Thực hiện Thông tư 05 của Bộ Công Thương về TNTX, chuyển khẩu hàng hoá: Cần tiếp tục gỡ khó cho doanh nghiệp

Nhằm tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 05/2014/TT-BCT quy định về hoạt động tạm nhập tái xuất (TNTX), chuyển khẩu, kho ngoại quan và chính thức có hiệu lực từ 20-2-2014. Thông tư này được kỳ vọng sẽ góp phần loại bỏ những doanh nghiệp (DN) không đủ điều kiện, khuyến khích những DN làm ăn chân chính, bài bản. Tuy nhiên, khi đi vào thực tế, với những quy định khá ngặt nghèo, Thông tư lại một lần nữa “đánh đố” các DN.

Xe chở hàng hoá chờ xuất hàng qua cửa khẩu Ka Long (TP Móng Cái).

Trước khi có Thông tư 05 ban hành ngày 17-1-2014 của Bộ Công Thương, các DN hoạt động TNTX qua các cửa khẩu phụ, điểm thông quan tuyến biên giới của Quảng Ninh đã gặp rất nhiều khó khăn. Đặc biệt kể từ năm 2012 trở lại đây, sau khi phía Phòng Thành (Quảng Tây, Trung Quốc) tăng cường thắt chặt quản lý và Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 23 về việc cắt giảm một số mặt hàng, thu hẹp cửa khẩu tái xuất đã làm cho lượng hàng hoá TNTX qua địa bàn tỉnh giảm mạnh. Nhiều DN đã phải chuyển hướng sang các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Hà Giang để thực hiện hoạt động TNTX. Thêm vào đó, trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn thì việc nâng mức tiền đặt cọc ký quỹ đối với nhóm hàng thực phẩm đông lạnh từ 2 tỷ đồng lên 5 tỷ đồng và bổ sung thêm 2 nhóm hàng phải ký quỹ đặt cọc (hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt và hàng đã qua sử dụng, mỗi nhóm hàng là 5 tỷ đồng) đã khiến cho nhiều DN phải dừng hoạt động. Cụ thể, với nhóm hàng thực phẩm đông lạnh, từ 54 DN có đăng ký kho, bãi ở Quảng Ninh năm 2012 đã giảm xuống còn 37 DN trong năm 2013. Tức là đã có 17 DN phải dừng hoạt động. Đối với nhóm hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt, đến nay có 13 DN được Bộ Công Thương cấp mã số nhưng chỉ có 10 DN hoạt động, giảm 44 doanh nghiệp so với năm 2012. Đối với nhóm hàng đã qua sử dụng, năm 2013 chỉ có 2 DN được cấp mã số TNTX nhưng đến nay vẫn chưa triển khai hoạt động. Những yếu tố trên đã tác động mạnh đến hoạt động TNTX, chuyển khẩu và làm giảm nguồn thu bến bãi cho ngân sách nhà nước trên địa bàn toàn tỉnh. Trong khi đây chính là nguồn thu đáng kể cho các địa phương biên giới để đầu tư trở lại cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Theo thống kê của Sở Công Thương, năm 2012, tổng thu từ bến bãi là 240 tỷ đồng thì đến năm 2013 chỉ còn 198,2 tỷ đồng. Đồng thời kéo theo trên 20.000 lao động, phần lớn là cư dân biên giới thiếu việc làm.

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý trong hoạt động TNTX, góp phần thúc đẩy các DN đầu tư có chiều sâu, Thông tư 05 lần này của Bộ Công Thương cũng đã có khá nhiều điểm mới và quy định thêm nhiều điều kiện để ràng buộc trách nhiệm của DN. Theo đó, các DN kinh doanh TNTX thực phẩm đông lạnh và hàng hoá có thuế tiêu thụ đặc biệt phải đáp ứng các điều kiện: Được thành lập tối thiểu là 2 năm và có hoạt động XNK hàng hoá hoặc TNTX hàng hoá; có số tiền ký quỹ đặt cọc là 7-10 tỷ đồng nộp tại Kho bạc Nhà nước cấp tỉnh hoặc Chi nhánh Ngân hàng Thương mại tỉnh, thành phố nơi doanh nghiệp có kho, bãi. Ngoài ra, hàng hoá chỉ được TNTX qua các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính theo quy định, trừ trường hợp được UBND tỉnh lựa chọn để TNTX qua các cửa khẩu phụ, điểm thông quan trong khu kinh tế cửa khẩu và cửa khẩu phụ nằm ngoài khu kinh tế cửa khẩu đã công bố... Mặc dù Thông tư đã có thêm một số điểm thuận lợi cho DN như: Được ký quỹ đặt cọc ở Ngân hàng Thương mại (năm 2013, DN chỉ được ký quỹ ở KBNN); mở rộng thêm một số nhóm hàng kinh doanh là phụ phẩm, gia súc, gia cầm, phế liệu, hàng tiêu dùng đã qua sử dụng (ô tô, lốp ô tô...). Tuy nhiên, với những điều kiện quy định chặt chẽ và ngặt nghèo tại Thông tư mới này, theo Sở Công Thương, lượng DN tham gia hoạt động TNTX, chuyển khẩu, kho ngoại quan có thể sẽ tiếp tục giảm. Dự kiến, nhóm hàng thực phẩm đông lạnh sẽ chỉ còn khoảng 17 DN; nhóm hàng có thuế tiêu thụ đặc biệt là 13 DN; nhóm hàng đã qua sử dụng là 10 DN. Còn phần lớn các DN hoạt động trong lĩnh vực này cho rằng Thông tư gần như tiếp tục “đánh đố” họ. Bởi lẽ, đối với những DN không có cơ sở vật chất sẽ không có tài sản thế chấp ngân hàng để vay vốn đặt cọc ký quỹ. Trong khi hầu hết các DN làm TNTX chỉ là khâu dịch vụ trung gian để hưởng hoa hồng, hưởng chi phí giao nhận, xếp dỡ, trung chuyển chứ không trực tiếp ký hợp đồng giữa bên xuất và bên nhập đều ở nước ngoài. Có những hợp đồng trị giá hàng hoá lên đến hàng chục triệu USD, nhưng DN chỉ làm dịch vụ trung gian nên việc đảm bảo huy động tiền mặt lớn lên tới hàng chục tỷ đồng để ký quỹ trong khi lợi nhuận mỗi lô hàng chỉ khoảng vài chục triệu, thật sự khiến DN không thể xoay xở. Hay như theo ông Nguyễn Sơn Hà, Trưởng phòng XNK VOSA Quảng Ninh: “Trước khi có Thông tư 05/2014, hàng hoá sẽ được TNTX qua cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính, cửa khẩu phụ, điểm thông quan nằm ngoài khu kinh tế cửa khẩu. Nay theo quy định, hàng hoá sẽ chỉ được TNTX qua các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính, còn muốn tái xuất hàng qua các cửa khẩu phụ, điểm thông quan thì phải đợi UBND tỉnh công bố sau khi đã trao đổi, thống nhất với các bộ, ngành cấp trên. Đây cũng là một điều gây nhiều khó khăn cho DN”.

Rõ ràng, lợi ích mà hoạt động TNTX mang lại cả về kinh tế và xã hội là rất lớn, thiết nghĩ các ngành chức năng cần phải sớm làm việc với các bộ, ngành cấp trên về những khó khăn, vướng mắc khi triển khai Thông tư tại Quảng Ninh. Đồng thời, công khai các tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp để hoạt động TNTX sớm đi vào ổn định, góp phần thực hiện các chỉ tiêu kinh tế - xã hội năm 2014 của tỉnh.

Hoàng Nga