Cơ hội cho Làng Mới

Gần đây, cái tên Làng Mới (xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ) được nhiều người nhắc đến, nhất là từ khi thôn có 2 điểm là lò sứ cổ và dòng sông Cổ Ngựa nằm trong tuyến du lịch tâm linh đã được UBND tỉnh công nhận. Ngày 7-4 (1-3 âm lịch) tại thôn Làng Mới, lần đầu tiên Lễ hội Miếu Ông - Miếu Bà được tổ chức. Ngoài phần lễ, phần hội có nhiều nội dung như biểu diễn võ thuật, trình diễn giới thiệu nét văn hoá truyền thống của các dân tộc huyện Ba Chẽ..., còn có một màn đua tranh tài của các VĐV biểu diễn chèo thuyền bằng chân, tạo ấn tượng với người xem mà các VĐV đa phần đều ở thôn Làng Mới.

Làng Mới có 75 hộ dân, 100% là người Dao, khoảng 2/3 số dân trong thôn sống bằng nghề khai thác hải sản từ rừng ngập mặn trải dài suốt chiều dài bãi sông nơi đây. Làng Mới có tổ hợp đóng tàu, thuyền do ông Trìu Phúc Tần làm chủ với vài chục thành viên, chủ yếu là đóng thuyền độc mộc phục vụ bà con trong thôn. Từ năm 2011 trở về trước, việc qua lại Làng Mới rất khó, chỉ có thể đi lại được bằng đường sông, nên thuyền độc mộc gắn liền với cuộc sống hàng ngày của người dân. Ngày nay, thôn đã có đường khi tỉnh lộ 329 được mở ra nối liền TP Cẩm Phả với Ba Chẽ. Người dân Làng Mới hăng hái hiến đất để làm đường liên thôn. Có đường bà con đã mua xe máy để đi lại bằng đường bộ, nhưng nghề đóng thuyền thôn Làng Mới vẫn tiếp tục được duy trì. Chiếc thuyền độc mộc - sản phẩm của làng nghề luôn là “người bạn” đồng hành với họ trên sông bãi và giờ còn gắn liền với Lễ hội Miếu Ông - Miếu Bà hàng năm.

Nghề đóng thuyền ở Làng Mới hiện vẫn được duy trì, giúp người dân có phương tiện sinh sống và nâng cao thu nhập.

Làng Mới có lò sứ cổ hơn 100 năm, được các đơn vị chức năng đưa vào quy hoạch bảo vệ từ tháng 11-2009. Theo hồ sơ di tích thì lò sứ do những người Việt gốc Hoa lập nên vào khoảng giữa thế kỷ 19. Năm 1945, từ những biến động lịch sử, các chủ nhân ở đây cũng bỏ nghề và bỏ làng ra đi, lò sứ bị bỏ hoang. Các mẫu vật thu được tại đây được nghiên cứu, phân tích thành phần hoá học và xác định niên đại. Viện Khảo cổ (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam) đã nghiên cứu và kết luận: “Chất lượng xương sứ Ba Chẽ hàng đầu Việt Nam và tương đương với chất lượng đồ sứ Trung Quốc giai đoạn thế kỷ 19”. Đây là di tích có tính chất đặc trưng về công nghiệp chế tác đồ sứ, đặc biệt là lò nung có quy mô lớn nhất Việt Nam thời điểm lò gốm hoạt động. Như vậy, lò gốm cổ ở Làng Mới còn có giá trị về lịch sử, ghi dấu một thời kỳ phát triển về kinh tế - xã hội của vùng đất Ba Chẽ nói riêng và của tỉnh Quảng Ninh nói chung. Đây có thể coi là di tích lịch sử tiêu biểu cho quá trình xây dựng và làm ăn phát triển kinh tế của người dân Ba Chẽ.

Những năm gần đây, huyện Ba Chẽ và xã Nam Sơn đã quan tâm đầu tư hơn vào Làng Mới, biến một vùng đất giống như “ốc đảo” từ năm 2011 trở về trước dần hình thành một điểm đến của du khách trong tương lai. Năm 2015, từ nguồn vốn xây dựng nông thôn mới và chương trình 135, các công trình thuỷ lợi đã được đầu tư ở thôn. Đập nước Tràng Than ở Làng Mới được nâng cấp, sửa chữa với tổng đầu tư gần 300 triệu đồng. Từ đây, được nối với hệ thống đường ống dài 3.700m với tổng đầu tư 1,6 tỷ đồng đang được lắp đặt, tạo nguồn nước sinh hoạt cho nhân dân và phục vụ tưới tiêu cho các cánh đồng.

Cũng năm 2015, chương trình “Chung tay vì cộng đồng - Bò giống giúp người nghèo biên giới”, Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh, Chi nhánh Viettel Quảng Ninh và huyện Ba Chẽ đã tổ chức trao 58 con bò cho 58 hộ nghèo các thôn của xã Nam Sơn, trong đó Làng Mới có 9 hộ được tặng bò giống. Hiện đàn bò phát triển tốt. Năm nay từ nguồn vốn 135, xã Nam Sơn đã dành cả 2,6 tỷ đồng để làm đường trục thôn Làng Mới. Ngoài ra, từ nguồn vốn của Chính phủ, Làng Mới được đầu tư 760 triệu đồng để đầu tư hệ thống bể và ống dẫn nước sinh hoạt cho toàn bộ các hộ dân. Ông Hoàng Trường Sơn, Trưởng Phòng VHTT huyện Ba Chẽ, cho biết: “Chúng tôi đang kêu gọi các nhà đầu tư đến tìm hiểu và phát huy tiềm năng du lịch ở Làng Mới. Ngoài các điểm du lịch hiện có như lò sứ cổ, dòng sông Cổ Ngựa, chúng tôi đang có hướng đầu tư xây dựng Làng văn hoá dân tộc Dao ở Làng Mới, vì người Dao ở đây vẫn giữ được nhiều nét riêng về văn hoá, lối sống, đặc biệt họ có nghề chèo thuyền bằng chân rất độc đáo”.

Công Thành