Chuyển đổi cơ cấu giống chè ở Hải Hà: Tiền đề xây dựng thương hiệu

Đã từ lâu khi mỗi lần nhắc tới Hải Hà là người ta liền nghĩ ngay đến “chè Hải Hà”. Cây chè có lẽ đã gắn bó với vùng đất và con người nơi đây quá nửa thế kỷ. Và với nhiều hộ gia đình nơi đây, cây chè chính là “cây làm giàu”.

Nhiều diện tích chè trên địa bàn xã Quảng Thịnh (Hải Hà) được chuyển đổi giống mới có năng suất cao.

Dọc tuyến đường từ trung tâm huyện tới nhiều xã, trước mắt chúng tôi là trập trùng những ngọn đồi với vòng sóng lượn của chè theo hình trôn ốc. Những ánh nắng hiếm hoi của mùa đông đã tráng một lớp nhũ vàng làm cho búp chè cố vươn khoe màu non mới. Hoa chè nhuần nhụy và tinh khiết thoảng vào gió một mùi hương thơm lan toả khắp không gian. Chè Hải Hà không chỉ được chuyển đi khắp các tỉnh trong nước mà còn được tiêu thụ ở một số nơi như Đài Loan, Trung Quốc... Đồng chí Đặng Tuấn Hiệp, Phó Phòng NN&PTNT huyện Hải Hà cho biết: “Chè được xác định là một trong những cây trồng chủ lực trong ngành sản xuất nông nghiệp huyện và là mô hình chủ đạo trong  việc phát triển kinh tế nông thôn theo chương trình xây dựng nông thôn mới của huyện. Mấy năm trở lại đây, diện tích chè trên địa bàn huyện có xu hướng tăng nhanh qua các năm. Đến nay diện tích chè của huyện là 982,4ha. Sản lượng chè búp tươi bình quân hàng năm trên 6.000 tấn, tương đương với 39 tỷ đồng. Sở dĩ, việc trồng chè đã trở nên phổ biến hơn, bởi đối với nhiều hộ gia đình, doanh nghiệp trên địa bàn, chè đem lại lợi nhuận không nhỏ, góp phần ổn định kinh tế, cải thiện đời sống kinh tế”. Vui mừng khi nói về những kế hoạch và dự định trong tương lai, Phó Phòng NN&PTNT huyện Hải Hà chia sẻ: “Để biến cây chè thành một cây trồng chủ lực, huyện đang tiếp tục thực hiện đề án cơ giới hoá trong việc trồng, thu hoạch và sản xuất chè nhằm giảm bớt sức lao động cho người nông dân và tạo tính ổn định về năng suất, chất lượng, góp phần khẳng định thương hiệu chè Hải Hà trên thị trường. Vừa nâng cao vị thế của sản phẩm trên thị trường, vừa là sự đảm bảo lâu bền cho những người trồng chè nơi đây, xây dựng thương hiệu cho chè Hải Hà là rất cần thiết”.

Xác định được tầm quan trọng của việc xây dựng thương hiệu chè Hải Hà, năm 2010, huyện Hải Hà đã bố trí kinh phí trên 980 triệu đồng để thực hiện dự án “Xây dựng và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Hải Hà” cho sản phẩm chè của huyện. Thực hiện dự án này, huyện Hải Hà đã và đang chủ động triển khai những bước quan trọng đầu tiên nhằm hoàn thành đúng tiến độ đề ra vào tháng 6-2013. Đó là tập trung cho việc quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu chất lượng cao.

