Bến, bãi xe buýt: Thiếu quy hoạch gây khó cho doanh nghiệp

Ra đời và đi vào hoạt động đến nay đã được 5 năm, các tuyến xe buýt trên địa bàn tỉnh đã có đóng góp không nhỏ tạo nên nét văn minh giao thông đô thị, giảm thiểu ùn tắc giao thông... Tuy nhiên, hiện tại hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này đang gặp rất nhiều khó khăn; trong đó, có vấn đề bến, bãi xe buýt mà lỗi là do cơ quan quản lý thiếu quy hoạch khi phát triển tuyến xe buýt.   

Nỗ lực vẫn... thiệt

Còn nhớ, trước năm 2007, khi loại hình vận tải khách bằng xe buýt chưa được đưa vào Quảng Ninh, việc đi lại của nhân dân trong tỉnh rất khó khăn. Nhiều xe khách đã “hành” hành khách đến cùng cực, giá vé thì tuỳ tiện chặt chém; rồi không ít lần nhà xe hành hung hành khách, hành hung lẫn nhau chỉ vì tranh nhau khách; thậm chí, đua nhau, chạy bạt mạng gây ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng. Một số tuyến: Uông Bí - Vàng Danh; Hạ Long - Hoành Bồ và Hạ Long - Vân Đồn hoàn toàn do cánh xe ôm làm chủ. Nhưng từ khi Công ty TNHH Phúc Xuyên, Công ty Cổ phần Xe buýt Quảng Ninh và Công ty Cổ phần Xe buýt Vân Đồn đầu tư mở các tuyến xe buýt thì tình hình giao thông và việc đi lại của người dân đã được cải thiện đáng kể; góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông, lập lại trật tự trong dịch vụ vận tải hành khách, điều chỉnh giá vé, điều chỉnh hành vi của lái, phụ xe các xe khách...

Trong số 3 doanh nghiệp kể trên, chỉ riêng Công ty TNHH Phúc Xuyên hiện đã phát triển được 70 đầu xe chạy theo 4 tuyến: Hòn Gai - Uông Bí - Đông Triều; Hòn Gai - Bãi Cháy - Hoành Bồ; Hòn Gai - Quảng Yên và Uông Bí - Vàng Danh. Trung bình, mỗi ngày, Công ty đảm nhận trên 300 lượt xe đi - về trên các tuyến nên đã cơ bản đáp ứng nhu cầu đi lại của nhân dân trên địa bàn. Ngoài giá vé rẻ, đồng hạng (từ 5.000 đến 7.000 đồng tuỳ chặng), thời gian vận hành của xe buýt cũng rất phù hợp, nhất là với cán bộ, công nhân viên. Thời gian xe bắt đầu hoạt động từ hai đầu bến từ 5 giờ sáng, kết thúc ở hai đầu bến 19 giờ. Tần suất từ 10 phút đến 15 phút/chuyến. Hầu hết nhân viên phục vụ nhã nhặn, nhiệt tình, quan tâm người già, trẻ em, phụ nữ có thai...

Vì thiếu quy hoạch bến đỗ hai đầu nên Công ty Phúc Xuyên đã phải thuê diện tích đất của nhà dân để làm bến đỗ.

Theo đánh giá và nhìn nhận của giới doanh nghiệp, việc hình thành các tuyến xe buýt trên địa bàn Quảng Ninh là điều lý tưởng. Bởi đặc thù của tỉnh chỉ có một con đường huyết mạch chạy suốt chiều dài tỉnh, qua các đô thị, các trường học, nơi đông dân cư. Hơn thế nữa, xe buýt là loại hình vận tải mới, lần đầu xuất hiện tại Quảng Ninh, trong khi đó, người dân có nhu cầu đi lại rất lớn. Thế nhưng đó chỉ là mặt lý thuyết, còn trên thực tế, việc kinh doanh và hoạt động của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đang gặp rất nhiều khó khăn. Theo ông Đoàn Thế Xuyên, Giám đốc Công ty TNHH Phúc Xuyên, bình quân mỗi ngày có chừng 9 nghìn người đến 1 vạn người đi lại bằng xe buýt, trong đó phần lớn là học sinh, cán bộ, công nhân viên đi làm, đi công tác... Đây là đối tượng có thu nhập thấp trong xã hội. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và UBND tỉnh Quảng Ninh, Công ty tuân thủ nghiêm túc việc không tăng giá vé tuỳ tiện. Thế nhưng, mấy năm gần đây, tình hình giá cả tăng cao, trong đó, xăng dầu từ cuối năm 2007 đến nay liên tục tăng đã khiến cho doanh nghiệp thu không đủ bù chi. Mặc dù vậy, doanh nghiệp vẫn chưa nhận được sự hỗ trợ nào từ phía nhà nước. Cũng theo tính toán của ông Xuyên, xe nào xuất bến nhiều, tần suất càng dày, càng lỗ. Hiện Công ty có tới 50% số xe buýt trong tình trạng hư hỏng và xuống cấp. “Nhưng nếu không chạy sẽ không đảm bảo tuyến như cam kết và không đáp ứng được nhu cầu của người dân mà chạy thì không đảm bảo an toàn, không thu hút được khách; thậm chí, khó hấp dẫn ngay cả với người lao động trong doanh nghiệp. Khi ấy, những mặt tích cực của xe buýt lại trở thành bất cập” -  Ông Xuyên nói.

