"Doanh nghiệp Quảng Ninh cần thiết lập những mối liên kết để vươn ra tầm quốc tế"

Trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (hay còn được gọi là Cách mạng 4.0), cộng đồng doanh nghiệp Quảng Ninh đang đứng trước cả những cơ hội và thách thức. Nắm được thời cơ và vượt qua thách thức sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng, phát triển bền vững; thực hiện các chính sách đối với người lao động, gắn sản xuất kinh doanh với việc giải quyết tốt các vấn đề xã hội, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Những nội dung trên đã được Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương, chia sẻ tại hội nghị chuyên đề tại TP Hạ Long. Nhân kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10, PV Báo Quảng Ninh đã có cuộc trao đổi với ông.

- Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Quảng Ninh có những lợi thế nào, thưa Tiến sĩ?

+ Đó là lợi thế về du lịch với tiềm năng phát triển rất lớn nhiều loại hình du lịch. Bên cạnh đó là lợi thế về kết nối. Quảng Ninh sẽ kết nối với nhiều tỉnh trong cả nước, nhiều vùng kinh tế; kết nối với Trung Quốc qua cửa khẩu trên bộ; kết nối với quốc tế, khi sân bay Vân Đồn hoàn thiện; kết nối từng doanh nghiệp từng cơ sở đào tạo và từng cá nhân với nhau. Ngoài ra, còn có sự kết nối rất mạnh mẽ để cùng phát triển trên môi trường mạng máy tính….

-Quảng Ninh có truyền thống về công nghiệp khai thác than, người dân ở đây có tư duy công nghiệp và tinh thần kỷ luật lao động cao. Vậy theo Tiến sĩ, đó có phải là những lợi thế trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 hay không?

+Anh nói hoàn toàn đúng. Nhắc đến Quảng Ninh người ta sẽ nhớ ngay đến một vùng công nghiệp khai thác than. Tuy nhiên, trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 những lợi thế về công nghiệp khai thác than truyền thống của Quảng Ninh sẽ ngày càng giảm đi. Vì sao ư? Vì khi khoa học kỹ thuật càng phát triển thì nhu cầu về than càng giảm. Những nguồn năng lượng khác như năng lượng mặt trời sẽ hữu dụng hơn than, xăng dầu bởi vì giá vừa rẻ lại vừa không gây ô nhiễm môi trường. Hãy nhìn cái ô tô điện xem rồi nó sẽ thịnh hành, phát triển trong tương lai. Bởi lẽ, ô tô điện không phải tốn tiền đổ xăng, tự nạp năng lượng từ ánh sáng mặt trời, rồi ô tô còn có thể tự lái khi được lập trình sẵn đường đi từ trước. Tiện lợi quá đi chứ. Khi con người sử dụng tài nguyên tiết kiệm như thế, khi xã hội vận hành theo kiểu kinh tế chia sẻ tất cả nhu yếu phẩm thì chúng ta cũng phải tính đến phương án không quá phụ thuộc vào khai thác than nữa…

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh thuyết trình trong một hội nghị vừa được tổ chức tại TP Hạ Long về hội nhập kinh tế quốc tế.

-Khi Đặc khu Hành chính - Kinh tế Vân Đồn hoàn thành, chắc chắn sẽ mở ra những cơ hội lớn cho doanh nghiệp địa phương, tuy nhiên, đi cùng với đó là những áp lực không hề nhỏ. Theo ông, đó là những cơ hội và áp lực nào?

+Du lịch là thế mạnh của Quảng Ninh thì cần phải phát huy mạnh hơn nữa. Tuy nhiên, để đáp ứng được điều đó, tất cả phải vận hành đồng bộ từ cơ chế chính sách, nguồn nhân lực, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ thông tin v.v. Phải nói thẳng với nhau rằng, năng lực sử dụng ngoại ngữ của người lao động Quảng Ninh hiện nay chưa thể đáp ứng được yêu cầu của đặc khu sau này. Vì thế phải có những doanh nghiệp giáo dục đào tạo đi trước đón đầu về đào tạo ngoại ngữ, chủ yếu là tiếng Anh và tiếng Hoa. Có thể đào tạo gấp đôi, gấp ba lần mặt bằng chung của cả nước. Cứ có ngoại ngữ là dễ kiếm việc làm, dễ có thu nhập cao. Thiết nghĩ, Bộ Giáo dục và Đào tạo không nên áp đặt một chương trình chung cho Quảng Ninh. Quảng Ninh phải mạnh dạn không quá phụ thuộc mà phải tập trung đào tạo cái mà tỉnh mình đang cần…

