Lãi suất cho vay tiêu dùng: Không cao như người ta tưởng

“Nếu muốn biết lãi suất cho vay tiêu dùng cao hay thấp thì phải so sánh với khả năng thanh toán và lợi ích của người vay chứ không thể nhìn vào con số tuyệt đối rồi nói là cao hay thấp”, ông Phạm Xuân Hòe, Phó Viện trưởng - Viện Chiến lược, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhấn mạnh.

Lãi suất cho vay tiêu dùng Việt Nam đang ở đâu?

Theo nghiên cứu của Viện Chiến lược, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, lãi suất cho vay tiêu dùng của Việt Nam về cơ bản tuân thủ theo cơ chế lãi suất thỏa thuận (thả nổi theo cung cầu thị trường), bình đẳng về lợi ích giữa các bên và ngày càng có xu hướng công khai minh bạch hơn về mức lãi suất, phương pháp tính lãi.

Còn theo chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực, lãi suất cho vay tiêu dùng tín chấp của Việt Nam hiện đang phổ biến trong mức 20 – 50%/năm và nằm trong nhóm trung bình trên thế giới. TS Cấn Văn Lực cũng lưu ý, khi phân tích lãi suất tín dụng tiêu dùng tín chấp cần đặt trong mối tương quan với lãi suất cơ bản của từng nền kinh tế chứ không thể chỉ nhìn các số liệu riêng rẽ để kết luận.

Cụ thể, lãi suất tiêu dùng tín chấp ở Mỹ chỉ từ 8-36% nhưng nếu so với lãi suất cơ bản của quốc gia này là 0,25% thì có thể thấy sự chênh lệch lên tới gần 150 lần. Tương tự, ở các nước phát triển như EU hay Nhật Bản, lãi suất tiêu dùng tín chấp chỉ dao động ở khoảng dưới 25% nhưng so với mức lãi suất cơ bản chỉ 0,1 - 0,25% thì sự chênh lệch cũng đã lên tới hàng trăm lần.

Trong khi đó, ở những quốc gia có lãi suất cơ bản ở mức tương đồng với Việt Nam như Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ, thì dải lãi suất tiêu dùng tín chấp cũng không hề thấp, thậm chí còn lên tới 70%/năm như Brazil, gấp khoảng 6,6 lần so với lãi suất cơ bản.Còn tại Việt Nam, với mức lãi suất cơ bản hiện là 9% thì dải lãi suất tín dụng tiêu dùng tín chấp từ 20-50% đang cao hơn khoảng 5,5 lần và được coi là mức “chấp nhận được” đối với cả người đi vay và bên cho vay.  

Tưởng cao nhưng lại thấp!

Đánh giá về lãi suất cho vay tiêu dùng, ông Phạm Xuân Hòe, Phó Viện trưởng - Viện Chiến lược, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết: “Nếu muốn biết lãi suất cho vay tiêu dùng cao hay thấp thì phải so sánh với khả năng thanh toán và lợi ích của người vay chứ không thể nhìn vào con số tuyệt đối rồi nói là cao hay thấp”.

“Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý rằng vay tiêu dùng có đặc thù riêng, không giống vay để phục vụ sản xuất kinh doanh. Việc đi vay ở các công ty tài chính tiêu dùng cũng khác với vay từ các ngân hàng thương mại vì mỗi loại hình tổ chức tín dụng có đặc thù khác nhau nên dẫn đến lãi suất khác nhau”, ông Hòe nhấn mạnh.

Ông Hòe lấy ví dụ, một người tiểu thương bán hàng ngoài chợ cần tiền để nhập hàng rau củ quả buôn bán hàng ngày nhưng không đủ điều kiện vay ngân hàng vì không chứng minh được thu nhập, không hoàn thiện được hồ sơ. Khi đấy, mức lãi suất của ngân hàng, dù có thấp đến đâu cũng không có nghĩa lý gì.

Trong khi đó, mức lãi suất 20-50%/năm của các công ty tài chính, nghe qua thì thấy cao nhưng nhờ khoản vay này mà bà tiểu thương nọ có thể nhập được hàng, có thể bán và thu lãi hàng ngày. Sau khi trừ tất cả chi phí, bao gồm cả tiền lãi vay, mỗi ngày bà vẫn lãi được vài trăm nghìn để nuôi con ăn học. Khi đó, mức lãi suất 20-50%/năm từ các công ty tài chính tưởng cao nhưng hóa ra lại là thấp.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tú Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước cho rằng: Quan điểm lãi suất cho vay tiêu dùng tín chấp thấp hay cao chỉ là khái niệm mang tính chất tương đối vì lãi suất chỉ phản ánh một phần trong tổng chi phí đi vay của người tiêu dùng.

“Việc tiếp cận ngân hàng thương mại với lãi suất thấp hơn rất khó khăn, thủ tục lại rườm rà và không phải ai cũng đủ điều kiện đi vay, trong khi việc tiếp cận vay qua các công ty tài chính rất dễ dàng nên lãi suất cao hơn”, ông Tú Anh nhận định.

Thu Hà (Tạp chí Tài chính Tiêu dùng)