Khẩn trương triển khai, áp dụng thu phí tự động không dừng

Theo kế hoạch, trong năm 2017, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) chỉ đạo áp dụng công nghệ thu phí tự động không dừng (ETC) ở hai làn tại 28 trạm thu phí trên quốc lộ 1 và quốc lộ 14 (đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên), tuy nhiên tiến độ bị chậm khoảng một năm. Trước tình trạng này, Bộ GTVT đang chỉ đạo quyết liệt các đơn vị liên quan gấp rút lắp đặt, phát triển hệ thống ETC trên toàn quốc.

Hệ thống thu phí không dừng tại Trạm thu phí quốc lộ 1 đoạn qua Quảng Bình của nhà đầu tư Tasco.

Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận triển khai áp dụng công nghệ thu phí không dừng trên quốc lộ 1 và quốc lộ 14 từ cuối năm 2015. Dự án này được chia thành hai giai đoạn, trong đó, dự kiến từ 2016 - 2019 sẽ áp dụng thu phí tự động không dừng trên một đến hai làn, sau năm 2019 sẽ áp dụng tại tất cả các làn. Công ty cổ phần VETC được Bộ GTVT chỉ định làm nhà đầu tư với tổng mức đầu tư 1.524 tỷ đồng, theo dạng hợp đồng BOO (xây dựng - sở hữu - kinh doanh). Nhà đầu tư được phép thu hồi vốn theo thời gian thu phí các dự án BOT.

Tổng Giám đốc Công ty cổ phần VETC Vũ Quang Lâm cho biết, công tác lập, thẩm định, phê duyệt bản vẽ thiết kế thi công và dự toán đã cơ bản hoàn thành. Hiện chỉ còn thủ tục thẩm định, phê duyệt bản vẽ thiết kế thi công đang còn chậm. “Đến nay, đã vận hành hệ thống thu phí ETC được năm trạm, hoàn thành lắp đặt thiết bị tại ba trạm nhưng nhà đầu tư BOT chưa chấp thuận vận hành. Từ nay đến cuối năm, VETC dự kiến mỗi tháng sẽ có hai đến ba trạm đưa vào khai thác, phấn đấu cuối năm 2017 sẽ hoàn thành 28 trạm”. Số liệu thống kê mới nhất, tiến độ triển khai dịch vụ ETC đạt tăng trưởng trung bình 25% theo tháng với tổng số thuê bao đã tham gia dịch vụ ETC trên toàn quốc gần 100 nghìn thuê bao với số lượng giao dịch xe trong tháng 1 vừa qua hơn 193 nghìn lượt. Trên thực tế, các quốc lộ ở nước ta hầu hết đều áp dụng công nghệ thu phí một dừng. Nếu các trạm thu phí hoạt động độc lập và tiếp tục thu thủ công như hiện nay sẽ lãng phí thời gian, tiền bạc của các chủ đầu tư và chủ phương tiện, đồng thời gây khó khăn cho công tác quản lý. Trong khi đó, hệ thống thu phí tự động ETC sẽ giúp tiết kiệm thời gian di chuyển, thanh toán không cần tiền mặt, giảm ách tắc giao thông và thu phí nhanh chóng. Ngoài ra, ETC còn tăng tính minh bạch trong quản lý, giảm ô nhiễm môi trường, hao mòn phương tiện, giảm thanh toán bằng tiền mặt, cung cấp các thông tin hữu ích cho quy hoạch, quản lý nhà nước,… Áp dụng công nghệ này, các chủ phương tiện, trạm thu phí lẫn cơ quan quản lý đều được hưởng lợi.

