Thu ngân sách Nhà nước năm 2012: Khó ngay từ quý đầu

Theo số liệu cập nhật của Sở Tài chính tính đến hết quý I, tổng thu ngân sách Nhà nước (NSNN) trên địa bàn đạt trên 7.372 tỷ đồng, tăng 10% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, mức tăng này so với cùng kỳ những năm trước được đánh giá là chậm. Điều đáng nói là trong nhiều lĩnh vực trọng điểm, một số khoản thu đã giảm mạnh, có thể sẽ gây khó khăn rất lớn đến hoạt động thu NSNN cả năm 2012.

Hai nguồn thu lớn nhất đều giảm

Không chỉ riêng Quảng Ninh mà rất nhiều địa phương khác trong cả nước đều coi số thu từ hoạt động doanh nghiệp và thu quyền sử dụng đất là những khoản thu lớn, đóng góp quan trọng cho sự tăng trưởng của ngân sách địa phương. Chính vì vậy, khi hoạt động của doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn cộng với thị trường bất động sản vẫn chưa có dấu hiệu sáng sủa đang tác động rất lớn hoạt động thu ngân sách trên lĩnh vực này. Hết quý I, trong khi các khoản thu khác đều có xu hướng tăng thì thu nội địa (phần cân đối ngân sách) của tỉnh chỉ tương đương với năm 2011. Cụ thể, tổng thu nội địa (phần cân đối ngân sách) thực hiện 3 tháng đạt trên 3.916 tỷ đồng, đạt 25% dự toán năm, bằng 100% so cùng kỳ, trong đó, thu ngân sách địa phương ước thực hiện đạt trên 2.807,8 tỷ đồng, giảm 11% so với cùng kỳ. Riêng số thu từ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh giảm 3% so với cùng kỳ 2011.

Thu ngân sách giảm do doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất. Trong ảnh: Sản xuất tại Công ty TNHH Gốm sứ Quang Vinh. Ảnh: Lê Hải

Nguyên nhân cơ bản dẫn tới số thu nội địa sụt giảm được các cấp, ngành nhìn nhận là do tình trạng khó khăn chung của nền kinh tế đã tác động không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh của một bộ phận doanh nghiệp dẫn đến thua lỗ, hoạt động cầm chừng hoặc phá sản. Thống kê chưa đầy đủ, toàn tỉnh có gần 100 doanh nghiệp đang trong tình trạng tạm ngừng hoạt động. Riêng TP Uông Bí, từ đầu năm tới nay đã có tới trên 30 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng hoạt động. Do đó, nguồn thu từ các doanh nghiệp cũng hạn chế. Đối với thị trường BĐS hiện nay trên địa bàn tỉnh, do thị trường nhà đất vẫn còn khá trầm lắng, việc triển khai đấu giá đất bị ảnh hưởng dẫn đến việc thu ngân sách từ đấu giá tiền sử dụng đất giảm. Các địa phương mặc dù đã rất cố gắng trong tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất để làm nguồn thu phát triển ngân sách. Tuy nhiên, thời điểm này, vốn đang khó khăn, chẳng có mấy nhà đầu tư mặn mà đấu thầu đầu tư cho đất. Thống kê trong quý I, thu cấp quyền sử dụng đất trên địa bàn chỉ đạt 160,1 tỷ đồng, giảm đến 28% so với cùng kỳ.

Thu xuất nhập khẩu tăng nhưng bấp bênh

Đối với hoạt động thu xuất nhập khẩu trong quý I đã tăng 24% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, mức tăng này lại chủ yếu tập trung khu vực kinh tế trung ương và khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, còn khu vực kinh tế địa phương tình hình xuất khẩu vẫn còn khó khăn (giảm 24,7% so với cùng kỳ). Một số mặt hàng xuất khẩu giảm mạnh so với cùng kỳ như: Dầu thực vật giảm 41,7%, ngói giảm 42,7%, hải sản giảm 16,2%... Ngoài ra, nhiều mặt hàng có đóng góp số thu cho ngân sách như: Ô tô, xe máy, hàng điện tử... cũng nằm trong tình trạng sức tiêu thụ rất chậm. Đối với giá trị sản xuất công nghiệp của một số ngành sản xuất trọng điểm trên địa bàn trong năm 2012 cũng giảm so với cùng kỳ năm 2011. Cụ thể, sản lượng than tiêu thụ 3 tháng đầu năm đạt 9,333 triệu tấn và bằng 99% so với cùng kỳ. Các doanh nghiệp xi măng đã tập trung xuất khẩu xi măng và clinker ra thị trường nước ngoài, quý I đã xuất khẩu được 474.106 tấn clinker và 65.000 tấn xi măng. Tuy nhiên, hiện nay xi măng cũng là một trong những mặt hàng chịu ảnh hưởng nặng nề do giá nguyên liệu đầu vào tăng cao và khó khăn trong khâu tiêu thụ.

Sản xuất xi măng cũng có thể gặp khó khăn do sản phẩm tiêu thụ chậm.

Trước những khó khăn của quý I cho thấy tình hình kinh tế - xã hội những tháng tiếp theo sẽ còn diễn biến phức tạp. Do đó việc tập trung chỉ đạo, điều hành linh hoạt và phù hợp với thực tế tình hình, tạo sự chuyển biến tích cực và toàn diện trên các lĩnh vực của tỉnh là rất cần thiết. Một số giải pháp của tỉnh đặt ra trong quý II này nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thu ngân sách nhà nước là: Tháo gỡ kịp thời khó khăn, rào cản ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh; tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tiết giảm chi phí cho doanh nghiệp, tạo điều kiện đối với các hoạt động dự án có hiệu quả. Bên cạnh đó là việc theo dõi, nắm chắc diễn biến tình hình kinh tế - xã hội, kịp thời có giải pháp ứng phó với những diễn biến bất lợi, tranh thủ cơ hội vì mục tiêu tăng trưởng cao, bảo đảm an sinh xã hội và sự phát triển bền vững.

Hồng Nhung