Hạ lãi suất cho vay: Ngân hàng thừa tiền - Doanh nghiệp vẫn thiếu vốn

Với việc các ngân hàng đồng loạt hạ lãi suất huy động về mức tối đa 7,5%/năm (kỳ ngắn hạn) và 11% (kỳ dài hạn) được coi là cơ sở để nguồn vốn cho vay cũng sẽ theo đó giảm dần. Tuy nhiên, trái ngược với việc giảm lãi suất huy động đồng loạt, mức lãi suất cho vay hiện nay ở các ngân hàng rất khác nhau. Thậm chí không hiếm ngân hàng vẫn “treo” lãi suất trên 15% trong khi số khác đã áp dụng lãi suất 11%. Điều này đồng nghĩa với việc, hàng nghìn doanh nghiệp vẫn đang tiếp tục “thấp thỏm” chờ những động thái mới từ phía các ngân hàng.

Lãi suất cho vay xuống chậm

Theo số liệu thống kê của NHNN Chi nhánh Quảng Ninh, tính đến hết quý I, tổng nguồn vốn hoạt động của các ngân hàng trên địa bàn đạt 69.700 tỷ đồng, tăng 6,2% so với cuối năm 2012. Doanh số cho vay của các ngân hàng trên địa bàn trong 3 tháng đầu năm đạt 25.000 tỷ đồng, giảm 12,8% so với cuối năm 2012. Trong đó, cho vay ngắn hạn 21.000 tỷ đồng; cho vay trung và dài hạn 4.000 tỷ đồng. Mức lãi suất các ngân hàng áp dụng trong tháng 3 trung bình ở mức 15%. Đáng chú ý, ngay sau khi áp dụng biểu lãi suất huy động mới (26-3), từ đầu tháng 4 trở đi, nhiều ngân hàng cũng đã công bố biểu lãi suất cho vay mới theo mức giảm dần. Ông Nguyễn Văn Oang, Giám đốc Ngân hàng NN&PTNT Chi nhánh Quảng Ninh (Agribank) cho biết: “Từ ngày 1-4 rất nhiều món vay của Agribank đã được hạ lãi suất xuống còn 11%/năm. Mặc dù vậy, vốn ngân hàng có hạn nên các khoản vay mức lãi suất 11%/năm chủ yếu tập trung cho khu vực nông nghiệp, nông thôn. Đối với các doanh  nghiệp ngoài ngành nghề, ngân hàng có muốn cũng khó đáp ứng”.

Giải quyết hàng tồn kho là một trong những yếu tố tăng niềm tin doanh nghiệp với ngân hàng trong các hoạt động vay vốn. Trong ảnh: Bãi chứa sản phẩm Công ty CP Gốm Đất Việt, huyện Đông Triều.

Tính đến thời điểm này, khoảng 87,9% tổng dư nợ tại các ngân hàng trên địa bàn đang áp dụng lãi suất cho vay dưới 15%; còn lại, khoảng 12,1% khoản vay áp dụng lãi suất trên 15%. Đại đa số các món vay trên 15% là món vay tiêu dùng, vay theo thoả thuận, các khoản vay không đủ điều kiện hạ lãi suất… Đáng chú ý, trong khi lãi suất ngân hàng có vốn nhà nước đã giảm ở nhiều khoản vay chỉ còn 11%/năm thì tại các ngân hàng TMCP đa phần vẫn ở mức chênh khá cao, chủ yếu là 15%/năm. Không ít ngân hàng còn cho vay cao hơn mốc này. Thực tế, theo phản ánh từ Hiệp hội Doanh nghiệp Quảng Ninh, với mức lãi suất 11%/năm như một số ngân hàng công bố nhưng chẳng có mấy doanh nghiệp tiếp cận được. Đại diện Công ty CP Thương mại và Sản xuất Quảng Long (Cẩm Phả) cho biết: Khó khăn áp lực với Công ty chúng tôi hiện nay đang phải đối mặt là tình hình khó khăn về vốn. Bên cạnh việc không tự giải quyết được vốn, Công ty còn phải lo xoay sở nguồn tiền để trả gốc và lãi vay đến hạn của ngân hàng. Không có điều kiện để đầu tư phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh hiện tại đang bị chững lại. Được biết, theo Nghị quyết 02 của Chính phủ, doanh nghiệp chúng tôi nằm trong nhóm được vay vốn ưu đãi với lãi suất 11%/năm. Tuy nhiên, trong số 3 ngân hàng Công ty có quan hệ vay vốn, duy nhất có Agribank áp dụng lãi suất 11%. Còn lại, chúng tôi đang chịu mức lãi suất cho vay 15%/năm.

