Giải "bài toán" nguồn nhân lực cho doanh nghiệp

Trong giai đoạn 2012-2016, các cơ sở đào tạo nghề của tỉnh đã có những bước phát triển mạnh, từng bước đáp ứng nhu cầu nhân lực cho phát triển kinh tế theo hướng CNH-HĐH và hội nhập, góp phần tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, công tác đào tạo nghề gắn với nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp còn nhiều hạn chế. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động trong các doanh nghiệp, khu công nghiệp, khu kinh tế trên địa bàn.

“CUNG” CHƯA ĐÁP ỨNG ĐƯỢC “CẦU”

Đến tháng 6-2017, mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh có 41 đơn vị. Các cơ sở đã tuyển sinh được 161.498 người, bình quân mỗi năm đào tạo cho 32.300 người. Số người có việc làm sau đào tạo từ năm 2012-2016 là 88.502 người. Việc gắn kết công tác đào tạo nghề giữa các cơ sở dạy nghề với doanh nghiệp được triển khai dưới nhiều hình thức đa dạng, như: Đặt hàng đào tạo nghề; hỗ trợ chi phí ăn, ở cho học viên; đào tạo lại cho người lao động...

Bất cập trong công tác đào tạo, tuyển dụng lao động là một trong những nguyên nhân gây thiếu hụt lao động tại các doanh nghiệp, khu công nghiệp, khu kinh tế trên địa bàn tỉnh. Trong ảnh: Sản xuất tại Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật Texhong Ngân Hà, Khu công nghiệp cảng biển Hải Hà.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, công tác đào tạo nghề gắn với nhu cầu sử dụng lao động còn nhiều hạn chế do các đơn vị khó khăn về tài chính; chất lượng đào tạo nghề chưa đáp ứng nhu cầu thị trường; điều kiện đảm bảo chất lượng dạy nghề chưa đáp ứng yêu cầu; sự gắn kết giữa doanh nghiệp với cơ sở đào tạo nghề còn hạn chế... Theo ông Nguyễn Nam Thắng, Phó Trưởng Phòng Dạy nghề, Sở LĐ-TB&XH, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên là do vẫn còn cơ sở đào tạo nghề chủ yếu đào tạo theo khả năng “cung” của mình chứ chưa thực sự đào tạo theo “cầu” của doanh nghiệp và thị trường lao động. Điều này đã tạo ra sự bất cập, không đồng bộ giữa công tác đào tạo của cơ sở đào tạo nghề và sử dụng lao động của các doanh nghiệp. Phần lớn các cơ sở đào tạo nghề chưa thiết lập được bộ phận chuyên quan hệ với doanh nghiệp để tạo thế chủ động trong mối quan hệ cung - cầu lao động qua đào tạo nghề. Chất lượng đào tạo nghề của một số cơ sở đào tạo nghề chưa đáp ứng với chuẩn chương trình đào tạo được phê duyệt cũng như so với yêu cầu của doanh nghiệp, do: Nội dung giảng dạy chưa sát thực tế, còn nặng về lý thuyết; phương pháp giảng dạy chưa tiên tiến, phù hợp; đội ngũ giáo viên thiếu kinh nghiệm thực tiễn, không có nhiều điều kiện để tiếp xúc thực tiễn ở các doanh nghiệp; cơ sở vật chất phục vụ đào tạo nghề lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu; chưa chú trọng đến việc đào tạo các kỹ năng mềm.

Về phía doanh nghiệp thì thiếu thông tin về cơ chế, chính sách, chưa thực sự chủ động tham gia hợp tác với cơ sở đào tạo nghề. Khung pháp lý về trách nhiệm và quyền lợi của doanh nghiệp trong hoạt động đào tạo nghề chưa được áp dụng trong thực tiễn; thiếu các chế tài trong tuyển dụng, sử dụng lao động qua đào tạo nghề của doanh nghiệp; nhiều doanh nghiệp chỉ muốn tuyển lao động phổ thông, không qua đào tạo nghề là một phần vì tính chất công việc của sản xuất, phần khác vì người lao động qua đào tạo thì phải trả lương cao. Một bộ phận người học nghề không muốn làm việc ở những doanh nghiệp có tính chất đặc thù, như: Lao động vất vả, nặng nhọc; thường phải đi lưu động, hoặc làm việc ở công trường... do vậy, đã ảnh hưởng đến cơ cấu ngành, nghề đào tạo.