Trước đây, cây chè vẫn chưa được quan tâm và khai thác đúng mức. Cùng với nhận thức của người dân còn hạn chế, bên cạnh các giống chè cũ (giống chè trung du lá nhỏ) người dân đã đưa nhiều giống chè vào trồng như LDP1, LDP2, Phúc Vân Tiên, PT95, chè Keo Am Tích... Sự đa dạng về giống chè đã tạo nên các sản phẩm chè với chất lượng và giá bán khác nhau. Điều này làm ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình xây dựng và phát triển thương hiệu chè của huyện. Bởi khi xác lập quyền sở hữu trí tuệ, sản phẩm chè phải đảm bảo đồng bộ về chất lượng, tiêu chuẩn chung để có thể đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của thị trường chè trong và ngoài nước. Do đó, trên cơ sở ổn định diện tích chè đang có, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giá trị kinh tế và bảo vệ thương hiệu của sản phẩm chè, huyện đang tích cực chuyển đổi, đưa những giống chè mới cho năng suất và chất lượng cao vào trồng và sản xuất, thay thế dần các giống chè trung du lá nhỏ với diện tích trên 400ha, giảm diện tích chè giống trung du lá nhỏ xuống chỉ còn từ 15-20% tổng diện tích chè toàn huyện. Năm 2012, tại các xã Quảng Long, Quảng Thịnh, huyện đã vận động nhiều hộ trồng chè tích cực chuyển đổi cơ cấu giống chè, trồng thay thế giống cũ bằng các giống chè mới có chất lượng như: PH8, PH10, Kim Tuyên, Ngọc Thuý với quy mô 30ha. Bên cạnh đó, cũng tại 2 xã này, huyện xây dựng mô hình thâm canh 30ha cho những nơi có giống chè LDP1, LDP2 được trồng từ năm 2004-2009. Để giúp các hộ gia đình, doanh nghiệp trồng chè trên địa bàn có điều kiện chuyển đổi cơ cấu giống chè, với những xã thử nghiệm trồng giống chè mới, các hộ gia đình tham gia đều được huyện hỗ trợ 100% giống, 50% phân bón.

Quảng Thịnh là một trong những xã có diện tích trồng chè lớn tại huyện Hải Hà, với gần 300 hộ gia đình tham gia trồng chè trên tổng diện tích trên 160ha. Trong những năm qua dưới sự hướng dẫn hỗ trợ của Phòng NN&PTNT huyện, xã Quảng Thịnh đã tích cực chuyển đổi, đưa giống chè mới như LDP1, Phúc Vân Tiên vào sản xuất cho hiệu quả kinh tế cao. Đến nay diện tích giống chè mới trên toàn xã đạt trên 53ha, chiếm trên 30% diện tích chè toàn xã. Các giống chè mới với năng suất dự kiến từ 18-20 tấn/ha/năm, tăng gấp 3-4 lần so với giống chè trung du lá nhỏ. Trong thời gian tới, xã sẽ tiếp tục nhân rộng diện tích các giống chè mới, thay thế dần giống chè cũ đã già cỗi và xuống cấp. Chúng tôi tới thăm đồi chè xanh tốt của chị Bùi Thị Hương, thôn 5, xã Quảng Thịnh. Chị Hương cho biết: “Nhờ những đồi chè này mà những năm qua đời sống của gia đình tôi được no đủ. Gắn bó với cây chè đã rất nhiều năm nay, tôi nghĩ nếu chất lượng sản phẩm không tốt thì xây dựng lô gô, thương hiệu hay gì đi nữa cũng vô ích. Nhận thức được điều đó, được sự hỗ trợ và giúp đỡ của huyện và xã, gia đình chúng tôi cũng mạnh dạn trồng giống chè LDP1. Đến nay, diện tích chè giống mới chiếm 25% tổng diện tích chè. Chè giống mới có năng suất cao, búp mập, khả năng chịu hạn tốt. Hi vọng rằng các giống chè mới sẽ được nhân rộng mô hình ra toàn huyện, tạo một vùng nguyên liệu dồi dào cho ngành công nghiệp sản xuất, chế biến chè. Sự thay đổi này đang có những bước tiến tích cực giúp cải thiện đời sống kinh tế cho người trồng chè, đồng thời tạo sự thống nhất về chất lượng thương hiệu chè Hải Hà trong việc quảng bá hình ảnh ở trong và ngoài tỉnh cũng như xuất khẩu”.

Có thể thấy, việc phát triển vùng nguyên liệu chất lượng cao là rất cần thiết, đây được coi là bước đi đảm bảo cho sự phát triển lâu bền đối với chè Hải Hà. Hy vọng, trong thời gian tới, huyện sẽ tích cực chuyển đổi giống trên diện tích rộng hơn nữa tạo tiền đề cho việc xây dựng và phát triển thương hiệu chè Hải Hà hoàn thành đúng tiến độ, tạo sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước, từng bước giúp người nông dân làm giàu.

Cao Quỳnh