạn thảo đề án, do Phó Chủ tịch UBND tỉnh là Tổ trưởng.

Đến thời điểm này, tổ công tác đã rà soát 234 luật, bộ luật hiện hành phục vụ việc đề xuất mô hình tổ chức và quản lý; thẩm quyền của các cơ quan trong hệ thống chính trị của Khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn; nghiên cứu, nắm bắt các cơ chế, chính sách hiện hành để đề xuất những cơ chế, chính sách đặc thù.

Đồng thời, bổ sung các nghiên cứu về tình hình thành lập, xây dựng và phát triển của các mô hình đặc khu kinh tế, đặc khu hành chính, khu thương mại tự do của một số nước trên thế giới để hoàn thiện cơ sở thực tiễn cho đề án.

Đầu năm 2017, Quảng Ninh đã mời lãnh đạo hai tỉnh Khánh Hòa và Kiên Giang cùng thảo luận về việc xây dựng đề án phát triển các đặc khu, cũng như góp ý xây dựng Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất.

Mới đây, ngày 22/10/2017, UBND tỉnh cũng tổ chức họp thống nhất một số nội dung triển khai thực hiện lấy ý kiến cử tri về Đề án thành lập Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn đảm bảo dân chủ, công khai và đúng pháp luật.

Có thể thấy với việc chủ động, tích cực chuẩn bị các bước cần thiết để hoàn thiện Đề án thành lập Đơn vị HC – KT đặc biệt Vân Đồn, tin tưởng rằng đề án sẽ sớm được thông qua. Qua đó, sẽ tạo động lực mới cho phát triển, thúc đẩy tăng trưởng để Quảng Ninh thật sự trở thành đầu tàu kinh tế khu vực phía Bắc, có sức lan tỏa trong vùng và cả nước.

Thu Trang