Bộ GTVT khẳng định, về nguyên tắc, chuyển đổi từ thu phí thủ công sang hình thức tự động không dừng phải bảo đảm không tăng mức phí sử dụng đường bộ mà chủ phương tiện phải trả, bảo đảm quyền thụ hưởng phí của các chủ đầu tư và hỗ trợ việc quản lý nhà nước về giao thông. Bên cạnh hệ thống ETC, Bộ GTVT cũng áp dụng công nghệ cân xe tự động cảm biến thạch anh thay thế hệ thống cân tĩnh đang sử dụng. Công nghệ này được đánh giá phù hợp với nhiều loại hình thái thời tiết, tốc độ xe có thể dao động từ 1 đến 230 km/giờ, độ chính xác lên tới 98%. Sau khi đầu tư hệ thống cơ sở dữ liệu hiện đại (data center), đầu năm 2017, VETC đã triển khai website phiên bản mới và ứng dụng di động giúp khách hàng dễ dàng quản lý tài khoản giao thông. Đồng thời, mở chuỗi các điểm dịch vụ VETC theo mô hình hiện đại tại các Trạm thu phí áp dụng công nghệ này; liên kết ngân hàng tiền tích hợp vào hệ thống internet banking và mobile banking miễn phí, kết hợp nạp tiền qua các cổng thanh toán khác.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia giao thông, nguyên nhân chính khiến dự án thu phí không dừng chậm tiến độ do lợi ích của một số nhà đầu tư BOT là muốn độc quyền thu phí. Tại trạm thu phí Tư Nghĩa (Quảng Ngãi), VETC đã thực hiện thu phí tự động từ tháng 10-2016, nhưng nhà đầu tư BOT yêu cầu phải chạy thử nghiệm miễn phí trong sáu tháng. Ngoài ra, một số nhà đầu tư còn yêu cầu VETC tắt hệ thống ca-mê-ra toàn cảnh, chỉ được quay hình ảnh tại làn thu phí không dừng, không được soi sang làn thu phí thủ công của nhà đầu tư. Thực tiễn triển khai, nhiều nhà đầu tư BOT có thái độ không hợp tác, đưa ra rất nhiều yêu sách như tắt ca-mê-ra làn, không cho bán vé tháng, không cho cung cấp dịch vụ ETC. Đại diện Tổng cục Đường bộ Việt Nam (ĐBVN) đánh giá, quá trình kiểm tra, Tổng cục nhận thấy một số trạm thu phí nằm trong danh mục 28 trạm ứng dụng công nghệ của VETC nhưng vẫn ký hợp đồng với đơn vị cung cấp thiết bị thu phí khác. Nếu nhà đầu tư BOT hợp tác, bàn giao lại toàn bộ trạm thu phí cho nhà đầu tư thu phí không dừng sẽ giảm được chi phí, không còn tình trạng một trạm thu phí có tới hai đơn vị quản lý, gây tốn kém, khó kiểm soát doanh thu. Trong danh mục 28 trạm Thủ tướng đã phê duyệt, cần có chế tài, trên cơ sở đó, Tổng cục ĐBVN sẽ xử lý nhà đầu tư BOT, kiên quyết dừng thu phí nếu không hợp tác.

Thứ trưởng GTVT Nguyễn Hồng Trường nhận định, đây là “cuộc chiến” giữa lợi ích chung và lợi ích riêng. Lợi ích chung là khi áp dụng thu phí không dừng, người dân sẽ được đi lại thuận tiện, quản lý khoa học và minh bạch trong thu phí. Lãnh đạo Bộ GTVT đề nghị Ban Quản lý đầu tư các dự án đối tác công – tư (PPP) yêu cầu nhà đầu tư ký ngay phụ lục hợp đồng, rà soát nhà đầu tư BOT chưa triển khai công nghệ thu phí không dừng và phải có lý do cụ thể, không thể để nhà đầu tư muốn làm gì cũng được. Trạm thu phí Tư Nghĩa có dấu hiệu vi phạm, Tổng cục ĐBVN tiến hành ngay việc giám sát thu phí, đánh giá công tác thu phí của nhà đầu tư, kịp thời chấn chỉnh, xử lý nếu có sai phạm. Ngay trong tháng 2, Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông phải phê duyệt công nghệ, thiết kế kỹ thuật, dự toán các trạm đã được triển khai, trước khi thực hiện các trạm còn lại, không chờ tất cả các trạm phê duyệt xong mới triển khai, từ nay đến hết quý III phải xong 20 trạm chưa thực hiện.

Ứng dụng dịch vụ ETC, xe đi qua trạm thu phí tự động không dừng chỉ mất từ ba đến năm giây, trong khi qua trạm thu phí thủ công khoảng ba phút. Theo tính toán, thu phí không dừng giúp tiết kiệm chi phí in vé giấy khoảng 70 tỷ đồng/năm; tiết kiệm nhiên liệu 233 tỷ đồng/năm; giảm thời gian tham gia giao thông 2.800 tỷ đồng/năm; tiết kiệm chi phí quản lý giao thông 360 tỷ đồng/năm, chi phí nhân lực,… Nếu tất cả các trạm thu phí ở nước ta áp dụng thu phí không dừng, sẽ tiết kiệm cho ngân sách khoảng 3.400 tỷ đồng/năm.

Theo TRANG LY/nhandan.com.vn