Người Anh hùng có biệt danh "Trâu sắt"

“Trâu sắt” là cách mà anh em thợ mỏ ở Hà Lầm gọi Anh hùng Lao động Nguyễn Văn Dự với tình cảm thân thương và lòng mến mộ, cảm phục.

Anh hùng Nguyễn Văn Dự, người có biệt danh “Trâu sắt”.

Anh Nguyễn Văn Dự sinh năm 1960, quê ở huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Năm 1976, người thanh niên Nguyễn Văn Dự theo gia đình từ quê lúa ra Vùng mỏ. Anh Dự kể: Cuối năm 1976, anh mới 16 tuổi nhưng khai tăng tuổi để được làm công nhân mỏ. Vậy nên, đến khi chuyển công tác, anh có 31 năm 8 tháng làm thợ lò và cũng chỉ gắn bó với mỏ than Hà Lầm, từ lò đá, đào lò khoanh vùng, lò chợ. Anh bảo dù đã lớn tuổi nhưng anh vẫn được đồng nghiệp tin cậy giữ chân ở lại lò.

Nhiều người chưa gặp đã lầm tưởng anh có vóc dáng cao to, lực lưỡng nên mới có cái biệt danh “Trâu sắt”. Nhưng thực ra không phải, người anh cũng tầm thước nhẹ nhàng như tính cách điềm đạm của anh. Vậy nên chắc chắn anh em thợ lò Công trường KI-50, Công ty CP Than Hà Lầm gọi anh là “Trâu sắt” xuất phát từ một lý do khác. Câu chuyện của anh Dự đưa tôi về những năm đầu đất nước đổi mới khi ngành Than gặp nhiều khó khăn. Anh đã tổ chức cho anh em trong đơn vị làm thêm giờ, đẩy nhanh tiến trình khoanh vùng lò chợ, đáp ứng kịp thời cho việc khai thác than, góp phần ổn định việc làm và tăng thu nhập cho công nhân. Giai đoạn đó, mỗi năm đơn vị đã đào được 1.200m lò chuẩn bị và khai thác trên 55.000 tấn than có chất lượng cao. Công trường KI-50 do anh làm Đội trưởng luôn hoàn thành vượt mức kế hoạch.

Đặc biệt, trong những năm 1995 và 1996, thiết bị vật tư còn thiếu và không đồng bộ. Thêm nữa, vào mùa mưa bão các đường lò khu vực 51 bị ngập chìm trong nước, không thể sản xuất. Công nhân trong đơn vị không có việc làm, ảnh hưởng đến đời sống của mọi người. Ngày nào cũng vậy, anh lại cùng với anh em thợ lò bì bõm dưới lò cả tháng trời để bơm hút nước dưới ngầm, nạo vét bùn để cứu vật tư, thiết bị chìm trong bùn nước, khôi phục đường lò.

Không những thế, anh Nguyễn Văn Dự đã có nhiều sáng kiến được áp dụng vào sản xuất trong khai thác than hầm lò, góp phần nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm, làm lợi cho đơn vị hàng chục triệu đồng. Thợ mỏ Hà Lầm bây giờ vẫn nhớ đến anh với những sáng kiến như: Khoan vùng khép kín ga vòng đường lò 51; cải tiến vì lò sắt, tiết kiệm được vật tư; phá hoả đằng sau khu vực khai thác để tận thu than lớp vách; chọn chất lượng than giảm tạp chất, nâng cao chất lượng sản phẩm v.v..

Kể về giai đoạn này, anh Dự thành thực: “Thời đó, không hiểu vì sao ăn uống thiếu thốn mà mình khoẻ đến vậy. Làm hăng say lắm mà mình chẳng ốm đau gì”. Anh làm thợ chống cuốc, chưa bao giờ một tháng dưới 26 công. Có tháng còn vượt cả 30 hay 31 công vì có ngày anh đã làm ca đúp để xử lý sự cố. Công việc thợ lò thời đó chủ yếu làm thủ công nên người thợ rất tốn sức. Thêm nữa, thợ lò như anh Dự thời đó phải di chuyển hàng chục lần trong lò chợ dài hàng trăm mét, độ dốc lên đến 35 độ. Vì thế mồ hôi lúc nào cũng túa ra áo lại than đen bám vào nên ướt đầm và lấm như... trâu. Anh Dự quá khoẻ và rắn rỏi nên anh em gọi anh là “Trâu sắt”.

Với thành tích xuất sắc trong lao động, năm 1997, anh Nguyễn Văn Dự đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao Động hạng III. Năm 2000, anh được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Anh cũng là đại biểu duy nhất của ngành Than tham dự Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX năm 2001. Anh được tôn vinh trong chương trình “Vinh quang Việt Nam” năm 2005.

Từ thợ lò, anh được tín nhiệm cử làm tổ trưởng, phó quản đốc rồi làm quản đốc ở mỏ. Đến năm 2008, anh chuyển sang làm công tác công đoàn ở Công đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam. Anh Dự bảo tôi rằng, không muốn đi lên Hà Nội đâu, chẳng qua vợ con đều ở đấy cả nên động viên đi để hợp thức hoá gia đình chứ mình vẫn nhớ lò, nhớ mỏ lắm. Ở Hà Nội nhưng cứ nhắc đến lò là anh kể vanh vách từng đường đi nước bước, từng vỉa than v.v.. Hiện nay, anh là Phó Trưởng Ban Tổ chức của Công đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam. Anh cũng là Anh hùng Lao động duy nhất hiện vẫn còn công tác trong ngành Than, những người còn lại đều đã nghỉ hưu.

Anh Dự khoe, đến nay, gia đình anh đã có 3 đời làm thợ mỏ. Anh tự hào về truyền thống người thợ. Anh Dự cũng đâu biết rằng những người thợ mỏ Hà Lầm thì vẫn tự hào về anh, một tấm gương về ý chí và nghị lực của người thợ mỏ trong thời kỳ đổi mới.

Huỳnh Đăng