Phục tráng nếp cái hoa vàng Đông Triều

Giống lúa nếp cái hoa vàng đã tồn tại và trở thành một sản phẩm đặc sản của Đông Triều trong nhiều năm qua. Theo đánh giá của các chuyên gia và người dân thì dù rằng các địa phương lân cận như Hải Dương, Hải Phòng, Bắc Ninh cũng trồng cấy giống lúa nếp, nhưng không thể so sánh về chất lượng, độ thơm ngon, dẻo được với giống nếp cái hoa vàng của Đông Triều. Bởi chất lượng gạo nếp cái hoa vàng Đông Triều được đánh giá là ngon đứng đầu trong các loại gạo nếp, hạt đầy tròn, không vỡ, đặc biệt khi nấu cơm trong và ráo, mềm nhưng không nát, thơm đậm đà, hấp dẫn. Nếp cái hoa vàng có được chất lượng vượt trội như vậy là nhờ khí hậu, chất đất của Đông Triều tạo nên đặc trưng riêng. Nhận thấy thế mạnh sản phẩm này, huyện Đông Triều đã quyết tâm xây dựng thương hiệu tập thể cho giống lúa nếp cái hoa vàng, nhưng do giống này tồn tại lâu, dễ bị thoái hoá, năng suất thấp, chất lượng giảm, nên đã không còn dẻo và thơm như giống gốc ngày xưa. Biểu hiện ngoài đồng ruộng cây cao, cây thấp, tỷ lệ hạt thóc có râu chiếm tới 28%, gạo đỏ chiếm 5%.

Ông Nguyễn Ngọc Tiến, Tổng Giám đốc Công ty CP Giống cây trồng Quảng Ninh giới thiệu với lãnh đạo tỉnh về một số giống lúa nếp của đơn vị.

Để bảo tồn và phát triển thương hiệu giống lúa quý này, từ năm 2010 huyện Đông Triều chỉ đạo Phòng NN&PTNT huyện phối hợp với Công ty CP Giống cây trồng Quảng Ninh triển khai đề tài “Phục tráng giống lúa nếp cái hoa vàng Đông Triều”. Với quy mô thực hiện ở bốn xã là Yên Đức, Hồng Phong, Hoàng Quế và Nguyễn Huệ với tổng diện tích 50ha. Bắt đầu từ vụ mùa năm 2010 các đơn vị liên quan thực hiện sản xuất G0, vụ mùa 2011 sản xuất G1, vụ mùa 2012 sản xuất G2 (siêu nguyên chủng) và vụ mùa 2013 sản xuất giống nguyên chủng, trên diện tích 5ha với 33 hộ tham gia. Kết quả đến nay đã sản xuất được 850kg giống siêu nguyên chủng và 3.500kg giống nguyên chủng. So sánh với giống nếp cái hoa vàng cũ thời gian sinh trưởng ngắn hơn 2-3 ngày, chiều cao cây thấp hơn 0,4-0,6cm, thời gian trỗ ngắn hơn 3-4 ngày, độ thuần đồng ruộng tốt hơn, cứng cây hơn, độ tàn của lá lâu hơn. Khả năng chống chịu với sâu bệnh tốt, đa số ở điểm 1-3, trong khi giống cũ điểm 3-7. Các chỉ tiêu cấu thành năng suất đều cao hơn, năng suất thực thu 45,1 tạ/ha tăng so với giống cũ 11%. Chất lượng giống nếp cái hoa vàng Yên Đức được phục tráng tỷ lệ gạo cao 66,06% (giống cũ 64,38%), gạo trắng, cơm đậm, dẻo lâu do hàm lượng Amylôse thấp hơn 12,28% (giống cũ 21,97%), đặc biệt giống phục tráng có mùi thơm hơn. Nhờ chủ động được giống, nên từ năm 2014 này huyện Đông Triều sẽ mở rộng diện tích sản xuất nếp cái hoa vàng ở 7 xã với diện tích 600ha.

Ông Nguyễn Ngọc Tiến, Tổng Giám đốc Công ty CP Giống cây trồng Quảng Ninh cho biết: Trong lịch sử cây lúa nước thì Đông Triều chính là cái nôi của nhiều giống lúa nếp quý và việc khôi phục giống lúa nếp cái hoa vàng Đông Triều chính là làm sống lại một giống nếp đặc sản có một không hai. Chúng tôi nhận thức rằng, để làm nên thương hiệu một giống lúa phải có các yếu tố ‘‘thiên - địa - nhân - giống”. Thiên là trời (tiểu vùng, khí hậu, thời tiết), địa là đất (chất đất, các vi lượng), nhân là người (kỹ thuật canh tác của nông dân), ba yếu tố này đã có sẵn ở Đông Triều. Cái quan trọng nhất là giống (nguồn gen) thì nếp cái hoa vàng Đông Triều đã thất truyền khá lâu, chỉ còn rất ít hộ cấy và giống đã bị phân ly, năng suất thấp, chất lượng không ngon như trước. Với quyết tâm Công ty đã phục tráng thành công giống nếp cái hoa vàng Đông Triều, hơn 20 tấn giống nguyên chủng đã được sản xuất, năng suất đạt 4,2 tấn/ha, giống có độ thuần đồng ruộng 99,9% hạt thóc không có râu, gạo không có hạt đỏ, chất lượng cơm dẻo lâu, có mùi thơm đặc trưng. Thành công này không chỉ góp phần lưu giữ một giống lúa quý, mà còn giúp cho người nông dân nâng cao thu nhập, xây dựng thương hiệu sản phẩm. 

Ngọc Lan