Doanh nghiệp “dài cổ” chờ hạ lãi suất

Đánh giá của NHNN Chi nhánh Quảng Ninh cho thấy hiện nay nguồn tiền ở các ngân hàng khá dồi dào, đủ đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng. Thậm chí, số tiền giải ngân cho khách vay chỉ là một khoản rất nhỏ trong nguồn tiền hiện ngân hàng đang nắm giữ. Nghịch lý ở chỗ, trong khi ngân hàng “thừa tiền” thì doanh nghiệp lại vẫn “khát vốn” từng ngày. Lãnh đạo một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng ta thán: Vay được tiền ngân hàng đã khó chứ chưa nói đến vay vốn với lãi suất thấp. Mà thấp ở đây, hầu hết doanh nghiệp chỉ hy vọng ở mốc 12-13%/năm chứ chưa dám “mơ” đến mốc 11%.

Tìm hiểu nguyên nhân của nghịch lý trên, có thể thấy một lý do quan trọng, đó là vấn đề giữa ngân hàng và doanh nghiệp đang mất niềm tin vào nhau. Ngân hàng không có niềm tin với doanh nghiệp là sẽ hoàn trả được nợ; còn doanh nghiệp thì không tìm được vốn vay đổ lỗi cho ngân hàng quá khắt khe trong điều kiện vay vốn so với thời gian trước đây. Do mất niềm tin nên ngay cả khi doanh nghiệp mang theo tài sản để thế chấp may ra được ngân hàng cho vay được khoảng 30-40% tài sản đó. Chỉ có doanh nghiệp được tín nhiệm lắm mới được cho vay đến 50%, dù rằng ngân hàng rất muốn cho doanh nghiệp vay. Định giá tài sản quá thấp, lãi suất cao, nhiều doanh nghiệp trong tình thế “tiến thoái lưỡng nan” giải bài toán vay vốn ngân hàng. Ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Quảng Ninh cho biết: Hiện nay theo quy định cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa đã có một số ngân hàng áp dụng chính sách ưu đãi vốn, tuy nhiên, còn có rất nhiều ngân hàng vẫn chưa thực hiện điều này. Bởi vậy, doanh nghiệp rất khó khăn để vay được vốn ưu đãi. Trong khi đó, lãi suất cho vay giữa ngân hàng TMCP và doanh nghiệp hiện nay thả nổi để hai bên tự thoả thuận, việc thoả thuận không nghiêng về phía khách hàng vay mà chỉ thuận lợi cho ngân hàng. Doanh nghiệp vì thiếu vốn nên vẫn phải chấp nhận. Trong hoàn cảnh này, nếu lãi suất vẫn ở mức 15%/năm, nhiều doanh nghiệp sẽ rất chật vật để phát triển sản xuất.

Cần một cầu nối

Trên thực tế, ngân hàng cũng là một loại hình doanh nghiệp đặc thù và để đảm bảo cho hoạt động doanh nghiệp này thì việc loại trừ rủi ro là điều cần thiết. Tuy nhiên, việc phân loại các hồ sơ cho vay hiệu quả, khả thi ở mỗi ngân hàng rất khác nhau, phụ thuộc vào nhiều tiêu chí, định hướng phát triển của ngân hàng. Nếu ngân hàng quá dè chừng với hồ sơ vay vốn sẽ khiến cho nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp sản xuất thêm phần điêu đứng. Xét về lâu dài, điều này cũng sẽ có những ảnh hưởng bất lợi tới hệ thống ngân hàng. Do vậy, việc các ngân hàng xem xét tới việc tiếp tục hạ lãi suất cho vay đối với doanh nghiệp (đặc biệt là các doanh nghiệp nằm trong nhóm ưu tiên ưu đãi lãi suất) là cần thiết. Tại hội nghị kết nối ngân hàng và doanh nghiệp diễn ra tại TP Hạ Long vào đầu tháng 4 vừa qua, hầu hết các ngân hàng đều khẳng định việc tiếp tục hạ lãi suất cho vay sẽ được thực hiện. Tuy nhiên, cụ thể vào thời điểm nào, lộ trình ra sao lại chưa được “bật mí”. Về vấn đề này, bên cạnh những nỗ lực của doanh nghiệp để lấy lại niềm tin với ngân hàng, thiết nghĩ, các ngân hàng cũng nên có những động thái tích cực hơn.

Cùng với đó, rất cần một chiếc cầu nối thực sự hiệu quả từ cơ chế chính sách làm cơ sở để doanh nghiệp thoát khỏi tình trạng sản xuất trì trệ, tạo niềm tin nhiều hơn với ngân hàng.

Vân Du