Doanh nghiệp và bài toán “giữ chân” lao động

Thiếu lao động (LĐ) sau Tết Nguyên đán luôn là bài toán khó đối với các doanh nghiệp (DN) ngoài Nhà nước. Năm nay tuy số LĐ bỏ việc ít hơn mọi năm, nhưng cũng đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động sản xuất tại một số doanh nghiệp. Làm sao để thu hút LĐ đang là vấn đề đặt ra với lãnh đạo nhiều DN không chỉ sau nghỉ Tết.

Sau đợt nghỉ Tết Nguyên đán, Công ty TNHH MTV Vina New Tarps đã phải gấp rút tuyển lao động.

Tăng ưu đãi, vẫn thiếu công nhân

Sự kiện đình công của hàng trăm công nhân (CN) Công ty TNHH Sao Vàng Chi nhánh Uông Bí (tháng 4-2011) đã khiến lãnh đạo Công ty này phải chấp nhận tăng lương, hỗ trợ chỗ ở, chi phí đi lại, tăng tiền ăn cho gần 3.000 LĐ. Động thái này đã đáp ứng được nhu cầu của người LĐ trong Công ty, nhưng hiện tượng CN bỏ việc vẫn xảy ra hàng tháng, nhất là sau Tết Nguyên đán vừa qua. Theo báo cáo của lãnh đạo Công ty, đến ngày khai xuân mùng 8 tháng Giêng, Công ty đã thiếu 100 LĐ, đến hết tháng 1-2012 thiếu 31 LĐ.

Ở Khu Công nghiệp Cái Lân (TP Hạ Long), nhiều công ty treo bảng tuyển người, nhất là lao động phổ thông với số lượng cần bổ sung lên đến hàng trăm. Để thu hút lao động, nhiều DN công bố các chế độ hấp dẫn, như phụ cấp nhà ở, đi lại, tham quan du lịch hàng năm, nâng ngày nghỉ phép... Hiện việc tuyển dụng LĐ diễn ra hàng ngày, chỉ cần giấy chứng minh, hộ khẩu, đơn xin việc, giấy khám sức khoẻ là đã có bộ hồ sơ xin việc hợp lệ. Công ty TNHH MTV Vina New Tarps (Khu Công nghiệp Cái Lân) là DN có số LĐ bỏ việc nhiều nhất sau Tết (40 người). Sau đợt tuyển dụng từ đầu tháng 2-2012, số LĐ ở một vài dây chuyền sản xuất vẫn thiếu 17 người. Chị Đỗ Thị Tuyết, Chủ tịch Công đoàn Công ty cho biết: Sau Tết, LĐ không trở lại làm việc đầy đủ, nên Công ty phải tuyển gấp để bù vào chỗ thiếu. Thời gian đào tạo cũng gấp rút hơn trước, chỉ vài tuần là CN có thể bắt tay sản xuất. Vì thế, người LĐ không cần tay nghề, kinh nghiệm cũng có khả năng trúng tuyển cao, miễn sao cần cù, siêng năng, sức khoẻ tốt.

Ông Phạm Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP Hạ Long cho biết, không ít nơi thiếu hụt lao động sau Tết, nhưng không căng thẳng như mọi năm. Như năm nay, tỷ lệ lao động quay trở lại làm việc sau Tết tới trên 95%, năm ngoái là khoảng 85-90%. Mặt khác, nhu cầu tuyển dụng năm 2012 giảm do DN gặp nhiều khó khăn từ đơn hàng đến chi phí sản xuất...

Nếu so với mọi năm, nhiều DN đã quan tâm hơn đến người LĐ, lương, thưởng, phúc lợi hợp lý để giữ chân họ. Có công ty ngoài việc hỗ trợ vé xe cho công nhân về quê ăn Tết còn bao luôn vé vào - điều ít xảy ra ở các năm trước. Điểm khác biệt so với mọi năm là nhiều DN tổ chức thăm hỏi, chúc Tết, lì xì cho người LĐ không những trước mà còn sau Tết, thậm chí có đơn vị tổ chức các chương trình hoạt náo trong ngày đầu năm... khiến người LĐ thích thú, quay lại làm việc theo đúng thời gian quy định.

