Chung sức xây dựng nông thôn mới: Cách làm của Quảng Ninh

Sau 5 năm triển khai thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM), bằng hướng đi đúng đắn, vận dụng nhiều cách làm sáng tạo, Quảng Ninh hiện là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước trong chương trình này.

Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình MTQG về xây dựng NTM giai đoạn 2010-2020, BCH Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 27-10-2010 về chương trình xây dựng NTM tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 để giải quyết kịp thời các vấn đề về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Với việc huy động cả hệ thống chính quyền và nhân dân cùng tham gia một cách tích cực và hiệu quả, bức tranh NTM ở Quảng Ninh trong 5 năm qua đã ngày một sáng rõ...

Nông dân xã Quảng Lâm (Đầm Hà) đầu tư máy cày phục vụ cho sản xuất thay vì lao động thủ công toàn phần như trước đây. Ảnh: Hùng Sơn

Nhận diện chính xác xuất phát điểm, xây dựng lộ trình phù hợp

Bước vào thực hiện chương trình xây dựng NTM cuối năm 2010, hiện trạng tiêu chí các xã so với Bộ tiêu chí quốc gia về NTM của Chính phủ ở Quảng Ninh rất thấp. Số xã đạt trên 75% bộ tiêu chí có 26 xã (chiếm 20,8%), số xã đạt 50-75% bộ tiêu chí có 41 xã (chiếm 32,8%); số xã đạt trên 50% bộ tiêu chí có 58 xã (chiếm 46,4%). Mặc dù được quan tâm đầu tư từ lâu, song tại thời điểm ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn ở tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn và hạn chế. Tiến trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn còn chậm; nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, đô thị hoá nông thôn còn tự phát, kết cấu hạ tầng thấp kém, thiếu đồng bộ; chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chất lượng lao động khu vực nông thôn chậm và thấp, các tổ chức kinh tế sản xuất nông nghiệp có quy mô nhỏ lẻ, manh mún; sản phẩm chế biến thấp, chưa có thương hiệu... Đời sống vật chất, tinh thần của cư dân nông thôn còn ở mức thấp, thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 10,98 triệu đồng/người/năm, khoảng cách phát triển giữa thành thị và nông thôn chênh lệch nhiều...

Xác định những hạn chế của khu vực nông nghiệp, nông thôn, Nghị quyết 01-NQ/TU đã đề ra bốn quan điểm cụ thể trong xây dựng NTM, đó là: Xây dựng NTM phải là nhiệm vụ trọng yếu của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, là cuộc vận động toàn diện trên tất cả các lĩnh vực; chủ thể chính xây dựng NTM là nông dân, xây dựng NTM được thực hiện theo phương châm dựa vào nội lực của cộng đồng dân cư; tỉnh tập trung đầu tư xây dựng các kết cấu hạ tầng KT-XH; xây dựng NTM sẽ tiến hành đồng bộ ở tất cả các xã, thực hiện đồng bộ tất cả các tiêu chí, ưu tiên vốn ngân sách đầu tư xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội cho các địa phương thực hiện tốt các tiêu chí không cần vốn đầu tư.

Từ quan điểm chỉ đạo này, Quảng Ninh bắt đầu triển khai bức tranh NTM ở khắp các địa bàn nông nghiệp, nông thôn ở 125/125 xã, 13/14 địa phương (trừ TP Hạ Long). Các địa phương khẩn trương thành lập BCĐ xây dựng NTM tại tất cả các cấp, rốt ráo vào cuộc xây dựng quy chế chỉ đạo, điều hành; tích cực tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, chính quyền, người dân về xây dựng NTM; xây dựng các cách làm hay, vận dụng sáng tạo các mô hình phát triển KT-XH phù hợp vào địa bàn. Có thể thấy, khí thế xây dựng NTM đã có sức lan toả mạnh mẽ tới khắp các vùng quê của Quảng Ninh.

