Nâng cao tính bền vững cho rừng ngập mặn

Quảng Ninh có khoảng 21.000ha rừng ngập mặn (RNM). Mặc dù, diện tích RNM lớn so với cả nước nhưng chất lượng RNM trên địa bàn tỉnh vẫn còn thấp. Do vậy, việc cải tạo, trồng mới  RNM để bảo vệ môi trường và giảm thiểu rủi ro thảm họa đã trở thành mục tiêu lớn nhất của dự án bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ, đặc dụng ven biển tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2015-2020.

Người dân xã Đồng Rui (Tiên Yên) đánh bắt hải sản trong rừng ngập mặn.

Từ năm 1994 đến nay, các dự án bảo vệ và phát triển RNM ven biển trên địa bàn tỉnh đã được nhiều tổ chức đầu tư như Quỹ Hỗ trợ nhi đồng Anh, Hội Chữ thập đỏ Đan Mạch, Hội Chữ thập đỏ Nhật Bản, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh... đã góp phần khôi phục hệ thống RNM với diện tích khoảng 21.000ha, bảo vệ thêm khoảng 4.600ha. Trong đó có một số dự án tiêu biểu như: Dự án phục hồi và phát triển RNM ven biển tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2008-2010, dự án hành động phục hồi RNM tại xã Đồng Rui (Tiên Yên), dự án trồng RNM ven đê tại các xã Hải Đông (Móng Cái) và xã Quan Lạn (Vân Đồn), dự án RNM giảm thiểu rủi ro thảm họa... Theo đánh giá của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mặc dù tỷ lệ khôi phục và bảo vệ lớn nhưng tỷ lệ thành RNM của tỉnh còn thấp, chỉ khoảng 40%. Trong khi đó, những cây thành rừng chủ yếu là mắm biển với chiều cao trung bình trên dưới 1m nên khả năng chắn sóng khi có gió bão là rất hạn chế.

Các nguyên nhân chính của sự thất bại này là do vốn đầu tư cho trồng rừng thấp nên các dự án chủ yếu trồng cây bằng trụ mầm để giảm chi phí. Do trồng bằng trụ mầm nên dễ bị sóng cuốn trôi, dễ bị còng cáy ăn, một số cây bám trụ được sau 2-3 năm thì bị hà bám ăn sâu vào vỏ khiến cây sinh trưởng kém và chết. Một nguyên nhân nữa là do sau khi bàn giao cho địa phương, RNM đã không được đầu tư bảo vệ chu đáo nên đã bị chặt phá để đắp đầm nuôi thủy sản hoặc bị trâu, bò phá. Bên cạnh đó, tỷ lệ thành rừng thấp còn do ảnh hưởng của thiên tai như rét đậm, gió, bão, sự thay đổi độ mặn trong môi trường nước...

Trước thực trạng trên, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với Bộ NN&PTNT ưu tiên thực hiện dự án “Bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ, đặc dụng ven biển tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2015-2020”. Dự án thuộc Chương trình ứng phó với biến đổi khí hậu SP-RCC trên toàn quốc với tổng kinh phí 92 tỷ đồng. Theo đó, dự án sẽ trồng mới 510ha rừng phòng hộ, cải tạo, phục hồi khoảng 934ha rừng chất lượng kém tại Vân Đồn, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà và Móng Cái. Đặc biệt, để tăng tỷ lệ sống cho rừng, thay vì trồng trụ mầm, tiêu chuẩn cây giống của dự án sẽ là các cây đước vòi, cây trang với tuổi cây giống là từ 16-18 tháng. Đến thời điểm này, Ban Quản lý Dự án trồng rừng Việt Đức (Sở NN&PTNT) - đơn vị thực hiện dự án đã lập thiết kế chi tiết cho dự án, hoàn thiện công tác đấu thầu, bàn giao thực địa cho đơn vị thi công. Dự kiến từ nay đến hết năm 2016, toàn tỉnh sẽ trồng mới được 214ha và cải tạo, phục hồi 602ha.

Ông Lý Văn Thảo, Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án trồng rừng Việt Đức cho biết: Theo nghiên cứu của Nhật Bản cho thấy, một quần thể RNM có chiều rộng 100m có thể làm giảm 50% chiều cao của sóng triều và giảm 50% năng lượng của sóng. Vì vậy, khi dự án hoàn thành, hệ thống rừng phòng hộ được trồng mới và cải tạo nâng cấp chất lượng sẽ tăng cường khả năng bảo vệ hệ thống đê biển trên 180km từ TP Cẩm Phả đến TP Móng Cái, bảo vệ hệ sinh thái rừng và đa dạng sinh học RNM, tái tạo cảnh quan và tài nguyên sinh học vùng nước ven bờ. Đồng thời, dự án sẽ góp phần tạo thu nhập và nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư các xã ven biển của  5 địa phương nằm trong vùng thực hiện.

Hoàng Nga