Bảo vệ người tiêu dùng: Trách nhiệm của toàn xã hội

Trong bối cảnh kinh tế thị trường ngày càng mở cửa, người tiêu dùng (NTD) ngày càng có thêm nhiều cơ hội để lựa chọn hàng hoá và tiêu dùng dịch vụ. Tuy nhiên, với những mặt trái của cơ chế thị trường, NTD cũng đồng thời phải đối mặt với rất nhiều rủi ro.

Đoàn liên ngành của tỉnh kiểm tra mặt hàng nước rửa chén tại một cửa hàng thuộc phường Bạch Đằng (TP Hạ Long) ngày 11-3-2014.

Điểm tựa của NTD

Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, hiện nay do chính sách pháp luật của ta chưa rõ ràng, thiếu tính đồng bộ, chế tài xử phạt chưa đủ mạnh nên đã khiến cho nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân lợi dụng, gây thiệt hại không nhỏ đến quyền lợi của NTD. Trên thực tế, NTD đang bị xâm hại quyền lợi và “móc túi” một cách tinh vi thông qua nhiều hình thức như: Gian lận trong đo lường, chất lượng, mua phải hàng giả, hàng nhái... Đáng chú ý là việc vi phạm có thể diễn ra ở mọi nơi, mọi lúc, diễn biến phức tạp cả về quy mô, phạm vi và hình thức, đặc biệt là những khu vực đô thị lớn, đông dân cư, sức mua cao... trong khi đó trên thực tế, đại đa số người dân vẫn chưa biết đến khái niệm Quyền của NTD. Trước thực trạng trên, tháng 7-2012, Hội Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng (BVQLNTD) tỉnh đã được thành lập với mục tiêu trở thành “điểm tựa” cho hơn 1,2 triệu NTD tại Quảng Ninh. Mặc dù thành lập chưa đầy 2 năm trong điều kiện cơ sở vật chất thiếu thốn, cán bộ chuyên trách không có, nguồn kinh phí hạn hẹp... nhưng với sự cố gắng, nỗ lực và quyết tâm cao, Hội đã và đang góp phần nâng cao tiếng nói cũng như quyền lợi của NTD. Thông qua những hoạt động cụ thể, thiết thực như: Cử cán bộ đi học khoá đào tạo kỹ năng giải quyết khiếu nại của NTD - kinh nghiệm của Nhật Bản do Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công Thương tổ chức tại các tỉnh thành trong nước; phối hợp với Công ty CP Sữa Việt Nam Vinamilk tổ chức phổ biến Luật BVQLNTD và tư vấn dùng sữa cho người cao tuổi tại TP Hạ Long và Móng Cái. Cùng với đó, Hội đã tích cực phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn tỉnh đấu tranh chống sản xuất buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ… nhằm ổn định môi trường kinh doanh lành mạnh thông thoáng thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế của tỉnh. Ngoài ra Hội cũng đã triển khai xây dựng gian hàng trưng bày hàng giả, hàng kém chất lượng tại một số chợ trung tâm ở các địa phương nhằm giúp NTD nhận biết được hàng giả cũng như hàng kém chất lượng trong quá trình trao đổi, mua bán hàng hoá...

Trong thời buổi tiềm ẩn nhiều nguy cơ về hàng giả, hàng nhái, mất VSATTP như hiện nay, công tác bảo vệ NTD phải là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Trong ảnh: Khách mua hàng tại Siêu thị điện máy HC, phường Hồng Hà, TP Hạ Long.

Đến trách nhiệm của toàn xã hội

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bảo vệ NTD của Quảng Ninh hiện vẫn còn gặp không ít khó khăn, số lượng NTD tại Quảng Ninh hiểu biết về Luật vẫn chưa vượt quá 10%. Một trong những nguyên nhân chính khiến cho NTD không biết đến 8 quyền cơ bản của mình là do công tác tuyên truyền chưa được tốt. Ngoài ra, một bộ phận cán bộ, kể cả cán bộ quản lý của các ngành có liên quan chưa xác định được nhiệm vụ bảo vệ quyền lợi của NTD là “trách nhiệm chung của Nhà nước và toàn xã hội”. Nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân SXKD, dịch vụ chưa thực sự quan tâm đến việc xây dựng và phát triển thương hiệu đối với chất lượng sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cung cấp cho NTD. Thậm chí khi bị NTD khiếu nại còn cố tình trì hoãn thời hạn giải quyết, gây phiền hà, thiệt hại NTD. Đặc biệt, chính bản thân NTD khi bị xâm hại cũng thường lựa chọn cách im lặng, ngại làm đơn khởi kiện, ngại va chạm với những thủ tục hành chính...  Trong khi đó, bộ máy quản lý nhà nước ở các địa phương (gọi chung là cấp huyện) về BVQLNTD chưa có. Ở cấp tỉnh đã có nhưng bộ máy còn mỏng, không có biên chế, thiếu nhân lực chuyên trách, không có kinh phí hoạt động nên Hội không đủ sức để triển khai. Phần lớn các tổ chức đoàn thể phối hợp với Hội vẫn theo kiểu “đánh trống ghi tên” nhưng trên thực tế là vẫn chưa triển khai, lồng ghép các hoạt động liên quan đến BVQLNTD. Trao đổi với chúng tôi ông Vũ Văn Thìn, Chủ tịch Hội cho biết: “Để công tác bảo vệ NTD thực sự đi vào cuộc sống và có chuyển biến, các cơ quan quản lý nhà nước phải coi việc bảo vệ NTD là một trong những nhiệm vụ trọng tâm; công tác bảo vệ NTD phải được xã hội hoá sâu rộng, phải tạo nên dư luận xã hội, văn hoá ứng xử để bảo vệ NTD. Quan trọng hơn cả các cấp, ngành, hội, đoàn thể phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền để góp phần giúp NTD được trang bị đầy đủ các kiến thức có liên quan 8 quyền lợi cơ bản của họ...”.

Mặc dù NTD là số đông, nhưng do NTD thường hành động riêng lẻ và không nắm rõ các quyền lợi cơ bản nên thường chịu thiệt thòi. Vì vậy, để công tác bảo vệ NTD thật sự đạt hiệu quả và có chiều sâu, hơn lúc nào hết trách nhiệm này cần sự chung tay và hưởng ứng của toàn xã hội.

Hoàng Nga