Xây dựng và đưa các lò giết mổ gia súc, gia cầm tập trung vào hoạt động: Vẫn nan giải

Theo Đề án đảm bảo an toàn thực phẩm tại cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung giai đoạn 2014-2020 đã được UBND tỉnh phê duyệt, toàn tỉnh quy hoạch xây dựng 28 cơ sở giết mổ đảm bảo đủ điều kiện an toàn vệ sinh giết mổ. Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng được 4 cơ sở giết mổ tập trung đảm bảo quy mô, bài bản, thế nhưng do nhiều nguyên nhân, công suất hoạt động của các điểm giết mổ tập trung này vẫn rất thấp.

Điểm giết mổ gia súc, gia cầm tập trung của Công ty CP Thực phẩm Vang Thanh Dương, TP Uông Bí mỗi ngày chỉ giết mổ được trên 10 con lợn.

Đìu hiu lò giết mổ tập trung

Lý giải vì sao các cơ sở giết mổ tập trung dù đạt chuẩn nhưng vẫn vắng khách, đại diện các doanh nghiệp cho rằng, nguyên nhân khiến số lượng cũng như công suất hoạt động của các điểm giết mổ tập trung còn hạn chế là do chưa cạnh tranh được với các điểm giết mổ nhỏ lẻ và do các thủ tục hành chính về đầu tư xây dựng cơ sở giết mổ mất nhiều thời gian khiến nhiều nhà đầu tư bỏ cuộc, kinh phí hỗ trợ thì chưa kịp thời.

Theo ông Nguyễn Văn Tám, Trưởng phòng Chăn nuôi, Sở NN&PTNT thì các chính sách hỗ trợ đi kèm dành cho doanh nghiệp đầu tư xây dựng, nâng cấp và mở rộng điểm giết mổ tập trung gồm Quyết định 4319/2006/QĐ-UBND tỉnh “về khuyến khích đầu tư xây dựng mới cơ sở giết mổ, bảo quản chế biến gia súc, gia cầm và cơ sở chăn nuôi tập trung, công nghiệp” và Quyết định 1066/2015/QĐ-UBND quyết định về chính sách đặc thù khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp Quảng Ninh đến năm 2017.

Theo Quyết định 4319, các tổ chức, cá nhân trong nước đầu tư xây dựng mới, mở rộng cơ sở giết mổ, bảo quản chế biến gia súc, gia cầm và các cơ sở chăn nuôi gia cầm tập trung trên địa bàn được hỗ trợ một phần kinh phí đầu tư hạ tầng đến chân hàng rào công trình; các chính sách ưu đãi về thuế đất và đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành về khuyến khích đầu tư; hỗ trợ 100% vắc xin phòng chống dịch bệnh và thuốc khử trùng tiêu độc chuồng trại chăn nuôi theo chương trình của tỉnh, phí kiểm dịch, giết mổ… Quyết định 1066 quy định cơ chế, chính sách hỗ trợ về hạ tầng đối với các dự án đầu tư xây mới cơ sở giết mổ là hỗ trợ 60% nhưng không quá 10 tỷ đồng/dự án. Nhằm đảm bảo với tình hình thực tế và khả năng cân đối ngân sách, mới đây Sở Kế hoạch và Đầu tư quy định mức hỗ trợ là 60% chi phí nhưng không quá 5 tỷ đồng.