Những bất cập trên phần nào đã tạo ra sự thiếu hụt lao động trong các doanh nghiệp, đặc biệt là trong các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh. Bà Nguyễn Thị Tuyết, Phó Trưởng Phòng Hỗ trợ và Giám sát đầu tư, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh, dẫn chứng: Tình trạng thiếu hụt lao động trên địa bàn tỉnh hiện rất “nóng”. Điển hình như Khu công nghiệp Hải Hà hiện thiếu 2.800 lao động. Lẽ ra một số doanh nghiệp đã đi vào hoạt động, nhưng do thiếu lao động nên chưa thể khởi động. Hầu hết là lao động nghề dệt may. Mà hiện các trường thì không thu hút được lao động học nghề này... Sự thiếu hụt lao động nếu không kịp thời có các giải pháp thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đối với công tác thu hút đầu tư, hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp.

CẦN NẮM BẮT NHU CẦU DOANH NGHIỆP

Trước những bất cập trên, vừa qua, Sở LĐ-TB&XH - Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh đã phối hợp tổ chức hội nghị đào tạo nghề gắn với nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp để bàn một số giải pháp liên quan đến công tác đào tạo nghề gắn với nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp.

Ông Lưu Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Việt Hàn Quảng Ninh và rất nhiều đại diện các cơ sở dạy nghề đều có chung quan điểm: Nhà trường xác định muốn tồn tại phát triển phải gắn với doanh nghiệp. Nhà trường hướng tới học sinh, sinh viên, còn sinh viên, học sinh hướng tới doanh nghiệp. Và học sinh bao giờ cũng đặt câu hỏi trước khi học là sau khi học xong họ sẽ làm ở đâu. Để trả lời được câu hỏi này thì các trường phải nắm bắt được nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện các trường hiện phải tự dự báo điều này. Mà dự báo trong khoảng thời gian ngắn là rất khó. Vì thế, cơ quan nhà nước cần chủ trì, khảo sát nhu cầu ở các địa phương, nhu cầu doanh nghiệp, căn cứ vào nhu cầu này, các trường sẽ hoạch định kế hoạch đào tạo, điều chỉnh giáo trình đào tạo đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp. Qua đó cũng tư vấn, phân luồng cho học sinh, sinh viên ngay từ đầu. Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, các doanh nghiệp cũng cần phê duyệt chương trình đào tạo sau đó gửi cho các trường để trường đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp.

Đặc biệt, học sinh cần được thực tập ở các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng, vì thế ông Minh đề nghị doanh nghiệp hãy mở lòng đón các học sinh về thực tập. Bên cạnh đó, doanh nghiệp muốn tuyển lao động nghề gì hãy đặt hàng với các trường tham gia đấu thầu để tuyển chọn.

Để gỡ khó cho các trường đào tạo nghề trong công tác đào tạo cũng như doanh nghiệp trong công tác tuyển dụng lao động, ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, khẳng định, thời gian tới, Hội sẽ tập hợp và gửi thông tin tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp cho Sở LĐ-TB&XH, các cơ sở nghề để trên cơ sở đó đào tạo lao động theo nhu cầu của doanh nghiệp hiệu quả, sát thực với nhu cầu. Đồng thời, Công ty CP Tập đoàn Hoàng Hà của ông sẽ tiên phong sẵn sàng đón nhận các học sinh vào thực tập tại các doanh nghiệp. Đặc biệt, qua biên bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, việc làm và an toàn lao động giai đoạn 2017-2020 đã được Sở LĐ-TB&XH, Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, đại diện lãnh đạo các trường cao đẳng trên địa bàn tỉnh ký kết sẽ giúp các doanh nghiệp tuyển dụng lao động phù hợp; giúp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tiếp cận và nắm bắt nhu cầu, tình hình sử dụng lao động của các doanh nghiệp để xây dựng chương trình đào tạo đáp ứng yêu cầu thị trường... Hy vọng rằng, chương trình ký kết này sẽ tạo ra bước ngoặt trong việc đáp ứng hiệu quả nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp, góp phần giải quyết khó khăn, tình trạng thiếu hụt lao động trên địa bàn tỉnh.

Thanh Hằng