Quảng Ninh phải đổi mới giáo dục đào tạo theo tinh thần khuyến khích tranh luận phản biện, phát triển yếu tố cá nhân. Từ ngay trong nhà bạn cũng vậy. Hãy khuyến khích con nêu quan điểm tranh luận, đặt câu hỏi thay vì quát tháo nạt nộ bắt con phải “gọi dạ, bảo vâng”. Người lao động Quảng Ninh thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 không thể là những người “gọi dạ bảo vâng” được. Người lao động như thế tất yếu sẽ bị người máy thay thế…

Theo Tiến sĩ Doanh, Quảng Ninh cần nghiên cứu thêm những giống cây, con mới thích ứng với môi trường nước lợ, nước mặn. (Trong ảnh: Ương nuôi tôm giống ở trung tâm Sản xuất giống công nghệ cao và nuôi trồng thực nghiệm giống hải sản Quảng Ninh tại xã Đại Bình, huyện Đầm Hà).

-Theo Tiến sĩ, các doanh nghiệp Quảng Ninh nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa cần làm gì để phát triển mạnh hơn nữa, tăng cường tính cạnh tranh trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?

+Dường như rất nhiều doanh nghiệp đang thiếu đi một vị thủ lĩnh giỏi. Anh hãy nhìn ra thế giới mà xem. Tất cả những doanh nghiệp lớn vượt ra toàn cầu đều có thủ lĩnh giỏi, nhiều sáng kiến hay. Điều thứ hai là vốn thiếu và điều thứ ba là thiếu liên kết. Tuy nhiên, cũng lại quy về nhân tố con người. Nếu có thủ lĩnh giỏi thì sẽ huy động được nguồn vốn kêu gọi được nhà đầu tư sẽ tìm ra được sợi dây liên kết giúp doanh nghiệp Quảng Ninh vươn ra tầm thế giới.

Tôi ví dụ thế này, doanh nghiệp nuôi trồng thủy sản của tỉnh nuôi hầu chẳng hạn mà có một ông chủ giỏi liên kết, ông ta tìm được một đối tác bên Nhật Bản, đàm phán với bạn xem xuất hầu tươi hay chế biến theo yêu cầu thế nào? Sau đó đóng hàng đưa sang Hải Phòng lên máy bay sang Nhật Bản thu ngoại tệ về. Tôi tin rằng nếu làm được điều đó doanh nhân của Quảng Ninh sẽ giàu lắm. Hãy liên kết và tìm những đối tác có nhu cầu. Cơ hội có rất nhiều nhưng chỉ đến với những doanh nhân chấp nhận đối diện và dám thay đổi. Khi đó anh sẽ biết trọng dụng nhân tài, mời những người giỏi về làm việc, biết đưa ra những tiếng nói phản biện độc lập khác mình…
 

Các doanh nghiệp cần gia tăng hàm lượng khoa học công nghệ, giảm thiểu tác hại đến môi trường (Trong ảnh: Sản xuất sợi tại Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật Texhong Ngân Hà tại KCN Texhong Hải Hà).

- Trong khi "tiến công" vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Quảng Ninh song hành phải giải quyết những vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày một mạnh mẽ. Theo ông, tỉnh sẽ phải có những giải pháp như thế nào?

+Theo tôi, trước mắt phải có những nghiên cứu đánh giá thực trạng, những vùng nào sẽ bị ảnh hưởng và ảnh hưởng ra làm sao. Chúng ta phải tính đến phương án chuyển những hộ dân ven biển đi đâu, quy hoạch lại những khu dân cư. Vì nước ngọt khan hiếm nên vấn đề dự trữ nước ngọt sẽ hết sức quan trọng thậm chí là gay gắt. Quảng Ninh sẽ phải tính đến phương án xây thêm hồ chứa, lọc nước ngọt và ngăn chặn ô nhiễm nguồn nước ngọt từ hoạt động sản xuất và dân sinh.

Đồng thời, phải chuyển đổi cơ cấu kinh tế thế nào, canh tác ra sao. Chẳng hạn, như phải chuyển từ canh tác nuôi trồng nước ngọt sang nước lợ, phải giảm diện tích trồng lúa, các doanh nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp phải tăng quy mô nuôi trồng thủy hải sản, phát triển mạnh kinh tế biển...

Quảng Ninh cũng phải nghiên cứu những giống cây con mới thích ứng được với nước lợ. Có người nghĩ đến việc đắp đê ngăn mặn. Nhưng cá nhân tôi cho rằng điều này rất tốn kém đòi hỏi nguồn ngân sách quá lớn. Đây sẽ là thách thức rất lớn. Đừng có ai đó nghĩ rằng đây là chuyện tận đẩu đâu, chuyện của người ta, không liên quan đến mình. Đây sẽ là câu chuyện nay mai thôi …
 

-Trân trọng cám ơn Tiến sĩ về cuộc trò chuyện này!

Phạm Học- Dương Trường (Thực hiện)