Lãi suất cho vay không được dưới giá vốn

Việc chạy đua hạ lãi suất cho vay xuống thấp, thậm chí thấp hơn giá vốn, tới đây sẽ không còn được khuyến khích mà còn bị Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thanh tra, kiểm tra và xử lý.

Quyết định này vừa được NHNN ban hành nhằm tránh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh. Tuy nhiên, không phải NH nào cũng ủng hộ quan điểm này.

Chưa sát thực tế

Ông Đỗ Minh Toàn, tổng giám đốc NH ACB, nói hiện các NH đang dư vốn tạm thời và lãi suất (LS) cho vay trên thị trường liên NH chỉ khoảng 5,5% nên việc một số NH hạ LS xuống thấp để cho vay cũng là điều dễ hiểu. Chưa kể giá vốn tại mỗi NH sẽ khác nhau. Do đó quy định như thế này sẽ gây khó cho một số NH vì nhu cầu vốn hiện nay của doanh nghiệp không nhiều.

Khách hàng giao dịch tại một ngân hàng quận 1, TP.HCM - Ảnh: Thanh Đạm

Phó tổng giám đốc một NH khác nói lý do để NHNN đưa ra quyết định này là trong cuộc họp với NHNN vừa qua, một số NH phản ảnh tình trạng NH cạnh tranh cho vay dưới giá vốn, giành giật khách hàng lẫn nhau dẫn đến nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng vay vốn giá rẻ của NH này để gửi ở NH khác nhằm hưởng chênh lệch.

Tuy nhiên theo ông này, trên thực tế không phải doanh nghiệp nào cũng làm như vậy. Hiện NH này cho một số khách hàng vay LS 6,5-7%, thấp hơn một chút so với LS huy động, nhưng đây là khách hàng có lịch sử tín dụng tốt, vay số lượng lớn và có sử dụng nhiều dịch vụ của NH, qua đó NH thu được một số phí khác để bù đắp.

“Văn bản này chưa sát thực tế lắm, cần phải được điều chỉnh. NH sẽ chờ một thời gian để xem các vướng mắc phát sinh trong thực tế, từ đó có kiến nghị” - ông này nói.

Lãnh đạo một NH khác nói quy định trên khá cứng nhắc vì hiện nay rất khó tìm kiếm khách hàng tốt, do vậy NH buộc phải hạ LS để mời gọi khách hàng về với NH. Cũng chưa chắc là NH cho vay lỗ vì có nhiều khoản NH cho vay LS cao hơn, từ đó bù đắp được chi phí.

“NHNN nói chung là giá vốn, nhưng giá vốn mỗi NH mỗi khác nhau, NH có vốn nhà nước chi phối luôn có lợi thế về nguồn vốn rẻ so với các NH cổ phần. Thay vì quản lý cứng nhắc như vậy, NHNN nên có cách quản lý linh hoạt hơn, đó là yêu cầu NH cho vay giám sát xem doanh nghiệp có sử dụng vốn vay đúng mục đích hay không. Chỉ cần NH cho vay quản lý chặt thì sẽ không có chuyện doanh nghiệp đem tiền vay đi gửi hưởng chênh lệch” - vị này nói.

Cũng theo các NH, dù văn bản NHNN nói rằng việc cho vay LS thấp hơn LS huy động là biểu hiện kinh doanh không lành mạnh về mặt tài chính, có thể tạo ra rủi ro cho chính các NH, nhưng chỉ với khách hàng tốt, thỏa mãn các điều kiện NH đưa ra thì mới được vay với LS rẻ. “Không có chuyện cho vay LS rẻ gây rủi ro cho các NH vì NH nào cũng tính toán rất kỹ các khoản thu khác để bù đắp” - chủ tịch HĐQT một NH nói. Ông cũng băn khoăn liệu tới đây NHNN có tính toán giá vốn cụ thể của từng NH để làm cơ sở xác định hay không.

Cần phải linh hoạt

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một quan chức NHNN nói rằng việc hạ LS cho vay xuống thấp hơn giá vốn không đảm bảo hiệu quả kinh doanh của NH và đó không phải là sự cạnh tranh hợp lý. Tất nhiên cũng phải tùy từng NH, NH cho vay được với LS thấp hơn chứng tỏ NH có nguồn vốn rẻ hơn, khả năng quản trị tốt hơn dẫn đến rủi ro thấp hơn chứ không thể áp đặt một chuẩn chung, cần phải linh hoạt tùy NH.

Nếu NH cho vay LS thấp vì khoản vay lớn và NH có nguồn thu từ dịch vụ khác như tiền gửi, mua bán ngoại tệ, thanh toán... thì không thể bắt lỗi NH được, miễn sao về tổng thể NH vẫn có lãi. “Ở khách hàng này, NH có quyền thu lời từ dịch vụ này ít hơn nhưng lại có nguồn thu từ dịch vụ khác bù đắp vẫn đảm bảo hiệu suất lợi nhuận cần thiết của NH với khách hàng” - ông này nói và cho biết nên hiểu giá vốn không hoàn toàn thuần túy là LS huy động nói chung.

Ông Nguyễn Phước Thanh, phó thống đốc NHNN, cho biết sáng 12-12 ông đã họp với NHNN TP.HCM để có công văn hướng dẫn cụ thể cho các NH.

Theo ông Thanh, về nguyên tắc quy định này của NHNN là đúng vì cho vay dưới giá vốn là NH lỗ, là phá thị trường, cạnh tranh không lành mạnh, nhưng để áp dụng vấn đề này trong thực tế không phải là dễ.

Tại buổi họp, ông Thanh cũng đặt ra các tình huống. Theo đó, phương án 1 là quy định không được cho vay dưới chi phí vốn. Tuy nhiên, phương án này vừa mang tính hành chính vừa không ổn, bởi NHNN chỉ có thể hậu kiểm chứ không thể tiền kiểm chi phí vốn của các NH được.

Phương án 2 đưa ra một mức sàn cũng không có cơ sở thực tiễn, vì thời gian qua một mặt NHNN kêu gọi giảm LS nhưng giờ lại đưa ra “mức chặn” thì sẽ không ổn.

Do vậy chỉ có thể quản theo hướng LS cho vay không được thấp hơn LS huy động cùng thời hạn. Theo ông Thanh, như vậy tương đối là hợp lý và sắp tới NHNN TP sẽ triển khai theo hướng này.

“Trong văn bản này NHNN cũng chỉ khuyến cáo các NH không nên cho vay thấp hơn LS huy động cùng kỳ hạn thôi, và nếu NH nào cho vay LS thấp hơn thì phải có giải trình NHNN tại sao như thế. Nếu NH có giải trình hợp lý thì NHNN sẽ chấp nhận” - ông Thanh nói.

TS Lê Thẩm Dương, trưởng khoa quản trị kinh doanh ĐH Ngân hàng TP.HCM, cho rằng việc hạ LS cho vay xuống mức thấp của các NH không sai.

Tuy nhiên, vừa qua NHNN thấy rằng có tín hiệu cho thấy có tình trạng cạnh tranh không lành mạnh. “Cứ cạnh tranh như vừa qua NH cho vay cũng chết mà không cho vay cũng chết, NH làm mọi cách để giành khách hàng của nhau”. Do vậy theo TS Dương, cần thiết phải có quy định để ban hành luật chơi nhằm đảm bảo tính công bằng giữa các NH.

Theo Tuổi trẻ