Hỗ trợ xây nhà ở cho hộ nghèo: Nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ

Nhằm giải quyết nhu cầu bức thiết về nhà ở cho các hộ nghèo, tỉnh tích cực triển khai Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg ngày 10-8-2015 về “Chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2011-2015”. Bên cạnh những kết quả đạt được thì việc triển khai hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo trên địa bàn tỉnh cũng còn nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ.

Theo Quyết định số 33, hộ nghèo được vay tối đa 25 triệu đồng/hộ từ Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) để xây dựng mới hoặc sửa chữa nhà ở. Lãi suất vay 3%/năm, thời hạn vay là 15 năm, trong đó thời gian ân hạn là 5 năm, thời gian trả nợ tối đa là 10 năm. Bắt đầu từ năm thứ 6, mức trả nợ mỗi năm tối thiểu là 10% tổng số vốn đã vay. Quyết định này sẽ tạo điều kiện cho các hộ nghèo được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để xây dựng nhà ở, xoá nhà tạm, ổn định cuộc sống lâu dài.

Ngân hàng CSXH huyện Bình Liêu giải ngân vốn vay nhà ở cho các hộ dân xã Tình Húc.

Căn cứ vào tình hình thực tế của địa phương, Quảng Ninh đã thực hiện hỗ trợ bổ sung thêm từ ngân sách tỉnh. Trong đó, tỉnh hỗ trợ trực tiếp (không hoàn lại) 25 triệu đồng/hộ cho 154 hộ thuộc đối tượng người già cô đơn, người khuyết tật không còn khả năng lao động, những người cùng sinh sống với chủ hộ thuộc hai đối tượng trên không ở trong độ tuổi lao động. Nguồn vốn này được cấp trực tiếp cho các địa phương để hỗ trợ. Tỉnh cũng hỗ trợ cho vay 25 triệu đồng/hộ cho 1.445 hộ gia đình còn lại với lãi suất 0%, thời hạn vay và trả nợ theo chính sách tại Quyết định. Nguồn vốn này được cấp cho Ngân hàng CSXH Chi nhánh Quảng Ninh để thực hiện. Tổng nhu cầu nguồn vốn giai đoạn 2016-2020 là trên 154,6 tỷ đồng, trong đó, ngân sách Trung ương là trên 48,3 tỷ đồng, tỉnh là trên 66,2 tỷ đồng, vốn khác là trên 39,9 tỷ đồng. Điều này khẳng định sự vào cuộc tích cực của Quảng Ninh trong việc hỗ trợ xây dựng nhà ở cho các hộ nghèo, đồng thời tạo cơ hội cho các hộ gia đình có được ngôi nhà khang trang, góp phần ổn định cuộc sống, đảm bảo an sinh xã hội. Bằng nguồn vốn nêu trên, Quảng Ninh phấn đấu hoàn thành hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo vào năm 2018, về đích trước 2 năm so với tiến độ của Trung ương.

Để đảm bảo kế hoạch đề ra, ngay từ khi bắt tay vào triển khai, Sở Xây dựng - cơ quan thường trực đã tham mưu, ban hành các văn bản chỉ đạo, phổ biến, tuyên truyền chính sách. Các cấp, ngành, địa phương đã rà soát, lập danh sách các đối tượng thụ hưởng theo quy định; tích cực triển khai chính sách đảm bảo đúng đối tượng; huy động các lực lượng cùng tham gia. Song song với đó, Sở Xây dựng chủ trì phối hợp với Sở LĐ-TB&XH, Sở Tài chính và Ngân hàng CSXH Chi nhánh Quảng Ninh tiến hành các đợt kiểm tra, giám sát, đôn đốc triển khai. Qua đó, nắm bắt được những vướng mắc, kịp thời hướng dẫn, nhanh chóng giải quyết. Theo đó, 6 tháng đầu năm nay, toàn tỉnh đã có 301/528 hộ được hỗ trợ xây nhà ở, đạt 57% kế hoạch năm. Vốn cho vay từ ngân sách Trung ương là trên 9,7 tỷ đồng, đạt 47% kế hoạch năm; vốn vay từ ngân sách tỉnh là 9,3 tỷ đồng, đạt 42% kế hoạch năm.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì việc hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo theo Quyết định số 33/QĐ-TTg còn những vướng mắc. Trước hết, vốn vay ưu đãi tối đa chỉ được 25 triệu đồng. Trong khi đó, đối tượng được hỗ trợ là hộ nghèo cho nên nguồn vốn tự có của các gia đình còn hạn chế. Thêm vào đó, phần lớn đối tượng hộ nghèo ở các địa phương còn nhiều khó khăn, như Ba Chẽ, Đầm Hà, Bình Liêu, nên nguồn vốn xã hội hoá không nhiều. Vì vậy, nhiều hộ không dám vay vốn (25 triệu đồng vốn vay ưu đãi không đủ làm nhà). Ngoài ra, tư tưởng trông chờ, ỷ lại, dựa dẫm vào sự đầu tư của Nhà nước còn lớn. Bên cạnh đó, nguồn vốn Trung ương bố trí còn chậm. Cụ thể, cuối tháng 5 và cuối tháng 6, Trung ương cấp 20 tỷ đồng nguồn vốn để thực hiện chương trình (Quyết định số 2238/QĐ-NHCS ngày 24-5-2017 cấp 15 tỷ đồng hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo; Quyết định số 2112/QĐ-NHCS ngày 30-6-2017 giao bổ sung chỉ tiêu kế hoạch tín dụng năm 2016 cho vay hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo là 5 tỷ đồng). Điều này đã ảnh hưởng đến tiến độ cho vay đối với các hộ nghèo có nhu cầu làm nhà ở. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền chưa được sâu rộng, trình độ người dân còn hạn chế, phong tục lạc hậu, khiến cho nhiều hộ dân chưa tiếp cận được nguồn vốn.

Thiết nghĩ, để việc triển khai chính sách đạt hiệu quả, ngoài sự hỗ trợ của Trung ương và tỉnh, việc triển khai xoá nhà tạm theo Quyết định số 33/QQD-TTg cần sự vào cuộc quyết liệt, tích cực hơn nữa của các cấp, ngành và địa phương, sự tích cực hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân, bà con lối xóm và sự chủ động của chính các hộ dân.

Cao Quỳnh