Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Nhiều "lỗ hổng" trong quản lý

Chưa bao giờ vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) lại “nóng” như  hiện nay. 3 tháng đầu năm nay, Chi cục QLTT tỉnh đã kiểm tra, xử lý 168 vụ vi phạm về VSATTP, tăng 23% so với cùng kỳ; phạt 427 triệu đồng, tăng 144% so với cùng kỳ năm 2015; trị giá hàng tiêu huỷ trên 806 triệu đồng tăng 116% cùng kỳ. Những con số trên cho thấy sự quyết liệt của các ngành chức năng trong công tác đảm bảo VSATTP song cũng phản ánh tình trạng mất VSATTP ngày một gia tăng.

Hầu hết các loại rau được bày bán trực tiếp trên nền đất, không đảm bảo VSATTP. (Ảnh chụp tại chợ Hạ Long 2, ngày 4 - 4 - 2016)

Thực tế cho thấy, công tác quản lý VSATTP còn nhiều lỗ hổng. Hiện nguồn thực phẩm được sản xuất, đánh bắt, nuôi trồng trên địa bàn toàn tỉnh mới đáp ứng được 35-40% nhu cầu của người tiêu dùng, phần còn lại được vận chuyển từ các địa phương khác đến bằng nhiều con đường khác nhau, nên khó khăn trong việc kiểm soát nguồn gốc. Trong số đó, có không ít thực phẩm nhập lậu, thực phẩm giả, thực phẩm không rõ nguồn gốc. Là tỉnh có đường biên giới khá dài cả đường bộ và đường thuỷ, nên việc thanh, kiểm tra của các lực lượng chức năng trong công tác phòng, chống buôn lậu gặp rất nhiều khó khăn, trong đó có việc kiểm tra, kiểm soát VSATTP. Ngay cả nguồn hàng thực phẩm sản xuất tại địa phương cũng chưa được kiểm soát chặt chẽ. Nguyên nhân chính là do việc sản xuất, nuôi trồng nông sản chưa được thực hiện trong các khu quy hoạch nuôi trồng tập trung, mà chủ yếu do các hộ gia đình thực hiện. Sự tuân thủ các quy định về đảm bảo VSATTP của cơ sở vẫn còn rất hạn chế. Đợt kiểm tra cuối tháng 1-2016, tại Trung tâm Giới thiệu sản phẩm nông nghiệp của HTX Dịch vụ nông nghiệp chất lượng cao Hoa Phong (TX Đông Triều) cho thấy còn không ít sai phạm. Hầu hết các sản phẩm như hành tây, cà chua, gạo, khoai tây, rau thơm... được thu gom về Trung tâm để cung ứng cho các bếp ăn trên địa bàn đặt trực tiếp xuống dưới nền đất, không có giá kệ; các thùng mỳ tôm, sữa tươi đặt liền kề với các bao lớn đựng phân bón hữu cơ; gạo nếp cái hoa vàng được đựng trong các bao lớn có nhãn mác thức ăn chăn nuôi.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, Giám đốc Sở Công Thương: Một số chính sách còn tồn tại những bất cập, các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật ATTP của bộ, ngành Trung ương còn chậm, thiếu, bổ sung chưa kịp thời, khó khăn cho việc triển khai công tác bảo đảm VSATTP ở địa phương.

Theo Ban Chỉ đạo 389 tỉnh, hiện các lực lượng chức năng đang gặp không ít khó khăn trong việc áp dụng luật xử lý vi phạm hành chính, như: Hạn chế thẩm quyền áp dụng; định giá, xử lý hàng tịch thu; xử lý hành vi vi phạm của người vận chuyển hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ... Đặc biệt là việc xử lý vi phạm đối với hàng hoá thuộc diện phải kiểm tra nhà nước về chất lượng VSATTP. Hầu hết các đơn vị trực thuộc Cục Hải quan tỉnh thường đóng trên địa bàn biên giới, cách xa các trung tâm kiểm tra nhà nước về chất lượng VSATTP; chi phí cho việc kiểm tra lớn (1,5 triệu đồng/mẫu); một vụ việc thường có nhiều mặt hàng nên đã ảnh hưởng đến việc đảm bảo thời gian xử lý vi phạm. Trong khi đó, theo khoản 3 điều 60 của Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định, thời hạn tạm giữ để xác định giá trị không quá 24 giờ, kể từ thời điểm ra quyết định tạm giữ. Không chỉ nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý chất lượng VSATTP còn những bất cập, mà các lực lượng cũng đang gặp khó khăn về nhân lực, kinh phí, phương tiện.

Chia sẻ thêm về những khó khăn hiện nay trong công tác đảm bảo VSATTP, ông Nguyễn Đức Chủ, Đội trưởng Đội QLTT số 7, cho biết: Hầu hết các vụ vi phạm về VSATTP đơn vị đã xử lý thời gian qua là các vụ vận chuyển, tiêu thụ, bày bán. Còn các vụ việc vi phạm của các cơ sở sản xuất, ổ nhóm, đường dây với số lượng lớn thì không nhiều. Đây mới chính là “gốc” của vấn đề. Nguyên nhân là lực lượng làm công tác quản lý còn thiếu và yếu; trang thiết bị, dụng cụ, kinh phí phục vụ cho công tác kiểm tra, kiểm soát còn hạn chế; việc lấy mẫu kiểm nghiệm còn khó khăn. Trong khi đó, để phát hiện ra các chất độc tố, hoá chất tồn dư thực phẩm đòi hỏi quy trình lấy mẫu kiểm định phức tạp, chi phí lớn, thời gian dài, do đó việc cảnh báo, khuyến cáo cho người tiêu dùng chưa kịp thời. Hầu hết các phương tiện kiểm tra nhanh hiện nay chưa đủ căn cứ, cơ sở để cảnh báo. Một số cơ sở sản xuất chưa quan tâm nhiều đến việc chứng minh nguồn gốc xuất xứ, hồ sơ nhiêu liệu, phụ gia thực phẩm, gây khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc.

Cao Quỳnh