Tăng cường quản lý, bảo vệ đất bãi triều ven sông, ven biển

Thời gian gần đây, việc quản lý sử dụng đất bãi triều ven sông, ven biển đã có sự chuyển biến tích cực tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức và người dân sử dụng nuôi trồng thuỷ hải sản và khai thác cát, sỏi. Qua đó, tạo công ăn việc làm góp phần nâng cao đời sống của nhân dân. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được thì công tác quản lý vẫn còn nhiều bất cập, cần được tăng cường hơn nữa.

Theo kết quả tổng hợp Quảng Ninh có 23.820ha diện tích đất bãi triều ven sông, ven biển (chiếm 39% diện tích tự nhiên). Hiện trên địa bàn tỉnh có 27 tổ chức (chủ yếu là các đơn vị quân đội) được giao đất, cho thuê đất với diện tích 2.574,537ha và 1.093 hộ gia đình cá nhân với diện tích 3.111ha. Sau khi được giao đất, các đơn vị đã triển khai công tác quy hoạch, xây dựng theo quy hoạch hình thành các khu nuôi trồng thuỷ sản, xây dựng khu kinh tế quốc phòng, góp phần ổn định đời sống nhân dân khu vực biên giới. Việc giao đất bãi triều cho các hộ gia đình đã tạo điều kiện cho họ yên tâm sản xuất, khai thác nguồn lợi thuỷ sản ngày càng hiệu quả, xoá đói giảm nghèo. Nhiều hộ gia đình đã vươn lên làm giàu. Ông Kiều Anh Chính, xã Bản Sen, huyện Vân Đồn là một trong những hộ nông dân sản xuất giỏi. Ông cho biết: Trước đây gia đình ông cũng như bao ngư dân nghèo, phải lo cái ăn từng bữa. Nhờ có chương trình khuyến khích nuôi nhuyễn thể của UBND huyện Vân Đồn, ông Chính mạnh dạn vay vốn ngân hàng, đi tập huấn phương pháp nuôi tu hài để về áp dụng cho gia đình mình. Sau mỗi vụ thu hoạch ông đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm. Đến nay, gia đình ông thu lãi từ nuôi tu hài vài trăm triệu đồng.

Nhờ quản lý tốt đất bãi triều ven biển nên huyện Vân Đồn đã phát huy hiệu quả tiềm năng này vào phát triển nghề nuôi nhuyễn thể. Trong ảnh: Kiểm tra tu hài nuôi tại xã Bản Sen.

Tuy đã đạt được những kết quả đáng kể nhưng trong công tác quản lý, sử dụng đất bãi triều ven sông, ven biển vẫn còn nhiều tồn tại. Đó là việc theo dõi biến động loại đất này chưa đạt yêu cầu đề ra; khi giao đất cho các đơn vị quân đội quy hoạch xây dựng khu nuôi trồng thuỷ sản sau đó giao lại cho các hộ di dân xây dựng kinh tế mới và giao lại cho địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) đã không làm thủ tục chỉnh lý lại quyết định giao đất, dẫn đến việc quản lý đất trên giấy tờ và thực tế có sự khác biệt, khó theo dõi. Đơn cử như Đoàn kinh tế Quốc phòng 327 được giao 543ha đất bãi triều và 262ha đất ngập mặn. Đoàn kinh tế đã xây dựng thành các ao nuôi thuỷ sản quy mô từ 2ha đến 30ha để nuôi quảng canh và bán thâm canh. Sau đó đoàn tiếp nhận và giao cho 357 hộ dân trong và ngoài tỉnh đến xây dựng kinh tế mới. UBND TX Móng Cái (nay là TP Móng Cái) đã cấp giấy CNQSDĐ cho các hộ trên trong khi chưa có quyết định thu hồi đất của UBND tỉnh đã giao cho Đoàn kinh tế Quốc phòng 327 và chưa làm thủ tục chỉnh lý lại diện tích giao đất. Bên cạnh đó, việc cắm mốc ngoài thực địa, đất sử dụng qua thời gian dài đã có nhiều biến động dẫn đến tình trạng mất mốc (do thuỷ triều lên xuống). Vì vậy, việc quản lý đất đai trên thực tế có nhiều khó khăn nên thường nảy sinh tranh chấp.

Điển hình việc tranh chấp bãi triều tại xã Quảng Minh, huyện Hải Hà. Qua kiểm tra tại thời điểm tháng 9-2011 có 111 hộ có liên quan đến sử dụng đất bãi triều để nuôi trồng thuỷ sản với diện tích sử dụng 249ha. Có 4 hộ được UBND huyện cấp phép với diện tích 7ha nhưng các hộ này không nuôi. 107 hộ đang quản lý và sử dụng bãi triều để nuôi trồng thuỷ sản với diện tích sử dụng là 242ha. Nguyên nhân của việc tranh cấp này là do một số hộ gia đình chưa có hồ sơ giao đất, việc cắm mốc giới ngoài thực địa đối với các đơn vị, các hộ đã được giao đất hầu như chưa được thực hiện. Nhiều hộ kinh doanh tự khoanh bao chỉ nuôi ngao một phần ít diện tích đang sử dụng, còn lại khai thác hải sản. Có hộ khoanh bao nhưng không nuôi mà cho người dân vào đào sá sùng thuê để chia phần trăm. Vì vậy gây bất bình trong nhân dân và các hộ khai thác tự nhiên. Trước tình hình trên, UBND huyện Hải Hà, xã Quảng Minh đã thành lập đoàn kiểm tra về tình hình quản lý sử dụng đất bãi triều đối với các hộ nuôi trồng thuỷ sản tại khu vực xã Quảng Minh. Qua kiểm tra cho thấy vấn đề về quản lý, sử dụng và khai thác của các hộ dân còn nhiều bất cập, chỉ vì lợi ích trước mắt mà một số hộ dân đã tự lấn chiếm, và tự đóng cọc quây lưới vượt quá diện tích đất bãi triều của Nhà nước giao cho, gây mất đoàn kết trong nhân dân. Sau khi có chỉ đạo của UBND tỉnh, huyện Hải Hà đã chỉ đạo xã Quảng Minh tăng cường công tác quản lý đất bãi triều, tổ chức họp bàn với nhân dân trong xã thực hiện giải pháp quản lý sau khi thu hồi đất. Hầu hết các hộ dân đều đồng tình. Đến nay hơn 1.000ha bãi triều của xã Quảng Minh đã được lập lại trật tự, không còn tình trạng cắm cọc, quây lưới chiếm đất bãi triều để thu lợi nhuận kinh tế của riêng mình.

Có thể thấy rằng nguồn lợi kinh tế mang lại từ vùng đất bãi triều trên địa bàn tỉnh tương đối lớn, góp phần giải quyết việc làm tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, để phát huy tiềm năng, lợi thế thì công tác quản lý đối với đất bãi triều ven sông, ven biển cần được tăng cường hơn nữa.

Hiểu Trân