Cần sớm có quy hoạch

Trong số hàng loạt những khó khăn, bức xúc mà Công ty TNHH Phúc Xuyên đang gặp phải, “nóng” nhất phải kể đến là vấn đề bến, bãi. Tuy đã “trình làng” được 5 năm nay nhưng lúc nào Công ty cũng như “ngồi trên đống lửa” vì những địa điểm Công ty đang thuê làm bến bãi đỗ xe có thể bị đòi, bị đuổi bất cứ lúc nào.

Với 4 tuyến xe hiện có, Công ty TNHH Phúc Xuyên cần phải có 8 bến, bãi xe nhưng trên thực tế, Công ty mới tìm được 7 điểm. Điều đáng nói là cả 7 điểm này đều phải đi thuê với thời hạn ký hợp đồng 1 năm/lần. Cụ thể là tuyến xe Hòn Gai - Uông Bí - Đông Triều, với điểm đầu là khu Bắc Mã (Đông Triều) Công ty đã phải mượn con đường cụt của xã Bình Dương (Đông Triều) để làm điểm đỗ xe. Còn điểm cuối của tuyến này là Hòn Gai khu vực chân dốc Đèo Bụt (bên phía Hà Tu - TP Hạ Long), Công ty đã phải thuê của 2 nhà dân được mảnh đất rộng hơn 1.000m2 để làm bến. Với tuyến Hòn Gai - Bãi Cháy - Hoành Bồ, Công ty phải thuê lại của Công ty quản lý bến tàu, bến xe Quảng Ninh khu vực phà Bãi Cháy để làm điểm đầu bến và thuê bến xe của một doanh nghiệp tư nhân ở trong Hoành Bồ làm điểm cuối bến. Với tuyến Hòn Gai - Quảng Yên, điểm đầu bến được xếp chung với tuyến Hòn Gai - Hoành Bồ còn điểm cuối bến phải thuê lại bãi của đơn vị hải quân gần khu vực phà rừng. Với tuyến Uông Bí - Vàng Danh, Công ty phải thuê lại bến xe cũ của TP Uông Bí làm điểm đầu và mua lại vườn cây bạch đàn của một nhà dân, tự giải phóng mặt bằng để làm điểm cuối. Thế nhưng khu đất này lại đang nằm trong quy hoạch xây dựng cầu vượt vào khu danh thắng Yên Tử... Vì là địa điểm đi thuê lại của doanh nghiệp và của nhà dân nên thời gian ký hợp đồng rất ngắn, không ổn định. Công ty cũng không dám xây dựng cơ sở vật chất; thậm chí là nhà ăn, nghỉ, chỗ vệ sinh cá nhân cho nhân viên. Vì vậy, cuộc sống và điều kiện làm việc cũng hết sức tạm bợ.

Tìm hiểu được biết thêm, hiện một số địa điểm Công ty thuê đã gần hết hợp đồng và phía cho thuê cũng không có ý định cho Công ty thuê tiếp. Do vậy, Công ty rất lo lắng và chắc chắn sẽ gặp thêm khó khăn để duy trì hoạt động của các tuyến xe buýt tới đây.

Tại sao, một loại hình dịch vụ vận tải đã đi vào hoạt động được 5 năm, đến nay vẫn chưa ổn định, nhất là vấn đề bến, bãi? Nhìn lại thời điểm ra đời của loại hình vận tải này nhiều người đã tìm được câu trả lời thoả đáng. Đó chính là vấn đề quy hoạch. Thời điểm xe buýt ở Quảng Ninh ra đời và đi vào hoạt động, cơ sở hạ tầng giao thông vẫn còn thấp kém; tỉnh cũng chưa có quy hoạch về phát triển tuyến xe buýt và hạ tầng xe buýt. Chính vì vậy mà không có quy hoạch bến đỗ hai đầu; điểm trung chuyển để kết nối các tuyến xe buýt; thậm chí các điểm dừng đỗ đón trả khách cũng là tạm bợ, chắp vá, không đủ quy chuẩn...
Trước những khó khăn hiện nay, một mặt Công ty TNHH Phúc Xuyên vừa đề xuất tỉnh hỗ trợ cơ chế, chính sách như: Phê duyệt địa điểm bến đỗ xe; hỗ trợ lãi suất ngân hàng sau thuế; trợ giá vé xe buýt cho các tuyến trong đô thị loại II theo quy định của Chính phủ, Công ty vừa khắc phục bằng cách tận dụng những xe buýt cũ, thay đổi nội thất, lắp đặt giường, điều hoà… để tạo thành những “ngôi nhà di động” cho cán bộ, nhân viên ở các bến bãi ở tạm. Dẫu vậy, khó khăn của Công ty vẫn chồng chất và nếu không được gỡ kịp thời sẽ rất khó tồn tại.

Vĩ An