Thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất: Những khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ

Thời gian quan, công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực. Đây là căn cứ quan trọng trong việc giao đất, cho thuê đất, là cơ sở để chuyển mục đích sử dụng đất phù hợp với đặc điểm của từng khu vực đáp ứng nhu cầu đất đai cho sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Hiện nay, công tác lập và điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn tỉnh giai đoạn đến năm 2010 nhìn chung đã đi vào nền nếp và trở thành công cụ quan trọng của công tác quản lý nhà nước đối với đất đai. Đặc biệt là phân bổ quỹ đất đai hợp lý cho các ngành, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm, có hiệu quả; tạo điều kiện cho các dự án đầu tư, hình thành các vùng sản xuất tập trung nhằm khai thác tốt tiềm năng và thế mạnh đất đai ở từng vùng. Nhìn chung việc lập và điều chỉnh quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2003 là phù hợp để đáp ứng nhu cầu sử dụng đất cho chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nhiều dự án đầu tư đã phát huy hiệu quả như: Các dự án nhiệt điện, xi măng, khu đô thị, thương mại, khu du lịch Quốc tế Tuần Châu... hàng loạt các dự án hạ tầng được hình thành đáp ứng nhu cầu về nhà ở của nhân dân và tạo nên diện mạo mới trong quá trình phát triển đô thị trên địa bàn tỉnh. Nhiều địa phương đã thực hiện nghiêm túc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt; việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất tuân thủ đúng theo quy hoạch.

Tính đến thời điểm này, tổng diện tích đất đã đưa vào sử dụng đạt 89,18% diện tích tự nhiên, các khu công nghiệp đã được hình thành và đưa vào hoạt động. Đặc biệt, cơ cấu sử dụng đất được chuyển đổi phù hợp với quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế, đã đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất trong nông nghiệp, nông thôn phù hợp với nền kinh tế hàng hoá. Từ chỗ diện tích đất có rừng che phủ bị suy giảm mạnh, quy hoạch sử dụng đất đã góp phần khôi phục, bảo vệ và phát triển rừng, đất dành cho phát triển công nghiệp, dịch vụ, xây dựng kết cấu hạ tầng. Đáng chú ý một số chỉ tiêu làm thay đổi cơ cấu sử dụng đất đạt tỷ lệ cao, cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất giai đoạn (2001-2010) theo điều chỉnh quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ cuối (2006-2010) tỉnh Quảng Ninh đã được Chính phủ phê duyệt. Cụ thể như: Đất nông nghiệp đạt 105,6% so với quy hoạch được duyệt. Trong đó: Đất sản xuất nông nghiệp là 51.187ha đạt 79,63%; đất lâm nghiệp đạt 111,15%; đất nuôi trồng thuỷ sản đạt 93,76%. Đất phi nông nghiệp đạt 94,02% so với quy hoạch được duyệt. Đất ở đạt 91,5% (đất ở nông thôn đạt 92,68%; đất ở đô thị đạt 77,7%). Hiện nay tỉnh đã hoàn thành quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011-2015) trình Chính phủ phê duyệt.

Có thể thấy, việc thực hiện tốt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất góp phần tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển, đáp ứng được nhu cầu sử dụng đất của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, tăng nguồn thu từ đất, từng bước đưa công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn tỉnh vào nền nếp. Tuy nhiên, theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường trong quá trình thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất vẫn còn những khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ. Hiện nay, nội dung quy hoạch sử dụng đất của cả nước, cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã với cùng hệ thống chỉ tiêu như nhau, chưa phù hợp với yêu cầu quản lý của từng cấp. Quy trình, thủ tục xét duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh còn chưa phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính. Bên cạnh đó, việc quản lý, thực hiện quy hoạch sử dụng đất sau khi được xét duyệt còn yếu, chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý, tình trạng dân lấn chiếm, tự chuyển mục đích sử dụng đất trái phép gây khó khăn tốn kém cho công tác bồi thường và giải quyết các vấn đề xã hội. Nhiều khu vực quy hoạch đã công bố thu hồi đất và đã quá thời hạn 3 năm kể từ ngày công bố nhưng không tiến hành điều chỉnh hoặc huỷ bỏ quy hoạch. Một số khu quy hoạch nhưng tiến độ thực hiện chậm như: Khu công nghiệp Chạp Khê (TP Uông Bí) diện tích 62ha; khu công nghiệp Việt Hưng (TP Hạ Long) 300ha; khu công nghiệp Đông Mai (TX Quảng Yên) 200ha; khu đô thị Phượng Hoàng (TP Móng Cái) 397ha. Việc quản lý sử dụng đất của các tổ chức, doanh nghiệp còn nhiều sai phạm và mang tính phổ biến như: Sử dụng đất kém hiệu quả; sử dụng đất sai mục đích được duyệt; lấn chiếm đất đai, xây dựng công trình không phép, sai quy hoạch; tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất (tự thoả thuận với dân chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp)... Đơn cử như ở Đông Triều, trong năm 2011, qua kiểm tra 16/96 tổ chức thuê đất thì có tới 15 đơn vị sai phạm. Các sai phạm chủ yếu như lấn chiếm ngoài ranh giới quỹ đất được thuê với diện tích khá lớn, xây dựng công trình sai quy hoạch được duyệt. Mặt khác, tính đồng bộ giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng đôi khi còn bất cập, chưa thống nhất. Công tác quy hoạch sử dụng đất thiên về sắp xếp các loại đất theo mục tiêu quản lý hành chính, chưa tính toán đầy đủ về hiệu quả kinh tế - xã hội, môi trường.

Những thực tế này đòi hỏi công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cần làm chặt chẽ và hiệu quả hơn nữa.

Hiểu Trân