Khó quản lý bán hàng qua mạng

Cùng với xu hướng phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, trong vài năm trở lại đây, tại tỉnh Quảng Ninh, hình thức mua, bán hàng trực tuyến qua mạng đang ngày càng phổ biến và gia tăng, nhất là trong giới trẻ. Việc mua và bán này có nhiều thuận lợi, thế nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đặc biệt, rất khó cho cơ quan chức năng trong việc quản lý nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng hàng hoá và thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước...

Trang muabanhalong.com không có đăng ký kinh doanh hay mã số thuế, nơi cấp, địa chỉ liên hệ.

Mua hàng qua mạng - Dễ như mua rau

Chị Nguyễn Thị Thái Hà, khu Nam Thạch, phường Cẩm Thạch, TP Cẩm Phả làm nghề tự do nên cũng khá rảnh rỗi. Chị thường “giết thời gian” bằng cách lướt web. Chị chia sẻ: Ban đầu, tôi cũng không để ý nhiều đến các trang quảng cáo rao bán sản phẩm trên mạng, nhưng đôi khi mở một trang mạng mình yêu thích lại bị cưỡng bức xem quảng cáo. Lâu dần, thấy những hình ảnh quảng cáo cũng hấp dẫn mà giá cả lại rẻ, việc mua - bán trao đổi cũng thuận tiện nên tôi trở thành “tín đồ” mua hàng trên mạng từ lúc nào cũng không rõ nữa”. Theo chị Hà, khi xem hàng trên mạng, nếu thích sản phẩm nào, chỉ cần thực hiện vài thao tác nhấp chuột, đăng ký với bên bán sản phẩm. Sau đó chưa đầy 30 phút là đã có phúc đáp của đơn vị bán sản phẩm chuyển vào mail; đồng thời, là điện thoại đổ chuông cùng với những lời hỏi han, tư vấn ngọt ngào của nữ nhân viên... Không cần đến 3 ngày, bưu tá đã chuyển hàng đến tận tay. Việc thanh toán cũng rất thuận tiện, có thể thanh toán trực tiếp với nhân viên các bưu cục hoặc chuyển tiền qua tài khoản.  

Cũng là một “tín đồ” mua hàng qua mạng, khi rảnh rỗi, đặc biệt là vào giờ nghỉ trưa, chị Nguyễn Thị Kim Anh, khu 3, phường Cao Xanh, TP Hạ Long hay tranh thủ lướt web để chọn lựa những bộ trang phục yêu thích rồi đặt hàng. Chị tâm sự: “Chất lượng sản phẩm mua hàng trên mạng phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm mua hàng. Bởi mua hàng trên mạng không có sự đảm bảo tuyệt đối nào. Bởi vậy, tôi chủ yếu mua qua sự giới thiệu của bạn bè. Nếu tự tìm hiểu, phải hỏi thật kỹ lưỡng về chất lượng, kiểu dáng, kích cỡ. Dù vậy, có nhiều khi vẫn không tránh khỏi sự khó chịu và thất vọng”. Theo lý giải của chị Kim Anh, phần lớn việc giao dịch giữa người mua và người bán thường được thực hiện khi người mua đã thanh toán sản phẩm qua hình thức chuyển khoản ngân hàng, sau đó, người bán hàng mới xác nhận và chuyển hàng. Bên cạnh đó có một số trường hợp, sau khi người mua và người bán thoả thuận chất lượng hàng hoá, giá cả trên mạng, sẽ gặp trực tiếp để giao dịch. Tuy nhiên, nếu xảy ra lỗi hoặc yêu cầu bảo hành, phần lớn người mua sẽ rất khó liên lạc với người bán, do thông tin trên mạng là thông tin ảo, không có căn cứ xác thực.

