Vì sao nhiều dự án bị chậm tiến độ?

Ách tắc từ khâu GPMB

Có tới 80% dự án chậm tiến độ đều liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) và đây là nguyên nhân chủ yếu khiến cho cả chính quyền lẫn nhà đầu tư mỏi mệt. Chỉ tính trong năm 2011, trên địa bàn tỉnh đã có 315 dự án đang triển khai thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng và theo đánh giá của những cán bộ chuyên trách về công tác này thì chỉ có khoảng 20% dự án suôn sẻ. Và theo báo cáo của cơ quan thanh tra thì có tới trên 70% khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai mà chủ yếu xoay quanh vấn đề đền bù GPMB. Điểm mặt các dự án có “thâm niên” trong GPMB như: Dự án khu đô thị Bãi Muối ở phường Cao Thắng; Nam ga Hạ Long (TP Hạ Long); khu đô thị Yên Thanh (Uông Bí) cho đến nay vẫn chưa xong do người dân vẫn chưa bàn giao mặt bằng.

Nguyên nhân của tình trạng trên một phần là do cơ chế chính sách về đất đai, quy hoạch, bồi thường GPMB không ổn định, thường xuyên thay đổi. Nhiều nội dung quy định chưa phù hợp với thực tế và có nhiều cách hiểu khác nhau nên khi áp dụng rất khó khăn; chính sách ban hành sau có lợi hơn nhiều so với chính sách ban hành trước dẫn đến khó khăn trong việc xử lý bồi thường chuyển tiếp giữa chính sách cũ và chính sách mới. Các quy định về đơn giá đền bù GPMB có nhiều thay đổi, chưa theo kịp diễn biến và yêu cầu dẫn đến dự án phải điều chỉnh phê duyệt nhiều lần. Sự phối hợp giữa chủ đầu tư và chính quyền địa phương chưa được chặt chẽ; UBND các phường còn chậm triển khai việc xác minh nguồn gốc đất trong phạm vi dự án... Đây cũng là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng khiếu nại, kiến nghị dẫn đến người dân không chấp thuận bàn giao mặt bằng để thực hiện dự án.

Chủ dự án không đủ năng lực tài chính

Mặc dù có những dự án không phải ách tắc do khâu GPMB hoặc đã hoàn tất GPMB nhưng vẫn chậm, vậy nguyên nhân do đâu? Theo báo cáo của các cơ quan chức năng, khi đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tình hình thực hiện các dự án trên địa bàn TP Hạ Long cho thấy có nhiều dự án chậm tiến độ do chủ đầu tư không đủ năng lực tài chính để thực hiện dự án. Tổng số tiền sử dụng đất các dự án nợ lên tới trên 200 tỷ đồng. Điển hình như: Dự án Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu khách sạn, biệt thự cao cấp và vui chơi giải trí tại đồi khu 8A, phường Bãi Cháy nợ 21 tỷ đồng; dự án đầu tư xây dựng - kinh doanh hạ tầng khu biệt thự đồi 368, phường Bãi Cháy của Công ty Việt Mỹ - Hạ Long nợ 65 tỷ đồng. Lý do của việc chậm nộp tiền sử dụng đất nêu trên chủ yếu là do nhà đầu tư không đủ năng lực. Có những dự án không hề vướng GPMB nhưng đã “câu dầm” gần 7 năm như dự án khu chung cư Trần Hưng Đạo do Công ty 508 làm chủ đầu tư; Dự án khu dịch vụ hậu cần cảng Cái Lân do Chi nhánh Công ty CP Vinalines Logistics Việt Nam tại Quảng Ninh làm chủ đầu tư...

Dự án Khu đô thị Trung tâm Yên Thanh (Uông Bí) đã trên 7 năm vẫn chưa thể hoàn thành vì vướng trong khâu GPMB.