Báo cáo của Sở NN&PTNT cho thấy, tính đến ngày 29-7-2015, toàn tỉnh có 3 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm (ở Hạ Long, Uông Bí, Cẩm Phả) đề nghị hỗ trợ phí kiểm dịch, giết mổ 6 tháng cuối năm 2015 theo cơ chế hỗ trợ tại Quyết định số 1066 với tổng kinh phí 3,07 tỷ đồng; có 2 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm đề nghị hỗ trợ hạ tầng để nâng cấp, mở rộng với tổng kinh phí 4,388 tỷ đồng. Cụ thể là Công ty TNHH Chế biến thực phẩm Thiên Trường, phường Hà Phong (TP Hạ Long) đề nghị hỗ trợ hệ thống xử lý chất thải, tổng kinh phí 2 tỷ đồng, trong đó đề nghị tỉnh hỗ trợ 1,20 tỷ đồng; Công ty CP Thái Hoà, phường Cẩm Thạch (TP Cẩm Phả) với công trình sửa chữa, nâng cấp nhà chế biến, xây mới phân xưởng 2, hệ thống xử lý nước thải, tổng kinh phí 5,3 tỷ đồng, trong đó đề nghị hỗ trợ 3,188 tỷ đồng. Thế nhưng đến nay chưa có cơ sở nào được nhận kinh phí hỗ trợ theo quyết định này. Còn với Quyết định 4319, đến nay chỉ có UBND TP Hạ Long đầu tư kinh phí giải phóng mặt bằng và xây dựng hạ tầng cơ sở giết mổ tại phường Hà Khánh và 2 cơ sở giết mổ Thái Hoà và Thiên Trường mới được nhận hỗ trợ tổng số 270 triệu đồng để lắp đặt hệ thống nước sạch hoặc xử lý chất thải. Việc mất nhiều thời gian cho các thủ tục hành chính đã khiến nhiều nhà đầu tư vì thế mà bỏ cuộc.

Bên cạnh đó, như đã nói ở trên, một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến các cơ sở giết mổ tập trung hạn chế về số lượng cũng như công suất hoạt động là do chưa cạnh tranh được với các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ. Cẩm Phả dù được đánh giá thực hiện tốt công tác quy hoạch, kiên quyết xử lý các điểm giết mổ nhỏ lẻ, trong đó 8 phường từ Quang Hanh đến Cẩm Đông đã đưa vào lò giết mổ tập trung Thái Hoà, giảm từ 67 điểm giết mổ nhỏ lẻ (năm 2013) xuống còn 30 điểm nhưng theo đánh giá của ông Quách Chí Lâm, Phó Trưởng phòng Kinh tế, UBND TP Cẩm Phả, cái khó trong việc xây dựng và đưa các lò giết mổ tập trung vào hoạt động hiệu quả là do địa bàn Cẩm Phả trải dài, trong khi lò giết mổ tập trung chỉ có 1, nên người dân vẫn “chuộng” các điểm giết mổ nhỏ lẻ với kinh phí thấp hơn, thuận tiện hơn. Vì thế, dù công suất của điểm giết mổ Thái Hoà là 450 con/ngày nhưng thực tế chỉ được 50 con/ngày. Để kịp thời gỡ khó cho điểm giết mổ tập trung, thành phố đã hỗ trợ cho điểm giết mổ Thái Hoà một số loại phí như phí kiểm dịch, phí hỗ trợ giết mổ... 

Đìu hiu hơn cả là điểm giết mổ gia súc, gia cầm tập trung ở tổ 39A, khu 11, phường Quang Trung (Uông Bí) do Công ty CP Thực phẩm Vang Thanh Dương xây dựng với công suất giết mổ trên 200 gia súc/ngày, hoàn thành và đi vào hoạt động gần 1 năm nhưng “mỗi ngày chỉ tiếp nhận được trên 10 con. Mỗi tháng Công ty phải bù lỗ trên 20 triệu đồng và buộc phải giảm số nhân công, dừng lò hơi, sử dụng lò điện để tiết giảm chi phí” như  ông Phạm Văn Vang, Phó Giám đốc Công ty ngậm ngùi.

Tương tự ở Hạ Long, điểm giết mổ Thiên Trường có công suất giết mổ 200 con nhưng đến nay công suất hoạt động chỉ trên 100 con/ngày. Cơ sở giết mổ tập trung tại phường Hà Khánh do UBND thành phố Hạ Long làm chủ đầu tư với quy mô giết mổ 400 con/ngày, nhưng hiện nay chỉ được 200 con/ngày.

