Vượt khó bằng thay đổi phương thức hoạt động

TP Móng Cái những ngày giáp Tết Quý Tỵ không còn không khí nhộn nhịp, tấp nập như những năm trước đây. Tại cửa khẩu Ka Long, hàng nghìn con đò từng lặc lè cõng hàng trăm tấn hàng trên mình xếp kín, dày đặc thì nay vắng bóng, trả lại một không gian trầm lắng, tĩnh mịch. Tại điểm thông quan Lục Lầm, các bến bãi chờ xuất hàng hoá không có tình trạng ùn ứ, ách tắc. “Hiện có tới 40% doanh nghiệp (DN) phá sản, 40% DN hoạt động thua lỗ buộc phải thu hẹp sản xuất, 10% DN duy trì hoạt động ổn định” ông Hoàng Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội DN Móng Cái khẳng định.

TP Móng Cái đang ngày một phát triển.

Trong cuộc gặp mặt các DN của TP Móng Cái gần đây, lãnh đạo địa phương và cộng đồng DN tham gia các hoạt động giao thương, sản xuất kinh doanh trên địa bàn cũng đã khẳng định: Số phận của các DN hoạt động biên mậu đang nằm trong tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc”. Và khó khăn lớn nhất của DN hiện nay không nằm ở vốn mà chính là sự thắt chặt các cơ chế chính sách biên mậu. Một DN lý giải rằng, với con số trên 80% DN hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu thế nhưng cơ cấu hoạt động phần lớn của các DN lại theo hình thức “ăn xổi” và hoạt động theo phương thức tiểu ngạch. Do đó, hầu hết các DN Việt Nam đang chịu sự áp đặt của phía đối tác Trung Quốc. Đây cũng là nguyên nhân khiến các DN Việt Nam “vấp ngã” mỗi khi có sự thay đổi về chính sách biên mậu của phía đối diện. DN này minh chứng cụ thể: Vào quý II, quý III năm 2012, khi có sự thắt chặt các chính sách biên mậu của phía Trung Quốc, các DN hoạt động tạm nhập tái xuất hàng đông lạnh đã chịu thiệt hại quá lớn về kinh tế. Nhiều DN đã khái toán thống kê với mức thua lỗ lên tới hàng trăm tỷ đồng, bao gồm các khoản chi phí về nhân công, về giá trị hợp đồng, bến bãi, môi trường... Trước tình hình đó, các DN hoạt động qua khu vực cửa khẩu Móng Cái cũng đã tính đến các giải pháp lâu dài, đó là tham gia vào thị trường XNK chính ngạch. Tuy nhiên, thủ tục, cơ chế và các khoản chi phí quá cồng kềnh đã khiến DN do dự.

Ngoài các chính sách biên mậu của Trung Quốc, nhiều DN cũng cho rằng trong bối cảnh đang rất bế tắc hiện nay, việc cùng lúc thực hiện Chỉ thị 23 của mình còn bị tắc ở ngay những chính sách của Trung ương. Đặc biệt Chỉ thị 23 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu và gửi kho ngoại quan được xem như “khó chồng khó”. DN buộc phải ký quỹ đặt cọc tối thiểu 5 tỷ đồng để xử lý môi trường và tiêu huỷ hàng tồn đọng không tái xuất được, hàng tạm nhập không đúng với khai báo thuộc diện bị xử lý tiêu huỷ. Ngoài ra, DN phải thông báo kế hoạch giao hàng, nhận hàng và các chi tiết liên quan đến lô hàng tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu cho cơ quan cấp phép, hải quan và cảng vụ tối thiểu là 7 ngày trước khi hàng về đến cảng Việt Nam. Thêm vào đó, thời gian hàng hoá tạm nhập được lưu tại Việt Nam không quá 45 ngày và chỉ được gia hạn 1 lần tối đa 15 ngày. Hết thời hạn này thương nhân buộc phải tái xuất ra khỏi Việt Nam trong vòng 15 ngày qua cửa khẩu tạm nhập, không cho phép qua các cửa khẩu khác. Trường hợp không tái xuất được thì tịch thu và xử lý theo quy định của pháp luật.

Chia sẻ khó khăn với DN, tỉnh và TP Móng Cái đã có những chương trình trợ giúp các doanh nghiệp như: Hỗ trợ tín dụng đầu tư, bảo lãnh tín dụng trong lĩnh vực xuất khẩu, các lĩnh vực gắn với phát triển nông nghiệp, nông thôn; đa dạng hoá các sản phẩm dịch vụ phù hợp với khả năng và điều kiện của các doanh nghiệp; cung cấp dịch vụ tư vấn về tín dụng, đầu tư và các lĩnh vực khác; miễn giảm tiền thuê đất, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp. Về mặt bằng sản xuất đã triển khai các chính sách ưu đãi tài chính về đất đai nhằm hỗ trợ cơ sở sản xuất và tạo quỹ đất mới cho doanh nghiệp thuê và xây dựng các khu, cụm công nghiệp. Đồng thời, tăng cường đào tạo bổ sung nguồn nhân lực có chất lượng cho doanh nghiệp; triển khai các chương trình xúc tiến thương mại, khuyến công, xây dựng thương hiệu và các hoạt động tiêu thụ, mở rộng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu… Tuy nhiên, lãnh đạo TP Móng Cái cũng như nhiều cơ quan chức năng cho rằng, cái chính vẫn là DN phải tự cởi trói cho mình thông qua những thay đổi về phương thức hoạt động từ tiểu ngạch sang chính ngạch, từ hoạt động mang tính “chộp giật” sang hoạt động có tính lựa chọn, căn cơ và đảm bảo sự bền vững hơn.

“Trong bối cảnh kinh tế năm 2013, dự báo sẽ còn tiếp tục có nhiều khó khăn ảnh hưởng trực tiếp tới các DN hoạt động sản xuất kinh doanh, thương mại qua khu vực biên giới, vì vậy sự thay đổi tư duy phương thức hoạt động là điều kiện quan trọng để giúp DN tồn tại và vượt qua “cơn bão” khủng hoảng này”, ông Lê Ngọc Lưu, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Móng Cái khẳng định. Ông Lưu cũng cho biết, về phía TP Móng Cái cũng đã tích cực xây dựng chương trình kế hoạch và chỉ đạo các cơ quan chức năng thống nhất vào cuộc để trợ giúp DN.

Bá Khang