Sau 5 năm tích cực triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM, đến nay, toàn tỉnh đã có 79/125 xã cơ bản đạt tiêu chí xã NTM (trong đó có 17 xã đạt chuẩn), 5 huyện, thị xã, thành phố cơ bản đạt tiêu chí NTM (trong đó có 1 huyện đạt chuẩn). Số xã đạt chuẩn NTM cao hơn so với mức bình quân cả nước (đạt 13,6% số xã so với 9,36% số xã của cả nước) và không có xã dưới 5 tiêu chí. Bình quân số tiêu chí đạt trên một xã của tỉnh cao hơn so với mức bình quân chung cả nước (đạt 15,17 tiêu chí/xã, so với với mức bình quân chung cả nước là 10 tiêu chí/xã). Nhiều tiêu chí có mức độ đạt chuẩn cao hơn so với mức bình quân chung toàn quốc, như: Giao thông cao hơn 37,5%; thuỷ lợi 32,1%; điện 22,1%; trường học 34,1%; cơ sở vật chất văn hoá 30,1%; nhà ở dân cư 23,1%; thu nhập 39,4%; hộ nghèo 48,1%; tỷ lệ lao động có việc làm 24,4%; hình thức tổ chức sản xuất 22,1%; giáo dục 20,4%; y tế 27,47%; văn hoá 15,5%; môi trường 39,6%...

Nông thôn mới tiến đến năm 2020

Có thể thấy, thành công nhất trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM của Quảng Ninh 5 năm qua chính là đã tạo sự thay đổi căn bản về tư duy, nhận thức của nhân dân, nâng cao vai trò chủ thể, trách nhiệm của người dân trong triển khai thực hiện chương trình. Qua việc lãnh đạo, chỉ đạo chương trình xây dựng NTM, cái được rất lớn đó là không chỉ được trong phong trào mà cán bộ cơ sở cũng được trang bị thêm nhiều kiến thức qua thực tiễn vận động quần chúng, vận động nhân dân, những cách làm sáng tạo, sự quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành. Trong chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, tỉnh cũng đã huy động được nguồn lực từ các thành phần kinh tế, các tổ chức, cá nhân và nhân dân cùng với nguồn lực từ ngân sách để thực hiện chương trình. Điều này cũng cho thấy lòng dân đồng thuận và ngày càng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền.

Tuy nhiên, để cán đích thực sự trong chương trình xây dựng NTM, Quảng Ninh vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Trương Công Ngàn, Trưởng Ban Xây dựng NTM tỉnh cho biết: Tổ chức thực hiện xây dựng NTM trên địa bàn toàn tỉnh trong giai đoạn 2016-2020 là cơ sở để xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại vào năm 2020. Để đạt tới mục tiêu này, Quảng Ninh không thể “giậm chân tại chỗ” với những kết quả đã đạt được. Vì vậy, một mặt cả hệ thống chính trị tiếp tục vào cuộc, dồn lực cho các xã còn lại cơ bản đạt chuẩn NTM. Mặt khác, đối với các xã cơ bản đạt chuẩn NTM cần tổ chức rà soát, xây dựng kế hoạch thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí để đạt chuẩn. Đối với các xã đạt chuẩn NTM thì cần tiếp tục phát triển theo hướng xây dựng thôn NTM, xã nông thôn tiên tiến.

Cũng theo đồng chí Trưởng Ban Xây dựng NTM tỉnh, trong lộ trình xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020, tỉnh sẽ tiếp tục ưu tiên vốn ngân sách đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội cho các xã đặc biệt khó khăn. Giai đoạn này, tỉnh sẽ tập trung thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp gắn với chương trình xây dựng NTM theo hướng phát triển sản xuất hàng hoá, trọng tâm là triển khai chương trình OCOP, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và xuất khẩu. Đồng thời, thực hiện điều chỉnh quy hoạch và điều chỉnh đề án NTM các xã. Tỉnh phấn đấu đến năm 2020, có ít nhất 80% số xã đạt tiêu chí cơ sở vật chất văn hoá, 100% tiêu chí về môi trường, 100% số xã đạt tiêu chí về thu nhập và tiêu chí về hộ nghèo.

Hồng Nhung