Bà Nguyễn Lan Anh, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP Uông Bí cũng cho rằng, lượng LĐ bỏ việc không nhiều như sau Tết các năm trước. Thế nhưng, việc tuyển dụng thời điểm vẫn phải triển khai, dù ít hay nhiều, bởi ít công ty có đủ 100% nhân lực cho sản xuất.

“Giữ chân” lao động - khó hay dễ?

Trao đổi với PV, nhiều lãnh đạo DN sử dụng đông LĐ thừa nhận, cho đến nay lượng CN bỏ việc sau Tết vẫn xảy ra, mặc dù để “giữ chân” người LĐ sau Tết, nhiều DN đã cố gắng tối đa để thực hiện tăng lương theo quy định trước thời hạn, chăm lo Tết cho người LĐ bằng tháng lương thứ 13 và cả lì xì đầu năm mới. Ông Lê Đình Tân, Giám đốc Công ty CP Phương Năm (TP Uông Bí) cho biết: “Để người LĐ gắn bó lâu dài, Công ty không chỉ quan tâm đến các chính sách về lương, thưởng mà còn áp dụng nhiều chính sách và các hoạt động phúc lợi khác. Như trả 100% lương cơ bản trong thời gian thử việc; tiền trợ cấp đời sống, trợ cấp cho công nhân lành nghề, hỗ trợ tiền tàu xe về quê ăn Tết...”.

Nói về tình trạng CN bỏ việc, anh Phạm Văn Khiển, Công ty TNHH MTV Vina New Tarps, nêu ý kiến: “Vấn đề tiền lương và điều kiện LĐ là yếu tố quyết định để “giữ chân” CN. Ngoài ra còn do yếu tố chủ quan, nhiều người LĐ có tâm lý không ổn định, “đứng núi nọ trông núi kia” khi so sánh mức lương thưởng của các công ty trong khu công nghiệp. Một số LĐ cũng không thể thích nghi được với kỷ luật làm việc của các DN có vốn đầu tư nước ngoài nên đã tự ý bỏ việc”.

Tình trạng người LĐ “nhảy” việc trong các khu công nghiệp, nhất là dịp sau Tết cũng không hiếm. Theo ông Nguyễn Hữu Thuỷ, Phó Chủ tịch Hội Doanh nghiệp trẻ Quảng Ninh, thì giải quyết tình trạng người này không khó. Vấn đề chỉ là sự hài hoà giữa lợi ích của DN và người LĐ. Trong khi đó, giải quyết bài toán thiếu nhân lực, hay chính xác hơn là lệch lạc về nguồn nhân lực lại khó hơn nhiều.

Có lẽ, lời giải cho tình trạng các DN thiếu LĐ sau dịp Tết nói riêng và ở các thời điểm khác trong năm nói chung, phải là những giải pháp mang tính lâu dài, tương ứng với việc tạo lập và thực hiện các chính sách, đãi ngộ xứng đáng, bền vững đối với người LĐ, nhất với khối LĐ phổ thông. Trước tiên, cần  xây dựng nguồn nhân lực bền vững; có chế độ đãi ngộ đúng mức để thu hút và giữ người LĐ. Đồng thời, các DN sử dụng LĐ phải gắn với trách nhiệm đào tạo và đào tạo lại nguồn lực LĐ, chứ không chỉ mua sức LĐ vì lợi nhuận trước mắt, khi cần thì tuyển, nhưng khi cần đào tạo lại để sử dụng thì sa thải họ và thuê người khác.

Cũng cần có những ưu tiên, hỗ trợ cho các DN đưa nhà máy về các địa phương, nhằm thu hút LĐ tại chỗ. Đây là cơ sở để người LĐ có thể gắn bó lâu dài với DN. Về lâu dài, các địa phương nên từ chối các nhà đầu tư vào các ngành đang phải sử dụng quá nhiều LĐ phổ thông, mà nên khuyến khích vào các ngành dùng nhiều LĐ đã qua đào tạo. Điều này còn góp phần giảm bớt sự lệch pha giữa cung cầu LĐ hiện nay.

Nguyễn Quý