Bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản - Thiếu sự đồng bộ

Thực trạng

Theo Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Hải Hà Nguyễn Tiến Đức: Năm 2016 ở địa phương nổi lên tình trạng người dân sử dụng đăng lưới để khai thác thuỷ sản. Đây là loại lưới làm bằng tre, sậy bện lại thành dãy dài với chiều cao cắm xuống đáy biển và phần còn lại nổi trên mặt nước. Độ hở giữa các thanh đăng rất nhỏ khiến loại cá bé nhất cũng không thể lọt qua. Người khai thác thường cắm lưới đăng dài hàng km để đánh bắt thuỷ sản. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an toàn giao thông trên biển mà còn huỷ diệt nguồn lợi thuỷ sản. Năm 2016, huyện đã tổ chức kiểm tra, tháo dỡ hơn 10km đăng lưới. Tuy nhiên, nếu không có sự phối hợp tốt giữa các địa phương và các lực lượng thì khó dẹp bỏ hẳn tình trạng sử dụng đăng lưới như hiện nay.

Thanh tra Chi cục Thuỷ sản phối hợp với Cảnh sát giao thông đường thuỷ, Công an tỉnh, xử lý đối tượng sử dụng xung điện đánh bắt hải sản. Ảnh: Đinh Hiền (Chi cục Thủy sản)

Không chỉ ở Hải Hà mà việc sử dụng đăng lưới còn xuất hiện ở nhiều vùng biển mà tỉnh đã phân cấp cho các địa phương quản lý. Qua rà soát đến tháng 4-2016 của Sở NN&PTNT tại các địa phương Móng Cái, Hải Hà, Đầm Hà cho thấy có 65 hộ sử dụng đăng lưới. Bên cạnh việc sử dụng đăng lưới, trên địa bàn tỉnh còn xuất hiện nhiều trường hợp sử dụng các phương pháp khai thác mang tính tận thu, tận diệt, như: Te xiệp (khai thác ven bờ), lờ dây (lồng xếp, lồng bát quái), khai thác sá sùng bằng phương pháp tạo hang, rãnh theo đường di chuyển của sá sùng để bắt tận diệt; hay huỷ hoại môi trường sống của các loại thuỷ sản, như: Máy bơm nước tạo áp lực để khai thác nhuyễn thể; lưới kéo kết hợp kích điện; nghề cào khai thác nhuyễn thể ven bờ...

Trước tình hình đó, tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; cấm sử dụng các dụng cụ, phương tiện khai thác, đánh bắt mang tính chất huỷ diệt. UBND các huyện, thị xã, thành phố cũng tổ chức tuyên truyền trong cộng đồng ngư dân về quy định của Trung ương, của tỉnh trong công tác bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; tổ chức thanh, kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm. Từ năm 2015 đến nay, các sở, ngành, địa phương, lực lượng trên địa bàn tỉnh đã kiểm tra phát hiện và xử lý gần 1.600 trường hợp vi phạm, trong đó hơn 600 trường hợp vi phạm hoạt động nghề cấm (lặn, lưới đăng, lồng bát quái sử dụng kích điện, vật liệu nổ...). Chi cục Thuỷ sản (Sở NN&PTNT), năm 2016 và 5 tháng đầu năm nay đã tổ chức 27 cuộc thanh kiểm tra về bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; qua đó phát hiện 856 trường hợp vi phạm (2 trường hợp sử dụng chất nổ; 64 trường hợp sử dụng xung điện; 56 trường hợp vi phạm về sử dụng nghề, phương pháp khai thác bị cấm như lặn, đăng lưới, te xiệp, lờ dây...).

Nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản hiện gặp không ít khó khăn. Toàn tỉnh hiện có 7.450 tàu đánh bắt thuỷ sản, phần lớn là tàu đánh bắt ven bờ (5.014 tàu), gây áp lực đối với khai thác vùng bờ dẫn đến nguồn lợi thuỷ sản có nguy cơ cạn kiệt. Trong khi đó, sự vào cuộc và chỉ đạo của một số địa phương chưa thực sự quyết liệt, chưa đồng bộ. Mặc dù được huyện phân cấp quản lý, nhưng nhiều xã chưa quan tâm công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực khai thác và bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản. Cụ thể như vấn đề sử dụng đăng lưới trong đánh bắt thuỷ sản, một số địa phương kiên quyết xử phạt, tháo dỡ nhưng một số địa phương mới chỉ dừng ở nhắc nhở dẫn đến người dân có tâm lý so sánh, không chấp hành.

Việc triển khai ở cơ sở vẫn mang tính phong trào. Đội ngũ cán bộ làm công tác bảo vệ nguồn lợi mỏng. Phương tiện phục vụ thanh, kiểm tra còn thiếu, nhất là với cấp xã. Sở NN&PTNT có 2 tàu xuồng phục vụ hoạt động thanh tra trên biển, nhưng do sử dụng nhiều năm nên đã xuống cấp. Trong khi đó, vùng biển quản lý rộng, nhiều cửa, lạch, vụng, vịnh thuận lợi cho các đối tượng sử dụng các công cụ khai thác thuỷ sản bị cấm trốn tránh lực lượng chức năng. Việc sử dụng đăng lưới, hầu hết là ngư dân tỉnh Nam Định đến hoạt động tại vùng biển thuộc các địa phương Móng Cái, Hải Hà, Đầm Hà; khi phát hiện lực lượng kiểm tra, các đối tượng này thường có hành vi trốn tránh, gây nhiều khó khăn cho việc phát hiện, xử phạt.

Bên cạnh đó, quy định trong các văn bản đang còn hiệu lực liên quan đến công tác bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản còn thiếu, chưa đồng bộ, chưa theo kịp tình hình thực tế phát triển khai thác và bảo vệ nguồn lợi..., như: Chưa quy định hình thức xử phạt vi phạm hành chính đối với những nghề khai thác hải sản ven bờ, trên các bãi triều mà không sử dụng tàu thuyền; mức xử phạt còn thấp chưa đủ sức răn đe. Trong khi đó, ý thức chấp hành pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ nguồn lợi của đại bộ phận ngư dân chưa cao. Để tăng năng suất, sản lượng khai thác, một bộ phận ngư dân vẫn lén lút sử dụng chất nổ, xung điện, các công cụ bị cấm để khai thác thuỷ sản. Những người vi phạm thường là dân nghèo, hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên thường làm liều, bất chấp pháp luật. Mặc dù, lực lượng thanh tra của Chi cục Thuỷ sản đã nhiều lần xử phạt, nhưng khi lực lượng kiểm tra đi khỏi, các đối tượng tiếp tục dựng lại đăng đáy và tái diễn hành vi vi phạm.

Theo Chi cục Thuỷ sản tỉnh, việc phân cấp quản lý vùng biển đến các địa phương đã được thực hiện triệt để; bởi vậy, ngoài đề xuất tháo gỡ những bất cập trong các văn bản quy phạm pháp luật thì các địa phương cần có sự phối kết hợp tốt với các lực lượng chức năng và phối hợp tốt với nhau hơn. Có như vậy, mới đủ sức răn đe, xử lý triệt để các trường hợp vi phạm để bảo vệ tốt nguồn lợi thuỷ sản.

Thu Nguyệt