Khó quản lý

Những “tín đồ” như chị Hà, chị Kim Anh hiện nay khá nhiều. Mặc dù họ đều thừa nhận, mua hàng qua mạng tiềm ẩn nhiều rủi ro (đôi khi người mua hàng phải trả tiền cho những sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ; chất lượng sản phẩm không đảm bảo, không đúng như những gì người bán quảng cáo trên hình ảnh). Thế nhưng, với hình thức mua hàng nhanh, gọn, thuận tiện, giá rẻ cùng với những hình ảnh bắt mắt, lời mời chào, quảng cáo hấp dẫn kèm theo những gói khuyến mãi “khủng” vẫn có một sức hút mạnh mẽ với người tiêu dùng. Chính vì lẽ ấy mà trào lưu bán hàng qua mạng ngày càng nở rộ. Giờ đây, không chỉ có các website bán hàng thuần tuý mà nhiều người còn sử dụng cả các trang mạng xã hội facebook để bán hàng. Mặt hàng rao bán thì cũng rất phong phú, đủ chủng loại từ đồ ăn, thức uống như: Mứt, sữa, thịt bò sấy khô, trái cây đến các sản phẩm thời trang, mỹ phẩm làm đẹp, nước hoa... Nguồn gốc xuất xứ, chất lượng của sản phẩm theo những người rao bán thì có từ bình dân đến cao cấp, từ sản phẩm tự làm đến các sản phẩm ngoại nhập của các thị trường nổi tiếng như: Mỹ, Úc, Hàn Quốc, Nhật... Số lượng quá nhiều các trang bán hàng khiến người tiêu dùng như lạc vào “ma trận”, không biết đâu là địa chỉ đáng tin cậy để mua sắm.

Ngày 5-12-2014, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 47/2014/TT-BCT quy định về quản lý website thương mại điện tử (TMĐT) để bổ sung, thay thế một số quy định tại Thông tư số 12/2013/TT-BCT và hướng dẫn Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về TMĐT được Chính phủ ban hành ngày 16-5-2013. Theo nội dung thông tư này, những người bán hàng trên mạng xã hội sẽ không phải đăng ký, không phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế. Tuy nhiên, đối với các thương nhân thiết lập website để bán các hàng hoá, dịch vụ thuộc danh mục hàng hoá, dịch vụ kinh doanh có điều kiện cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh phải công bố trên website của mình số, ngày cấp và nơi cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh đối với hàng hoá, dịch vụ đó”. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 20-1-2015 nhưng đến nay rất nhiều website vẫn cố tình phớt lờ quy định này. Đơn cử như: Website choquangninh.com được thành lập từ năm 2012 nhưng đến nay vẫn không công bố được giấy phép hoạt động trên giao diện. Hay như trang muabanhalong.com cũng không có đăng ký kinh doanh, mã số thuế, nơi cấp, địa chỉ liên hệ… Hơn nữa, khi các cá nhân hoặc tổ chức có nhu cầu đăng ký rao bán các loại mặt hàng thì hầu như không chịu bất cứ sự ràng buộc nào về thông tin cũng như đảm bảo về chất lượng hàng hoá.

Theo phía cơ quan quản lý nhà nước, hiện chưa có số liệu thống kê nào về các cơ sở kinh doanh bán hàng qua mạng điện tử trên địa bàn tỉnh. Việc thu thuế đối với hoạt động này phụ thuộc vào cá nhân đó có đăng ký, kê khai hay không. Mặt khác, việc quản lý các trang mua bán hàng trên mạng mới chỉ dừng lại ở việc triển khai văn bản đến các địa phương, chưa có đoàn hay tổ chức giám sát cụ thể đối với loại hình hoạt động này. Thêm nữa, hình thức này cũng khó xác định rõ đối tượng kinh doanh (chủ yếu buôn bán trên mạng) nên việc kiểm soát còn gặp nhiều khó khăn. Thiết nghĩ, trong sự phát triển công nghệ thông tin bùng nổ như hiện nay, khi một loại hình thương mại mới ra đời, cần có sự quản lý và kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan chức năng. Để từ đó, không chỉ tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi mà còn bảo đảm quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.

Vĩ An - Hoàng Quỳnh