Thanh toán không dùng tiền mặt: Cần tăng cường công tác tuyên truyền

Trong vài năm trở lại đây, đã có rất nhiều dịch vụ sử dụng hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt, nhằm giúp khách hàng thanh toán thuận tiện hơn, bảo đảm an toàn nguồn tiền. Đồng thời, đây cũng là giải pháp để chủ dịch vụ quản lý ngân sách khoa học, giảm nhân công quản lý; đối với nhà nước sẽ giảm được đáng kể nguồn kinh phí cho việc in tiền giấy. Dù đến thời điểm này, việc sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt không còn xa lạ với người dân, nhưng qua khảo sát cho thấy, trong đại đa số những giao dịch hàng ngày, thói quen của người tiêu dùng vẫn là “tiền tươi, thóc thật”.

Thanh toán hoá đơn mua hàng qua máy POS tại Siêu thị công nhân thuộc Công ty Than Hòn Gai.

Theo thống kê của NHNN Chi nhánh Quảng Ninh, đến hết năm 2013, các loại thẻ ATM mà ngân hàng trên địa bàn cung cấp cho khách hàng đã lên tới vài trăm nghìn thẻ. Trong đó, không hiếm khách hàng sử dụng một lúc từ 2-4 thẻ. Tuy nhiên, không nhiều khách hàng sử dụng được hết các tính năng của thẻ. Các dịch vụ sử dụng thẻ để thanh toán tuy có tăng, nhưng không đáng kể. Trường hợp như của khách hàng Lê Thị Thái (phường Hà Tu, TP Hạ Long). Do gia đình kinh doanh nước nên tổng số tiền thanh toán của chị Lê Thị Thái mỗi dịp mua hàng tại Siêu thị Metro Hạ Long có thể lên tới từ 3-5 triệu đồng. Mặc dù tiêu tốn số tiền lớn như vậy, nhưng chị Thái vẫn trả bằng tiền mặt, trong khi bản thân chị cũng có thẻ tín dụng. Chị Thái cho biết: “Cũng là do thói quen thôi, mỗi lần đi mua sắm tôi thường cầm một khoản tiền dự kiến vừa đủ lượng hàng mình dùng. Thông thường thẻ tín dụng của tôi hay sử dụng để nhận tiền và rút tiền hơn là chi trả các khoản hàng ngày thế này. Sử dụng tiền trong thẻ để mua bán tôi sợ mình không cân đối được mà tiêu lẹm vào các khoản khác”.

Trên thực tế, những trường hợp “ngại” sử dụng thẻ để thanh toán mua bán hàng hoá tiêu dùng kể trên hiện nay khá phổ biến và cũng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Qua tìm hiểu được biết, trong 2 năm trở lại đây, một số ngân hàng lớn như Vietinbank, Vietcombank, Agribank… đã có nhiều hình thức ưu đãi, hỗ trợ các đơn vị kinh doanh để lắp đặt máy POS như: Miễn phí máy, miễn phí công lắp đặt, miễn phí trong giai đoạn đầu sử dụng… Hầu hết các máy này đều là loại mới, khá nhỏ gọn và kết nối thông suốt với hệ thống ngân hàng 24/24h. Khi khách hàng có nhu cầu thanh toán chỉ cần quẹt thẻ, xác nhận mã số, ngân hàng sẽ tự động trừ khoản tiền tương ứng khách hàng phải trả, đồng thời, chuyển luôn khoản tiền đó tới chủ tài khoản mới - là đơn vị bán hàng. Các thao tác này diễn ra nhanh chóng chưa đến 1 phút và theo các ngân hàng, độ tin cậy của hình thức thanh toán này là 100%, hoàn toàn không có chuyện mất tài khoản, bị trừ thêm tiền như nhiều khách hàng lo ngại. Tuy nhiên, do cả đơn vị bán và người mua đều không ai muốn trả khoản phí cho ngân hàng, trong khi thực hiện giao dịch này (khoản phí khá thấp) nên việc sử dụng POS hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế. Cũng có nhiều đơn vị kinh doanh nhận lắp đặt máy POS, nhưng ngại trả phí ngân hàng hoặc có ý định “lách thuế” trong quản lý doanh thu, nên thường để máy POS ở những góc khuất và không giới thiệu với khách hàng, chỉ khi khách hàng yêu cầu mới mang ra.

Vì những lý do trên mà hiện nay, thanh toán không dùng tiền mặt vẫn chủ yếu tập trung qua giao dịch ngân hàng. Theo số liệu thống kê của NHNN Chi nhánh Quảng Ninh, dự kiến đến hết năm 2013, tổng doanh số thanh toán qua ngân hàng trên địa bàn đạt khoảng 750.000 tỷ đồng, giảm 12,3% so với năm 2012. Trong đó, thanh toán không dùng tiền mặt đạt 600.000 tỷ đồng, chiếm 80% tổng doanh số thanh toán. Để đẩy mạnh hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, một số ngân hàng vẫn thực hiện ưu đãi lắp đặt máy POS cho một số đơn vị kinh doanh trên địa bàn, trong thời gian đầu thực hiện miễn giảm phí giao dịch qua POS. Ngoài ra, NHNN Việt Nam cũng đang dự thảo thông tư để hướng dẫn việc thực hiện dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt đã được quy định tại Điều 14 Nghị định 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ. Trong đó, tập trung hướng dẫn nội dung chi tiết liên quan đến thực hiện dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt trong nước và quốc tế qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, thiết nghĩ, để có thể đẩy mạnh thanh toán không sử dụng tiền mặt cần tăng cường tuyên truyền để người dân và đơn vị kinh doanh hiểu sâu hơn và tích cực sử dụng dịch vụ này.

Vân Du