Để các điểm giết mổ tập trung hoạt động hiệu quả

Trước những khó khăn trên, ông Phạm Văn Vang, Phó Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Vang Thanh Dương đề xuất: TP Uông Bí cần quyết liệt dừng hoạt động của các điểm giết mổ nhỏ lẻ, đưa vào các lò giết mổ tập trung. Còn với tình trạng như hiện nay thì những doanh nghiệp làm đúng theo yêu cầu, quy hoạch của tỉnh lại đứng bên bờ vực phá sản. Bên cạnh đó, thành phố, tỉnh cần sớm hỗ trợ cho đơn vị một số kinh phí đã được quy định theo chủ trương để doanh nghiệp hoạt động thuận lợi hơn.

Ông Trần Xuân Đông, Chi cục phó Chi cục Thú y nhận định: Do Uông Bí chưa thực hiện tốt việc dừng giết mổ ở các điểm nhỏ lẻ dẫn đến tình trạng lò chính thì đìu hiu, điểm giết mổ nhỏ lẻ thì tấp nập. Trong khi đó, việc thu hút các doanh nghiệp ngoài ngành đầu tư xây dựng các điểm giết mổ tập trung là rất khó bởi yếu tố rủi ro. Nếu không xử lý tốt việc này, khi quy hoạch xong điểm giết mổ tập trung ở phường Vàng Danh tới đây liệu có khả quan hơn điểm giết mổ của Vang Thanh Dương, trong khi Vàng Danh lại là “vùng sâu” của thành phố?

Ông Nguyễn Văn Tám, Trưởng phòng Chăn nuôi, Sở NN&PTNT cho rằng: Công tác xây dựng các điểm giết mổ tập trung ở một số địa phương còn chưa được quan tâm. Lẽ ra phải thành lập Ban Chỉ đạo triển khai nhưng ít địa phương thành lập hoặc thành lập Ban chỉ đạo chỉ làm hình thức. Công tác quản lý thị trường còn lỏng lẻo, cán bộ thú y tại cơ sở chưa làm tròn nhiệm vụ dẫn đến tình trạng bán thịt tuỳ tiện, không rõ nguồn gốc, an toàn vệ sinh không thể kiểm soát… nên các lò mổ nhỏ lẻ vẫn có “đất sống”. Mà thực tế thì các điểm giết mổ tập trung còn quá ít thì việc vẫn phải duy trì điểm nhỏ lẻ là khó tránh.

Thiết nghĩ, để khắc phục những hạn chế nêu trên góp phần giúp các cơ sở giết mổ tập trung sớm đi vào hoạt động hiệu quả, các địa phương cần sớm thành lập Ban chỉ đạo, chọn tìm nhà đầu tư, bố trí địa điểm, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở hạ tầng cho nhà đầu tư, đặc biệt là về thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác quản lý thị trường, quy hoạch các điểm bán thịt, chỉ được xuất thịt từ những điểm giết mổ được cấp phép, có dấu kiểm dịch thú y; tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để người dân đưa gia súc, gia cầm vào các điểm giết mổ tập trung; tuyên truyền người tiêu dùng nâng cao trình độ, kiến thức sử dụng thực phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn…

Việc đưa các lò giết mổ tập trung vào hoạt động hiệu quả không chỉ là việc của các chủ lò giết mổ mà là một trong những nhiệm vụ cấp bách về an toàn thực phẩm đòi hỏi các cấp, ngành chức năng, hệ thống chính trị cần phải vào cuộc quyết liệt hơn. Đối với những dự án đã đủ tiêu chuẩn, UBND tỉnh cần sớm bố trí kinh phí, đưa chính sách vào cuộc sống, những dự án chưa đạt yêu cầu cần sớm có hồi đáp cho các chủ đầu tư để kịp thời điều chỉnh.

Thanh Hằng