Ngoài những nguyên nhân trên thì còn có những nguyên khác như công tác lập quy hoạch còn hạn chế, dẫn đến việc thay đổi quy hoạch, thay đổi thiết kế cũng đã làm dài thêm thời gian thực hiện của dự án. Bên cạnh đó, một số dự án chủ đầu tư không công khai quy hoạch cụ thể, làm sai với thiết kế được duyệt, nhiều dự án chủ đầu tư cố ý đầu cơ đất, hoặc sau khi được phê duyệt dự án là bán “lúa non” cho các chủ đầu tư khác. Có nhiều dự án đã qua tay bao chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện được vì chủ mới không có năng lực tài chính thực hiện. Chính sự lòng vòng, quẩn quanh đó đã khiến cho nhiều dự án bị “đắp chiếu” làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Hệ lụy từ những dự án chậm tiến độ

Việc các dự án chậm tiến độ đã tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Ngoài việc làm lãng phí tài nguyên đất đai, tăng chi phí, giảm hiệu quả đầu tư, ảnh hưởng tới kết quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thì tác động tiêu cực tới sự phát triển xã hội là không nhỏ. Nhiều chủ đầu tư mặc dù có đủ năng lực thực hiện dự án nhưng do vướng GPMB vẫn không thể triển khai được cho biết, họ thực sự mệt mỏi vì dự án bị “đắp chiếu” do không giải phóng được mặt bằng, trong khi lãi tiền vay cứ tăng dần, chưa kể chi phí cho việc bảo vệ thiết bị, quản lý dự án cứ đội lên theo năm tháng. Do việc nhiều dự án chậm tiến độ khiến cho các địa phương, nhất là những địa phương có nhiều dự án lớn luôn xảy ra tình trạng “đại công trường sản xuất bụi”, hàng nghìn hộ dân trong vùng có dự án bị ảnh hưởng bởi cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện, việc đấu nối hệ thống cấp thoát nước thiếu đồng bộ nên mỗi khi mùa mưa đến tình trạng ngập úng lại xảy ra. Việc các dự án chậm tiến độ do chủ đầu tư thiếu năng lực dẫn đến nhiều hộ dân đã bàn giao mặt bằng nhưng không được nhận tiền đền bù để chuyển đổi ngành nghề, ổn định cuộc sống... gây khó khăn, khốn đốn cho người dân.

Để tăng cường công tác quản lý Nhà nước về đất đai, đồng thời chấn chỉnh những vi phạm trong quản lý sử dụng đất, các ngành chức năng của tỉnh cần tiến hành rà soát, kiểm tra lại hồ sơ của các dự án. Đồng thời có biện pháp thu hồi các dự án đã có chủ trương đầu tư nhưng chưa được triển khai, chưa phê duyệt quy hoạch, các dự án điều chỉnh quy hoạch mà thời gian thực hiện chậm so với quy định. Với những dự án do vướng mắc về công tác GPMB  yêu cầu lãnh đạo các địa phương phải chịu trách nhiệm về tiến độ GPMB, nếu có yếu tố khách quan thì nhà đầu tư cam kết tiến độ triển khai. Các dự án đã được giao đất đang triển khai chưa nộp tiền sử dụng đất thì truy thu, phạt chậm nộp theo quy định...  
Hiện nay tỉnh ta đang quyết tâm tạo quỹ đất “sạch” kết hợp với cải cách thủ tục hành chính để kêu gọi đầu tư, thu hút các nguồn lực phục vụ cho sự phát triển chung. Do vậy, cần phải có sự quản lý sâu sát hơn nữa đối với các dự án sử dụng đất trên địa bàn hiện nay, đặc biệt là tại các khu vực đô thị. Bên cạnh việc quan tâm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho chủ đầu tư song cũng cần thái độ kiên quyết đối với những nhà đầu tư yếu kém trong việc thực hiện dự án. Nếu dự án nào không khả thi, nhà đầu tư thiếu năng lực thực hiện sẽ bị đình chỉ thu hồi dự án hoặc thay nhà đầu tư khác có tiềm năng hơn.

Bảo An