"Cây giảm nghèo" của Hoành Mô

Hoành Mô là một trong hai xã trồng nhiều cây hồi nhất ở huyện Bình Liêu (cùng với xã Đồng Văn). Xã hiện có 236/tổng số 3.500ha cây hồi toàn huyện, hàng năm thu hoạch khoảng 500 tấn hoa hồi tươi. Tuy là xã biên giới, nhưng tỷ lệ hộ nghèo ở Hoành Mô hiện chỉ còn 10,09%, thấp hơn nhiều xã khác trong huyện.

Ai đến Hoành Mô vào mùa thu hoạch hồi mà không hẹn trước thì khó mà gặp, trừ người già hoặc trẻ con, bởi, mọi người lên rừng hái hồi từ sáng sớm đến chiều tối mới về. Ông Hoàng Huy Trọng, Bí thư Đảng uỷ xã Hoành Mô cho biết: “Cây hồi đã có mặt ở Hoành Mô từ nhiều năm nay, hiện được phát triển ở tất cả các thôn trong xã. Không giống như nhiều loại cây khác, người dân Hoành Mô không bao giờ chặt cây hồi, dù giá hồi năm được năm kém, vì cây hồi luôn gắn chặt với công cuộc xoá đói giảm nghèo ở Hoành Mô”. Anh Hoàng A Sầu là người trồng hồi ở thôn Đồng Thanh (Hoành Mô) cho biết: “Gia đình tôi có 2ha rừng hồi, mỗi năm thu hoạch khoảng 4-5 tấn hồi tươi. Trước mắt giải quyết công ăn việc làm cho 6 lao động trong gia đình, thu nhập ngoài trồng lúa. Mùa màng ở đây năng suất thấp, vì ruộng đồng manh mún, nguồn nước tưới chủ yếu phụ thuộc vào thiên nhiên, nên cây hồi đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của nhiều gia đình. Giá hồi năm cao năm thấp, nhưng nếu cứ đều đều từ 25-30 nghìn đồng/kg hồi tươi, thì đời sống người trồng hồi sẽ rất ổn định”. Cũng theo anh Sầu, trồng hồi tốt hơn trồng keo, vì có thể thu hoạch hàng năm, không phải đốt rừng sau khi thu hoạch, điều đó giúp cho nhiều loài thực bì phát triển như các khu rừng tự nhiên.

Hoa hồi. (Ảnh minh họa)

Hoành Mô còn một loài cây xoá nghèo nữa là cây sở, cũng được trồng ở hầu khắp các thôn với diện tích hiện có hơn 200ha. Người dân Hoành Mô đã biết dùng dầu sở thay mỡ động vật trong chế biến thức ăn hàng ngày, vừa thơm lại tránh được nhiều bệnh tật về đường tiêu hoá và huyết áp. Ông Trần Đức Thanh là người trồng nhiều cây sở và là cơ sở thu mua quả sở về ép dầu ở bản Loòng Vài (Hoành Mô) cho biết: “Cây sở không giống như nhiều loại quả cây khác phải thu hoạch gấp. Quả sở có thể để trên cây lâu ngày, khi hái xuống dùng để ép dầu. Dầu sở cũng để dành được lâu, nên người trồng sở có thể lựa chọn được thời gian thích hợp tiêu thụ sản phẩm của mình”.

Từ việc phát triển các rừng trồng sở, hồi mà từ mấy năm nay, nghề nuôi ong lấy mật đã được phát triển ở Hoành Mô và nhiều xã khác của huyện Bình Liêu. Người tiêu dùng mật ong cũng yên tâm hơn vì các loài hoa này không bao giờ phun thuốc trừ sâu như một số loài cây ăn quả khác. Nghề nuôi ong ở Bình Liêu một thời tưởng như bị lụn bại, nhưng nay đã khôi phục dần nhờ các xã phát triển các cánh rừng hồi, sở, giúp nhiều hộ xoá nghèo từ phát triển đàn ong. Nhiều xã đang dự kiến đăng ký sản phẩm mật ong trong chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” xây dựng nông thôn mới.

Thế nhưng, người trồng hồi, trồng sở ở đây vẫn băn khoăn về thị trường tiêu thụ của 2 loại cây kinh tế này, bởi vẫn phụ thuộc vào việc xuất khẩu sang bên kia biên giới. Theo các bao tiêu hồi, sở ở Hoành Mô, thì hiện trong nước chưa có cơ sở nào chế biến dầu hồi. Dầu sở đã được người dân chế biến, nhưng mang tính nhỏ lẻ, chế biến xong cũng là để xuất khẩu, nhưng xem ra thu nhập ổn định hơn so với hoa hồi. Anh Phan Ngọc Sinh, thôn Đồng Thanh là chủ một trong những bao tiêu lớn thu mua hồi ở Hoành Mô cho chúng tôi biết: “Tôi bỏ ra tiền tỷ để thu mua hồi nhưng cũng lo lắm, vì giá cả không ổn định, được mất không biết trước được”. Cũng theo anh Thanh, quả hồi khi xuất sang phía bên nước bạn, họ lại xuất tiếp sang thị trường Ấn Độ, Hàn Quốc để các nước này sản xuất gia vị cà ri. Tuy diện tích đất ở xã rộng, nhưng lại rất khó tìm mặt bằng thuê lâu dài để phơi quả hồi trước khi xuất khẩu. Trong khi hoa hồi cần phải có bãi rộng để phơi, người thu mua muốn thuê bãi phơi trong thời gian lâu dài nhiều năm, mới yên tâm ổn định làm ăn. Bởi họ phải đối mặt với nhiều nỗi lo, giá hoa hồi lúc được lúc kém, rất cần có kho để tích trữ nếu không luôn ở trong thế phụ thuộc, trong khi hoa hồi rất dễ bị mốc khi trời ẩm, mà cần phải phơi đi phơi lại nhiều lần.

Để nghề trồng hồi, sở phát triển bền vững và 2 loại cây này thực sự là cây giảm nghèo hiệu quả của huyện Bình Liêu, thì thị trường tiêu thụ cần được mở rộng hơn. Theo một cán bộ Phòng NN&PTNT huyện Bình Liêu: “Trước mắt chúng tôi tạo điều kiện cho người trồng hồi, sở hàng năm mở rộng diện tích trồng và giúp họ vay vốn sản xuất. Chúng tôi cũng rất mong các nhà đầu tư trong nước mở cơ sở chế biến sản phẩm từ hoa hồi, quả sở, hoặc xuất khẩu thẳng sang nước thứ hai, không phải qua khâu trung gian, để mang lại lợi nhuận lợi hơn cho người trồng và thu mua”.

Công Thành